นานๆจะเจอโรคนี้ วันนี้มาแนะนำโรคตา ทางอายุรกรรมโรคหนึ่งครับ พบได้ไม่บ่อยนักแต่เห็นครั้งหนึ่งจำได้ไปอีกนาน โรคตาเกือกไม้...โรคไตเกือกม้า (horseshoe kidney) ดูรูปในคอมเม้นต์นะครับ
โรคนี้เป็นความผิดปกติตั้งแต่เกิดของการสร้างไต ตั้งแต่อายุ 4-7 สัปดาห์หลังปฏิสนธิ ย้อนกลับไปสมัยนั้น ร่างกายเรามีส่วนต่างๆที่ยังมองภาพไม่ออกว่าเป็นส่วนใด คล้ายๆตัวต่อเลโก้ ไตนั้นก็จะเป็นอวัยวะที่เรียกว่า metanephros เรียงรายกันอยู่ในส่วนเชิงกราน แล้วมาต่อกันในแนวดิ่งเป็นส่วนๆประกอบกันเป็นไต เชื่อมต่อกับส่วนท่อปัสสาวะที่สร้างด้านล่าง (choaca)...บังเกิดเป็นไต
เชื่อว่า หากส่วนล่างของไตนั้นที่เดิมอยู่ชิดกันซ้ายขวา มันไม่ต่อกันในแนวดิ่ง แต่มาชนกันซ้ายขวาในแนวกลางแทน เกิดเป็น lower pole fusion จากที่เป็นเม็ดถั่วดำสองเม็ด ก็กลายเป็น เกือกม้าหงายท้อง (ผมว่าเรียก U-shaped kidney จะเหมือนมากกว่า) ส่วนที่ต่อกันอาจเป็นเนื้อไตปรกติหรือเป็นแค่สายใยพังผืดบางๆก็มี
เชื่อว่า หากส่วนล่างของไตนั้นที่เดิมอยู่ชิดกันซ้ายขวา มันไม่ต่อกันในแนวดิ่ง แต่มาชนกันซ้ายขวาในแนวกลางแทน เกิดเป็น lower pole fusion จากที่เป็นเม็ดถั่วดำสองเม็ด ก็กลายเป็น เกือกม้าหงายท้อง (ผมว่าเรียก U-shaped kidney จะเหมือนมากกว่า) ส่วนที่ต่อกันอาจเป็นเนื้อไตปรกติหรือเป็นแค่สายใยพังผืดบางๆก็มี
นี่คือกลไกการเกิด ตาเกือกไม้..ไตเกือกม้า ซึ่งอาจเกิดร่วมกับความผิดปกติหลายประการเช่น หลอดเลือดดำใหญ่ inferior vena cava สองหลอดจากที่น่าจะมีหลอดเดียว หรือหลอดเลือดที่มาเลี้ยงไตเกิดสลับสับเปลี่ยนกันวุ่นวาย
ทำไมถึงเกิด...ไม่รู้ ไม่มีปัจจัยทางพันธุกรรม ไม่มีสารก่อความผิดปกติแต่แรกเกิดใดๆที่พิสูจน์ว่ามีผล เป็นความผิดปกติจากการพัฒนาการในครรภ์ที่ผิดปกติโดยแท้ เฉกเช่น แฝดสยามตัวติดกัน
ทำไมถึงเกิด...ไม่รู้ ไม่มีปัจจัยทางพันธุกรรม ไม่มีสารก่อความผิดปกติแต่แรกเกิดใดๆที่พิสูจน์ว่ามีผล เป็นความผิดปกติจากการพัฒนาการในครรภ์ที่ผิดปกติโดยแท้ เฉกเช่น แฝดสยามตัวติดกัน
แล้วมันจะผิดปกติอะไรไหมล่ะ ... เกือบทั้งหมดก็ไม่ผิดปกติอะไรเลย มีหลอดเลือดแดงดำมาตามปรกติ เส้นประสาทมาปกติ ท่อไตนำของเสียไปส่งที่กระเพาะปัสสาวะ การทำงานของระบบไตเป็นปรกติทุกอย่าง ระบบฮอร์โมนของไตทำงานปรกติ ใครจำหน้าที่การทำงานของไตไม่ได้ให้ไปที่นี่
