A.K.A คือ also known as แปลว่า "รู้จักกันดีในอีกชื่อว่า"
เช่น ลุงหมอ A.K.A.กงยู หรือ ลุงหมอ A.K.A. ติ๊ก เจษฎาภรณ์
แต่ในวิชาแพทย์ AKA คือ alcoholic keto acidosis ภาวะเลือดเป็นกรดรุนแรงจากการดื่มเหล้า
เรามักจะพบภาวะนี้ในผู้ที่ดื่มเหล้าต่อเนื่องกันมานานและดื่มหนักในช่วงเร็ว ๆ นี้ ผู้ป่วยจะมีอาการหอบเหนื่อย หมดแรง ปวดท้องและคลื่นไส้อาเจียนรุนแรง กินอะไรไม่ได้และไม่กล้ากิน ประวัติดื่มเหล้าชัดเจน (ประวัตินี้สำคัญมาก) ตรวจร่างกายจะพบว่าหายใจหอบลึกเพราะเลือดเป็นกรด ต้องหายใจเพื่อสลายกรดออกทางลมหายใจ จะพบอาการขาดน้ำรุนแรง ไม่ว่าจะเป็นชีพจรเร็ว ความดันโลหิตต่ำ ปากแห้ง ปัสสาวะน้อยลง อาจมีไข้ตัวร้อนได้บ้าง อาการช่างไม่เฉพาะเจาะจงเลย ดังนั้นประวัติดื่มแอลกอฮอล์จึงสำคัญมาก
เหตุเกิดจากแอลกอฮอล์เองนั้นมีการเผาผลาญเป็นอะซีตัลดีไฮด์และต่อไปก็จะเกิดเป็นกรด ร่วมกับ แอลกอฮอล์จะไปรบกวนการสร้างและสลายกรดไขมัน เกิด คีโตนในร่างกายสูงมากและตัวนั้นคือ beta-hydroxybutyrate ร่วมกับ ขาดน้ำและอาหารต่อเนื่อง ...ทั้งหมดทำให้ร่างกายมีกรดคีโตนสูงจนขับออกไม่ทัน เกิดอันตรายได้ (น้อง ๆ หมอให้ไปทบทวน biochemistry ของกรดไขมันว่าทำไมภาวะนี้จึงเกิดเมื่อแอลกอฮอล์ในเลือดลดลง)
ต่างจากภาวะดีค่ะ มุกนะมุก อ่านว่า ดีเคเอ (DKA : diabetic ketoacidosis) ที่เกิดจากการขาดอินซูลินที่จะไปยับยั้งการสลายกรดไขมัน การรักษาหลักคือการให้อินซูลิน ซึ่งต่างจาก AKA
เราจะพบเลือดเป็นกรดรุนแรง เกลือแร่และอิเล็กโทรไลต์ในเลือดผิดปกติ และอาจพบน้ำตาลต่ำจากการขาดอาหาร หรืออาจพบน้ำตาลสูงก็ได้ แต่จะไม่สูงมากเหมือน DKA และไม่ได้มีปัญหาในการลดน้ำตาลและต้องใช้อินซูลินขนาดสูงเหมือน DKA
แต่อาจพบ DKA หรือเป็นเบาหวานร่วมด้วยได้ และอาจเกิดตับอ่อนอักเสบจากการดื่มเหล้า ทำให้มีคลื่นไส้อาเจียนรุนแรง เลือดเป็นกรดได้เช่นกัน ต้องอาศัยการติดตามการรักษาเพื่อแยกโรค
ประวัติเหล้า ...ทำให้แยกโรคได้มากมาย บางคนกลิ่นเหล้าคลุ้งไปหมด ยังให้ประวัติว่า ไม่ได้ดื่ม
การรักษาคือชดเชยสารน้ำให้ทันและเพียงพอ และชดเชยน้ำตาลในเลือดให้พอ (อันนี้จะต่างจาก DKA ที่มุ่งลดน้ำตาลในเลือด) ลดการสร้างและแปรปรวนของกรดไขมัน ลดอาการขาดน้ำ เลือดที่เป็นกรดจะหายเอง ถ้าร่างกายยังแข็งแรง แต่ถ้าเลือดเป็นกรดรุนแรงและต้องใช้เวลานานกว่ากรดจะหาย มีการให้สารละลาย sodium bicarbonate เพื่อแก้ไขเฉพาะหน้าเช่นกัน โดยเฉพาะในกรณี pH ในเลือดต่ำกว่า 7.2
ประเด็นสำคัญคือ ผู้ป่วยกลุ่มนี้ดื่มเหล้ามานานและเกิดน้ำตาลต่ำได้บ่อย การให้สารละลายกลูโคสมาก ๆ อาจเกิดความผิดปกติจากการขาดวิตามินบีหนึ่ง จึงควรให้วิตามินบีหนึ่งก่อนให้สารละลายกลูโคสเสมอ (การดื่มเหล้านาน ๆ และขาดวิตามินบีหนึ่ง ทำให้เกิดอาการทางสมองเรียกว่า Wernicke-Korsakoff encecphalopathy)
ทดแทนเกลือแร่ที่สูญเสียไป โดยเฉพาะแมกซีเซียมและฟอสฟอรัสที่เป็นส่วนประกอบสำคัญในกระบวนการเมตาบอลิซึ่มกรดไขมัน และเกลือแร่สองชนิดนี้มักจะขาดในผู้ป่วยดื่มเหล้าอีกด้วย
ระวังโรคที่พบด้วยกันเสมอคือ กระเพาะอาหารอักเสบจากเหล้า ตับอ่อนอักเสบเฉียบพลันจากเหล้า ตับอักเสบเฉียบพลันจากเหล้า ภาวะเพ้อและชักเกร็งหลังถอนเหล้า ไขมันไตรกลีเซอไรด์สูงจัดจากเหล้า(ทำให้ตับอ่อนอักเสบอีกเช่นกัน)
และอย่าลืมการรักษาที่เป็น definitive treatment คือ การเลิกเคริ่องดื่มแอลกอฮอล์ทุกชนิดอย่างเด็ดขาดและถาวรด้วยนะครับ
"ดื่มสุราเลือดเป็นกรดและมึนเมา
งั้นมาดื่มเรา เลือดจะกระเส่า และเร้าใจ"
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น