ความรู้เรื่องการป้องกันและลดโอกาสเกิดเบาหวาน ตามแนวทาง ADA 2018

มาออกกำลังกายกัน กับความรู้เรื่องการป้องกันและลดโอกาสเกิดเบาหวาน ตามแนวทาง ADA 2018 เอ้า..กีฬาๆ เป็นยาวิเศษ ฮ้าไฮ้ ฮึบฮึบ อิคึๆ อิไตๆ

หนึ่งในหัวข้อที่น่าสนใจอันหนึ่งของแนวทางการดูแลผู้ป่วยเบาหวาน ADA 2018 ในเรื่องการป้องกันการเกิดโรคเบาหวาน ดูน่าสนใจมากเพราะใครก็ไม่อยากเป็นเบาหวาน แต่ก็ต้องบอกว่ามันคงไม่ใช่ว่าทำตามนี้แล้วจะไม่เป็นเบาหวาน แต่คงลดโอกาสลงได้ครับ หรือถ้าเป็นจริงเราก็ได้เตรียมปฏิบัติตัวมาแล้ว
ถามว่าแนวทางนี้จะเหมาะกับใคร อ่านๆดูแล้วก็เหมาะกับเกือบทุกคนเลยนะ โดยเฉพาะคนที่เสี่ยงกับการเกิดโรคเบาหวานในอนาคตได้แก่ ระดับ HbA1c 5.7 - 6.4% (เพราะ 6.5% ก็เป็นเบาหวานแล้ว) หรือทดสอบการกินกลูโคสแล้วผิดปกติแต่ยังไม่ถึงเกณฑ์เบาหวาน หรือ ตรวจน้ำตาลแล้วสูงแต่ยังไม่ถึงเกณฑ์เบาหวาน

การปรับอาหาร และพฤติกรรม มีหลักฐานสนับสนุนมากมายและแนะนำให้ทำชัดเจน จากการศึกษาหลายอันสามารถลดโอกาสการเกิดเบาหวานลงได้ ก็แล้วแต่การศึกษานะ โดยประมาณก็ 58% ในสามปีและเมื่อติดตามไปประมาณ 10 ปี ก็ลดโอกาสเกิดเบาหวาน 20-40% ก็ดูคุ้มค่ามาก...เพราะอะไร
เพราะไม่ต้องใช้จ่ายใดๆ ใช้แค่ความตั้งใจและสม่ำเสมอเท่านั้น

1. ลดน้ำหนักลง 7% ตัวเลข 7% เพราะทำได้ ไม่ทรมานเกิน หลักการคือลดพลังงานลงประมาณ 500 กิโลแคลลอรี่ต่อวัน แปลง่ายๆ เอาขนมออกไป เอาน้ำหวานออกไปนั่นเอง แต่ไม่ได้จำกัดวิธีสามารถใช้วิธีได้หลากหลาย สำคัญคือลดพลังงานลง
สูตรอาหารที่ยืนยันแล้วไม่ว่า DASH, Mediterrennean ได้ผลทั้งนั้นขอให้ทำให้สม่ำเสมอ

2. ออกกำลังกาย อันนี้เหมือนกันทั้งโลก คือ ออกกำลังกายปานกลางสะสมกันอย่างน้อย 150 นาทีต่อสัปดาห์ หรือแบบหนัก 75 นาทีต่อสัปดาห์ ควรมีใช้น้ำหนักช่วยเช่นยกดัมเบล หรือ สร้างกล้ามเนื้อด้วย
เดินเร็วๆ ลุกนั่งบ่อยๆ ขยับร่างกาย ออกกำลัง...ทำแบบสะสมได้ ผ่อนส่งต่อวันได้ ยิ่งบ่อยยิ่งมากยิ่งดี เอาละ ลุกไปเดินได้แล้ว