บางคนก็มีไตเกือกม้าไปตลอดจนสิ้นอายุขัยก็ไม่มีอาการอย่างไร การตรวจพบก็จะเป็นการตรวจพบโดยบังเอิญจากการทำอัลตร้าซาวนด์ เอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์ การฉีดสีตรวจ pyelogram
พบ 1 ต่อ 500 จริงๆก็ไม่น้อยนะ แต่ส่วนมากไม่มีอาการไงครับ
แล้วมันจะมีปัญหาอย่างไร ... ปัญหาไม่ได้อยู่ที่ตัวไต ปัญหามันอยู่ที่การบิดตัวและตำแหน่งของไต
เมื่อสร้างไตเป็นรูปเป็นร่างเสร็จประมาณสัปดาห์ที่เจ็ดถึงแปดของชีวิต ไตก็จะเคลื่อนที่ขึ้นไปอยู่บริเวณช่องท้อง พร้อมกับยืดท่อปัสสาวะ (ureter) ยืดยาวขึ้น ไปบรรจบกับหลอดเลือดที่มาเลี้ยงไต renal artery ซึ่งเป็นตำแหน่งปัจจุบันในผู้ใหญ่นั่นเอง
ขณะที่เคลื่อนที่ขึ้น มันจะหมุนตัวจากที่ท่อไตชี้มาด้านหน้าลำตัว บิดหมุนเก้าสิบองศาเข้าหากลางลำตัว
จุดนี้นั่นเองที่จะติดท่อไต และขัดกันเองทำให้หมุนไม่ได้ โอกาสที่จะเกิดท่อไตอุดตัน ตีบแคบ จนเกิดปัญหาการติดเชื้อ จนเกิดการตันได้ง่าย นี่คือปัญหาประการที่หนึ่ง
ขณะที่เคลื่อนที่ขึ้น มันจะหมุนตัวจากที่ท่อไตชี้มาด้านหน้าลำตัว บิดหมุนเก้าสิบองศาเข้าหากลางลำตัว
จุดนี้นั่นเองที่จะติดท่อไต และขัดกันเองทำให้หมุนไม่ได้ โอกาสที่จะเกิดท่อไตอุดตัน ตีบแคบ จนเกิดปัญหาการติดเชื้อ จนเกิดการตันได้ง่าย นี่คือปัญหาประการที่หนึ่ง
ปัญหาประการที่สองคือมันเคลื่อนที่ขึ้นด้านบนไม่ได้ ส่วนมาก(ส่วนมากนะครับ มันยังมีความแปรปรวนในกายวิภาคอีกมาก) จะติดตอดังรูป(ในคอมเม้นต์นะครับ) ตอนั่นคือ หลอดเลือด inferior mesenteric artery ที่เอาไว้เลี้ยงลำไส้ใหญ่ จึงอาจเกิดความผิดปกติของหลอดเลือดได้ ทั้งหลอดเลือดตอที่ไปค้ำไตไว้ หรือหลอดเลือดที่ไปเลี้ยงไตก็อาจยืดลงมาไม่ได้ หลอดเลือดส่วนอื่นต้องยื่นมือมาช่วยแทน ก็จะทำให้เกิดการขาดเลือดได้ง่ายอันเนื่องมาจาก การจัดเรียงตัวของหลอดเลือดผิดปกติ
อาจเกิดขาดเลือด อุดตัน โป่งพอง ทั้งเกิดตั้งแต่แรกหรือ อาจเกิดภายหลังจากปัจจัยอื่นๆที่มาเกิดร่วม
อาจเกิดขาดเลือด อุดตัน โป่งพอง ทั้งเกิดตั้งแต่แรกหรือ อาจเกิดภายหลังจากปัจจัยอื่นๆที่มาเกิดร่วม
ปัญหาที่สาม คือ การบิดตัว การเชื่อมต่อที่ผิดปกติจะทำให้ไตเสื่อมได้ง่ายแล้ว ยังพบว่าการมีไตเกือกม้านั้น จะเสี่ยงการเกิดเนื้องอกที่ไต Wilm's tumor และ มะเร็งเนื้อไต renal cell carcinoma ได้มากกว่าปรกติประมาณ 20%
ไม่ได้เป็นโรคที่พบบ่อยอะไร แต่นานๆเจอทีก็มาเล่าสู่กันฟังครับ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น