ข้อผิดพลาดที่พบบ่อยของการใช้ยาสูดพ่น

 ข้อผิดพลาดที่พบบ่อยของการใช้ยาสูดพ่น

บทความนี้ตั้งใจเขียนมานาน แต่ติดธุระต่าง ๆ มากมาย วันนี้อยากบอกทุกคนมาก เพราะนี่คือสิ่งสำคัญที่สุดที่ทำให้การรักษาโรคหืดหรือถุงลมโป่งพองประสบความสำเร็จหรือพบกับความล้มเหลว จากบทความเรื่อง การใช้ยาสูดพ่นในผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง โดย ชลนิภา เอี่ยมธนากรณ์ และ เบญจมาศ ช่วยชู ใน อายุรศาสตร์ทันยุค 2564 คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล

1. หลอดพ่นยา MDI

▪ต้องเขย่าก่อนใช้เสมอ เขย่าหลาย ๆ ครั้งเลย อันนี้พบพลาดบ่อยมาก เวลาให้คนไข้ทำให้ดู จะหยิบมาแล้วเปิดฝากดสูดเลย

▪ถือขวดยาผิดทิศ ต้องให้ทิศของทางออกยาอยู่ด้านล่าง อย่ากลับหัวกลับหาง อย่าตะแคง ยาจะออกไม่ดี

▪จังหวะการสูดไม่สัมพันธ์กับจังหวะการกด กดแล้วสูดลึก ๆ แล้วกลั้นลมหายใจให้เป็นจังหวะเดียวกัน ถ้าทำไม่ได้ แนะนำให้ใช้ท่อต่อที่เรียกว่า spacer ในการสูดครับ

▪สูดสองครั้ง ไม่ใช่กดสองทีแล้วสูด แต่จะเป็นการกดแล้วสูด พักสักนาทีจึงกดแล้วสูดอีกรอบ ผมเจอบ่อยมาก กดรัวเป็นปืนกล ฉึก ๆ ๆ ๆ แล้วสูดทีเดียว มันเท่ากับสูดครั้งเดียวครับ

2. หลอดสูดยา turbuhaler จะเป็นหลอดยาวแนวตั้ง ฐานหมุนได้สีแดง มีฝาครอบหลอดยาแบบครอบทั้งหลอด

▪จับขวดยาในแนวตั้ง และสูดยาในแนวนอน แต่ปรับเริ่มยาแนวตั้ง

▪ต้องหมุนฐานหลอดยาจนดังคลิกก่อนสูด หลายคนลืม ไม่หมุนเลยก็มี หรือบางคนหมุนไม่สุดไม่คลิก ยาก็ไม่เข้าปอดนะครับ

▪ต้องสูดแรงมากพอ โดยก่อนที่จะใช้อปกรณ์นี้จะมีการทดสอบแรงสูดก่อนอยู่แล้ว หรือเวลาที่ผมบอกคนไข้บ่อย ๆ คือ สูดสุดแรงเกิด

3.หลอดสูดยา accuhaler เป็นรูปวงกลม ไม่มีฝาครอบตรงจุดที่จะสูด และมีสลักไว้เลื่อนก่อนสูดยา

▪จับหลอดยาและสูดยาในแนวขนานกับพื้นโลกเสมอ หลายคนจัดหลอดยาในแนวตั้งและก้มสูด เป็นวิธีที่ผิด

▪ดันสลักให้สุด ดังคลิกเช่นกัน ขั้นตอนนี้สำคัญ

▪สูดสุดแรงเกิดอีก หลอดยาชนิด dry powder inhaler ต้องอาศัยแรงสูดมาก ๆ ครับ

4. หลอดสูดยา ellipta เป็นกลักเหมือนไฟแช็ค ฝาปิดจะครอบส่วนสำหรับสูดยา

▪จับหลอดยาในแนวตั้งเพื่อปรับยา สูดยาในแนวนอน

▪ฝาปิดส่วนที่ใช้สูดเป็นตัวเลื่อนส่วนบรรจุยาในหลอดด้วย เมื่อผลักฝาปิดออก ให้ผลักออกจนสุดดังคลิก จะเป็นการเปิดฝาและดันยาในจังหวะเดียวกัน

▪การสูดให้อมครอบส่วนใช้สูดจนมิด แต่ต้องระวังอย่าให้ ปากไปครอบรูเล็ก ๆ ด้านข้างที่ไว้ให้อากาศเข้า หรือระวังนิ้วมือเราไปอุดรูนั้นเวลาจับหลอดยา

5. หลอดสูดยาชนิดที่ต้องใส่เม็ดยาเข้าไปก่อนสูดทุกครั้ง มีหลอดสูดชนิด handihaler และ breezhaler ตัวยาจะอยู่ในเม็ดยา ไม่ได้บรรจุในหลอดยา

▪สำคัญมากคือ อย่าลืมใส่เม็ดยา เปิดฝาแล้วใส่เม็ดยาเสมอ แล้วปิดฝา และยาใครยามัน อย่านำยาชนิดหนึ่งไปใส่กับหลอดยาอีกชนิดหนึ่ง

▪อย่าลืมกดปุ่มปล่อยเข็มเข้าไปเจาะเม็ดยา สองขั้นตอนนี้สำคัญมาก ผมเจอคนไข้หลายคนลืมเจาะเม็ดยา หรือบางคนสูดก่อนเจาะ

▪สูดสุดแรงตามเคย แถมเพิ่มคือ ถ้าสูดสุดแรงจะได้ความรู้สึกเม็ดยาที่บรรจุอยู่นั้นมันสั่น

6. หลอดสูดยาชนิด soft mist inhaler หลอดสูดชนิดนี้จะไม่ใช่ผงแป้งแบบข้อสองถึงห้า แต่จะเป็นการกดปุ่มแล้วมีควันออกมาให้สูด

▪เวลาบรรจุหลอดยาครั้งแรกต้องกดกระแทกหลอดยาให้เข้าภาชนะบรรจุ เพื่อให้แน่ใจว่าหลอดยาเข้าที่

▪จับหลอดยาแนวตั้งเสมอ

▪หมุนแกนหมุนทั้ง ๆ ที่ยังปิดฝาไปพร้อม ๆ กับฝา เมื่อจะสูดจึงค่อยเปิดฝาแล้วกดปุ่ม

▪อมครอบส่วนที่ใช้สูดให้มิดอีกเช่นกัน และระวังอย่าอมจนปิดรูอากาศเข้าเล็ก ๆ และระวังนิ้วมือไปปิดรูอากาศนั้น

แถมอีกนิด

▪ยาสูดชนิดผงแป้งให้สูดสุดแรง แต่ยาสูดชนิด MDI และ SMI (ข้อหก) ให้สูดจังหวะหายใจปกติและลึก ๆ ยาว ๆ

▪ตรวจดูตัวเลขปริมาณยาที่เหลือด้วย ผมเคยเจอคนไข้สูดซ้ำกันหลายครั้งเพราะไม่มั่นใจว่าสูดถูกต้องได้ยา พอสุดท้ายสูดยาที่ตัวเลข 0 คือยาหมดมาหลายวันก่อนนัด

▪ทบทวนเป็นระยะ ตรวจสอบวิธีสูดเป็นระยะ บางทีผู้ป่วยบอกว่าสูดทุกวัน แต่ได้ยานิดเดียวเพราะวิธีไม่ถูกต้อง

ฝากน้องหมอ น้องเภสัช ย้ำวิธีสูดให้กับคนไข้ด้วยครับ