การป้องกันติดเชื้อเอชไอวี กรณีถุงยางหลุด

 โจทย์ : เพิ่งมีอะไรกับคนนี้ครั้งแรกครับ คบกันมาสามเดือน แต่ก็ไม่รู้ก่อนหน้านี้เขามีใครมาก่อนไหม ตัวผมเองเคยตรวจเอชไอวีตอนเข้างานเมื่อปีที่แล้ว ผลลบ และไม่ได้มีเพศสัมพันธ์มาเป็นปี จนมาเมื่อคืนนี่แหละ แล้วตอนนั้น ถุงยางหลุดน่ะครับหมอ กลุ้มใจมากเลย

ในกรณีแบบนี้เมื่อไม่รู้สถานะคู่นอน ให้คิดว่าคู่นอนติดเชื้อเอชไอวีไว้ก่อน และเกือบทั้งหมดจะไม่ได้พาคู่นอนมาซักประวัติหรือตรวจพร้อมกัน และตามตัวมายากมากเสียด้วย

และถ้าทราบว่าถุงยางหลุดแล้วหยุดกิจกรรม ความเสี่ยงติดเชื้อก็ไม่มากนัก แต่ส่วนใหญ่ทำต่อโดยไม่สวมถุงยาง นั่นคือเสี่ยงเท่าไม่สวมนั่นเอง

ความเสี่ยงของชายคือ 4/10,000 ความเสี่ยงของหญิงคือ 8/10,000 (vaginal route)

คำแนะนำในกรณีนี้คือ รับประทานยาต้านไวรัส ให้ครบกำหนดหนึ่งเดือน ให้สูตรยามาตรฐาน 3 ชนิด คือ TDF/FTC และอีกหนึ่งชนิดคือ ripivirine หรือ protease inhibitor หรือ raltegravir, dolutegravir

หรือถ้าไม่มีจริง ๆ ใช้ TDF/FTC/EFV สูตรรักษายอดนิยมได้เช่นกัน พยายามเลือกใช้ยาที่ผลแทรกซ้อนต่ำ เพิ่มโอกาสใช้ยาและไม่เลิกก่อนเวลา ต้องกินสะดวกด้วย ยาบางตัวแค่กินเช้าเย็นก็ลืมและพลาดง่าย

โดยมาพบหมอและประเมินอาการให้เร็วที่สุด มาภายใน 24 ชั่วโมงได้จะดีมาก และพาคู่กรณีมาด้วยจะดีที่สุด หากรักษาหรือป้องกันล่าช้าออกไปเท่าไร ประสิทธิภาพก็จะลดลงไปเท่านั้น และไม่ควรเกิน 72 ชั่วโมงหลังเกิดเหตุครับ

กินยาครบ 1 เดือนให้กลับมาตรวจติดตาม HIV ผลข้างเคียงจากยา และโรคอื่น ๆ ที่อาจพบมากขึ้น และติดตามอาการอีกครั้งที่สามเดือนครับ รวมทั้งตรวจเลือดยืนยันโรคติดเชื้ออื่น ๆ ที่จะพบร่วมกันได้ทั้งไวรัสตับอักเสบบีและซี ซิฟิลิส

ที่สำคัญหากผู้ที่มารับการปรึกษาป้องกันเป็นสตรี อย่าลืมประเมินโอกาสการตั้งครรภ์ด้วย เพราะการใช้ยาต่าง ๆ และการตรวจติดตามจะต่างกันเล็กน้อย

Thai HIV 2560
IAS guideline 2020