ยาฆ่าเชื้อ Clarithromycin กับโรคหัวใจ

ยาฆ่าเชื้อ Clarithromycin กับโรคหัวใจ (ข่าวน่าสนใจจากเฟซบุ๊กสมาคมแพทย์โรคหัวใจแห่งประเทศไทย @Thaiheart ) นำมาขยาย ง่าย สรุป
ไม่นานมานี้ทางองค์การอาหารและยาสหรัฐ ได้ออกมาเตือนให้ระมัดระวังการเกิดอันตรายจากโรคหัวใจทั้งหัวใจเต้นผิดจังหวะและอัตราการเสียชีวิตจากโรคหัวใจ ในผู้ป่วยที่มีการใช้ยา clarithromycin ... อย่าเพิ่งตกใจมาอ่านก่อน

ยาฆ่าเชื้อ clarithromycin เป็นยาที่พัฒนาต่อยอดมาจากยาเดิม erythromycin โดยการเปลี่ยนหมู่ทางเคมีเล็กน้อยแต่โครงสร้างแกนกลางยังคล้ายเดิม โครงสร้างแกนกลางของยา erythromycin, roxithromycin และ clarithromycin จะคล้ายกัน ส่วน azithromycin จะต่างออกไป
การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างเล็กๆน้อยๆนี้ทำให้ ยาถูกดูดซึมได้ดีขึ้น ระคายเคืองกระเพาะอาหารลดลง (อันเป็นอาการข้างเคียงสำคัญของ erythromycin จากการไปลด hemiketal) ครอบคลุมแบคทีเรียกรัมลบได้มากขึ้น และเมื่อยาถูกสลาย สิ่งที่ได้จากการสลายก็ยังมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อต่อไปได้
ทำให้ clarithromycin ได้รับความนิยมมากกว่า erythromycin ปัจจุบันใช้มากในการรักษาโรคปอดอักเสบติดเชื้อ การรักษาแผลในกระเพาะจากติดเชื้อแบคทีเรีย H.pylori และการติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์

แต่ว่าผลข้างเคียงอันหนึ่งที่เป็นที่กังวลมาตลอดไม่ลดลง คือ อันตรายต่อหัวใจและการนำไฟฟ้าหัวใจ กลไกการเกิดนั้นผมทำลิงก์และอ้างอิงมาให้เผื่อท่านที่สนใจไปอ่านดูต่อได้ ต้องอาศัยความรู้พื้นฐานสรีรวิทยาไฟฟ้าหัวใจพอสมควร สำหรับเราๆท่านๆ ก็คือ มันไปทำให้การคืนสภาพไฟฟ้าของหัวใจ ที่จะเข้าสู่ภาวะพร้อมกระตุ้นอีกครั้งนั้น มันช้าลง ทำให้อาจเกิดการนำไฟฟ้าแบบที่ผิดปกติและเป็นอันตรายได้ ได้แก่ QT prolongation, Torsades de Point, ventricular tachycadia
ทั้งหมดนำพาไปสู่การเสียชีวิตได้ ยิ่งกับคนที่มีโรคหัวใจอยู่แล้ว โรคร่วมมากๆ อายุมาก หรือเป็นโรค QT prolongation แต่กำเนิด ยิ่งเกิดมาก

มีการศึกษาที่รวบรวมคนที่ใช้ยา erythromycin roxithromycin clarithromycin ด้วยสาเหตุต่างๆ มาติดตามดูผลก็พบว่า เกิดอันตรายต่อหัวใจทั้งสามตัว โดย erythromycin เกิดมากสุด ตามมาด้วย clarithromycin

การศึกษาแบบรวบรวมข้อมูลระยะสั้นในช่วงห้าปี พบว่า clarithromycin เกิดอันตรายต่อหัวใจมากกว่ายา amoxicillin 3.66 เท่า (ทำในฮ่องกง ใช้propensity score match ด้วย) อีกอันที่ขนาดใหญ่ก็ติดตามในเดนมาร์ก พบสัดส่วนอันตรายต่อหัวใจประมาณ 76% เทียบกับการใช้ peniciilin
หรือการศึกษาแบบทดลอง RCTs ชื่อ CLARICOR ก็พบว่าในคนที่เป็นโรคหลอดเลือดหัวใจนั้น การใช้ยา clarithromycin แม้ในช่วงสั้นก็เพิ่มอัตราการเสียชีวิตจากโรคหัวใจเช่นกัน

จึงเป็นที่แน่นอนว่า ควรระมัดระวังการใช้ยากลุ่ม macrolides โดยเฉพาะ erythromycin ที่ชัดเจนไปแล้ว และ clarithromycin ที่ประกาศมาไม่นาน ว่าอาจเกิดอันตรายต่อหัวใจโดยเฉพาะหัวใจเต้นผิดจังหวะ และโดยเฉพาะอย่างยิ่งกับผู้ที่มีโรคหัวใจหรือเสี่ยงเกิดโรคหัวใจอยู่แล้ว
ทั้งนี้ทั้งนั้น #ไม่ได้หมายถึงห้ามใช้หรือเลิกใช้นะครับ# แต่ออกมาให้ระมัดระวังการใช้ เพราะ clarithromycin ก็ยังมีที่ใช้ ประโยชน์มากมาย สามารถช่วยชีวิตคนได้มากจากโรคติดเชื้อเช่นกัน เรียกว่าออกมาย้ำเตือนการใช้ยาอย่างสมเหตุสมผลและระมัดระวังมากขึ้นครับ

ที่มา
1.CLARICOR https://www.sciencedirect.com/…/artic…/pii/S0167527315000455
2.กลไกการเกิด Am J Respir Crit Care Med. 2014 May 15; 189(10): 1173–1180.
3.อีกสอง cohort http://www.bmj.com/content/352/bmj.h6926 ในฮ่องกง และ http://www.bmj.com/content/349/bmj.g4930 ที่เดนมาร์ก
4.FDA alertshttps://www.fda.gov/Drugs/DrugSafety/ucm597289.htm
5.และสมาคมแพทย์โรคหัวใจที่แชร์ข้อมูลให้ทราบนะครับ