ภาวะเขียว พระสัตรุด

ถ้าผมบอกว่า สี่หนุ่มพี่น้องนี้ มีคนหนึ่งที่มีปัญหาออกซิเจนไม่น่าจะพอ จนเกิดภาวะเขียว ท่านคิดว่าเขาคือใคร ??

ก่อนจะไปรู้จักโรค เรามารู้จักตัวละครก่อนนะครับ สี่ยอดกุมารนี้คือลูกชายของท้าวทศรถ ราชาเจ้าเมืองอโยธยา ด้วยความที่เขามีภรรยาสามคน (เดี๋ยวไปอำเภอ เปลี่ยนชื่อเป็นทศรถ แพรบ) คือ เกาสุริยา ไกยเกษี และ สมุทรชา ก็มีลูกสี่คนคือ พระราม กายาสีเขียว พระพรต กายาสีแดง และฝาแฝดพระลักษมณ์กับพระสัตรุด (อ่านว่า สัด-ตะ-หรุด) กายาสีเหลืองและสีม่วงตามลำดับ ทั้งสี่นี้คือพระนารายณ์และแอคเซสซอรี่ของพระนารายณ์ที่วาร์ปมาเกิดบนโลก ได้แก่ จักรแก้ว(พรต) บัลลังก์นาค(ลักษมณ์) สังข์และคฑา(สัตรุด) เพื่อช่วยทำสงคราม
แล้วใครที่มีปัญหาขาดออกซิเจน ... ทุกคนรู้ว่า พระรามสีเขียว ดังนั้นพระรามนี่แหละขาดออกซิเจน ไม่เลยครับ คนที่ขาดออกซิเจนคือ พระสัตรุด แฝดผู้น้องต่างหาก

ภาวะเขียว cyanosis คือ สิ่งตรวจพบที่ผิวหนังหรือเยื่อเมือกเช่น ปาก ตา จะพบว่าสีที่ควรจะแดงฝาดของสีเลือดลดลง กลายเป็นสีออกฟ้าๆอมม่วง (สี cyan ก็คือสีฟ้าแกมเขียว) ไม่เข้าใจเหมือนกันว่าทำไมพอแปลเป็นไทยกลับกลายเป็น "เขียว"
ว่ากันตามวิทยาศาสตร์คือ deoxyhemoglobin เม็ดเลือดแดงที่มีออกซิเจนมันน้อยลง เมื่อเลือดไปผ่านหลอดเลือดฝอยที่เราจะเห็นสีแดงๆของเลือดก็เห็นสีเปลี่ยนไป กลายเป็น สีม่วงๆ คนที่ผิวสีเข้มๆก็จะมองยากหน่อยนะ
ภาวะเขียวเราแบ่งง่ายๆเป็นเขียวกลาง (central cyanosis) และเขียวปลาย (peripheral cyanosis) อันนี้ผมตั้งเองล่ะนะ ให้จำง่ายๆ

🤢🤢เขียวปลายมักจะเกิดจาก หลอดเลือดส่วนปลายตีบแคบลงเช่น ได้ยาที่ทำให้หลอดเลือดตีบเช่น norepinephrine ที่ใช้รักษาภาวะช็อกติดเชื้อ หรือ อากาศเย็นแล้วปลายมือปลายเท้าเขียว (ม่วง) เช่นภาวะ Raynaud's phenomenon หรือการแพร่ของออกซิเจนออกมาจากเม็ดเลือดทำไม่ได้ อาจไม่ได้บ่งชี้ถึงภาวะออกซิเจนในเลือดลดลงอย่างตรงไปตรงมามากนัก
👽👽เขียวกลาง อันนี้จะบ่งชี้ถึงภาวะพร่องออกซิเจนในเลือดและเม็ดเลือดจริงๆ ไม่อยากใช้คำว่า "ขาดออกซิเจน" เพราะจริงๆอาจไม่ขาด แต่การกระจายตัว การจับตัวของออกซิเจนมันผิดปกติไปก็ได้ แต่ส่วนใหญ่ก็เกิดจาก ความอิ่มตัวแก๊สออกซิเจนในเลือดลดลง ไม่ว่าจะหายใจไม่พอ แก๊สออกซิเจนที่ใช้หายใจลดลง หรือมีการลัดวงจรเลือดดำเลือดแดงที่ระดับต่างๆเช่น รูรั่วในหัวใจ (เลยหลงรักใครๆง่ายๆ ฮิ้วววว) หรือภาวะเม็ดเลือดที่จับออกซิเจนแน่นหนึบ ไม่ปล่อยออกมาเช่น methemoglobinemia หรือระบบไหลเวียนล้มเหลว

ดังนั้นเวลาเห็น "ม่วง" หรือเขียว ก็แล้วแต่ต้องไปพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุเสมอนะครับ ประวัติตรวจร่างกาย ยาที่ใช้ การตรวจแก๊สในเลือดแดง และการตรวจอื่นๆตามความจำเป็น ส่วนการรักษาก็รักษาตามสาเหตุ และให้ออกซิเจนความเข้มข้นสูงเพื่อเพิ่มระดับการอิ่มตัวของออกซิเจนในเลือดครับ

จากข้อเท็จจริงเรื่องสีผิว และความรู้เรื่อง cyanosis ทำให้เราสืบต่อได้ว่า คนที่น่าจะมีปัญหาเรื่องออกซิเจนในเลือดไม่พอ แถมเป็นมาตั้งแต่เกิด ก็คือพระสัตรุดนั่นเอง ผิวกายผิวหน้าสีม่วงอมฟ้า เป็น central cyanosis
ประกอบกับบทบาทน้อยเหลือเกิน ไม่ได้ออกรบมากนัก คิดว่าคงเหนื่อยง่าย พระสัตรุดน่าเป็นโรคหัวใจแต่กำเนิดแน่นอนครับ (congenital cyanotic heart disease) หรืออีกหนึ่งโรคก็คือ pulmonary AVM โรคเดียวกับจิวยี่ที่เมียสวยนั่นแหละครับ
ตอนท้ายๆของเรื่องพระสัตรุดก็ได้ออกรบพร้อมพระพรตเป็นรองแม่ทัพ และตอนจบก็ได้ไปอยู่กับพระพรตที่เมืองไกยเกษ เมืองของแม่พระพรต ในฐานะรองประธานาธิบดี ..แปลกมาก ..ทำไมไม่ไปอยู่กับคู่แฝดตัวเอง ท่านว่าแปลกไหม

ส่วนคนอื่นๆ ตามสีผิวและเรื่องราว ผมก็ขอวินิจฉัยภาวะที่ทั้งสามคนเป็นนะครับ

พระพรต ..ผิวแดง.. Hereditary Hemorrhagic Telangictasia โรคหลอดเลือดฝอยผิดรูปแต่กำเนิด

พระลักษมณ์ ..ผิวเหลืองแต่เกิด แข็งแรง...แต่ตาไม่เหลือง..hypercarotenemia คาดว่าท่านคงชอบฟักทองและแครอทเป็นพิเศษ

ส่วนพระเอกของเรา พระรามนักรบกายสีเขียว แข็งแกร่ง อมตะฆ่าไม่ตาย..มีอยู่อย่างเดียวเลยครับ ..พระรามคือ Hulk ร้อยเปอร์เซ็นต์