สารอาหาร ให้ลดพลังงานลง อันนี้เป็นหลักเลยนะครับถึงแม้ระยะหลังๆมีการศึกษาเรื่องไขมันชนิดต่างๆออกมามากมายแต่ก็ไม่ได้มีน้ำหนักมากพอที่จะเห็นผลเชิงป้องกันได้ชัดๆ เพิ่มเส้นใย เพิ่มถั่ว ชดเชยไขมันอิ่มตัวและไขมันทรานส์ด้วยไขมันไม่อิ่มตัวโดยเฉพาะ MUFAs (ไขมันนี่ทำยากนะครับ เพราะส่วนมากมาจากกระบวนการทางอุตสาหกรรมอาหารไปแล้ว)

อันนี้เพิ่งเคยเห็นเลย คำแนะนำระดับ B คือน่าจะทำ มีประโยชน์ คือการใช้เทคโนโลยีและอุปกรณ์มาช่วยเสริม ไม่ว่าจะเป็นเครื่องนับก้าวเดิน นาฬิกาสมาร์ทวอชท์ แอพปลิเคชั่นการออกกำลังกาย การใช้เทคโนโลยีข้อมูลทางอินเตอร์เน็ตที่ดี คือมาจากแหล่งข้อมูลที่เชื่อได้ เช่นจากสมาคมเบาหวาน สมาคมต่อมไร้ท่อ ชมรมเบาหวาน ต้อง ตรวจ ต่อม กระตุกต่อม

การใช้ยา...อันนี้เป็นคำแนะนำที่ต้องคิดถึงประโยชน์และโทษจากยาด้วย อย่าลืมว่าตอนนี้ยังไม่เป็นเบาหวานนะ ประโยชน์จากการใช้ยาอาจไม่มากเท่าเป็นแล้ว การใข้ยาในระยะยาว ราคาและโอกาสเกิดโทษด้วย ต้องคุยกันเป็นรายๆไป
ยาที่มีข้อมูลมากที่สุดก็คือสุดยอดยาเบาหวานแห่งโลกนี้ metformin ในการลดโอกาสเกิดเบาหวานในกลุ่มที่ใกล้จะเป็น โดยเฉพาะกลุ่มที่อ้วน ดัชนีมวลกายมากกว่า 35, อายุน้อยกว่า 60, หญิงที่เคยเป็นเบาหวานจากการตั้งครรภ์ โดยต้องระมัดระวังผลข้างเคียงคือ การขาดวิตามิน B12 จากการใช้ metformin ระยะยาว
และอย่างไรก็ดี ต้องทำการปรับอาหารและออกกำลังกายด้วยเสมอ

อย่าลืมประเมินความเสี่ยงโรคหัวใจอื่นๆ เช่น ความดัน ไขมัน และอย่าลืมตรวจคัดกรองเบาหวานทุกปี แม้จะปฏิบัติตัวแล้วไม่ได้หมายความว่าจะไม่เป็นเบาหวาน เพราะการเกิดเบาหวานมีความซับซ้อนมากมายครับ หลายกลไก หลายพยาธิกำเนิด แต่การป้องกันที่ว่าไป ลดความเสี่ยง ลดโอกาสนั้นลงครับ

ท้ายเรื่อง แนวทางพูดถึงว่าเรื่องเงินนั้นทางผู้ที่จ่ายเงิน สปสช สปส กรมบัญชีกลาง ก็ควรมาตกลงด้วย เพราะการดำเนินการเพื่อป้องกันมันก็ต้องใช้สตางค์ และอาจใช้สตางค์น้อยกว่ารักษาอีกนะ แต่อย่างว่า กฎหมายคือกฎหมาย ถ้าไม่ระบุให้ชัดอาจมีปัญหาภายหลัง
นอกจากคนที่เสี่ยงต้องดูแลตัวเอง รัฐเองก็ต้องมาทุ่มเทตรงนี้ด้วย "ราคาแห่งการป้องกันคุ้มค่ากว่าราคาแห่งการรักษา"

เอาล่ะ...ลุกไปจากเก้าอี้ได้ อย่ามัวแต่ดูภาพประกอบนะครับ