ออกซิเจน ไม่ใช่ยาวิเศษ : ใช้เมื่อจำเป็น

ออกซิเจน ไม่ใช่ยาวิเศษ : ใช้เมื่อจำเป็น

จริง ๆ ผมเคยนำผลงานวิจัยและแนวทางใหม่ ๆ มานำเสนอหลายครั้งแล้วว่า การให้ออกซิเจนเพื่อ "รักษาใจ" ไม่ได้เกิดประโยชน์อันใดขึ้นมาเลย หากผู้ป่วยไม่มีภาวะขาดออกซิเจน มาวันนี้เราก็มีข้อมูลมาเพิ่มอีก

การใช้ออกซิเจนถือว่าเป็นการรักษาทางการแพทย์ที่ผิดพลาดมากที่สุดอันหนึ่ง หลาย ๆ คนคิดว่าเมื่อร่างกายป่วยหรือรู้สึกเหนื่อย อ่อนเพลีย การให้ออกซิเจนจะช่วยให้ดีขึ้น และหลาย ๆ ท่านอาจจะเคยเห็นการซื้อออกซิเจนมาให้ที่บ้าน หรือซื้อเครื่องผลิตออกซิเจนจากน้ำมาให้ผู้ป่วยที่บ้าน จะเกิดประโยชน์มากขึ้นไหม

โดยปรกติหากร่างกายขาดออกซิเจน หรือออกซิเจนน้อยลงจนมีปัญหาเฉียบพลัน ไม่ว่าจะเป็นออกซิเจนไปถึงเนื้อเยื่อลดลง hypoxia, หรือออกซิเจนในเลือดน้อยลง hypoxemia อันนี้การให้ออกซิเจนได้ประโยชน์ชัด เช่น ภาวะช็อกติดเชื้อ ภาวะหัวใจหยุดเต้นที่ต้องกู้ชีพ โรคหืดกำเริบ โรคหัวใจวายกำเริบ เราจะมีตัววัด ไม่ว่าความอิ่มตัวออกซิเจนปลายนิ้ว การวัดความดันออกซิเจนเลือดแดง จะเป็นตัววัดว่าเรา "ขาด" ออกซิเจนหรือไม่ หากขาดและเกิดปัญหาการให้เสริมจะเกิดประโยชน์

แต่ถ้าไม่ขาด หรือขาดเรื้อรังจนร่างกายเริ่มปรับตัวได้ เช่นกลุ่มหลอดลมอุดกั้นเรื้อรังที่ไม่รุนแรงมากนัก หรือโรคหัวใจแต่กำเนิด การให้ออกซิเจนโดยไม่ขาดตกบกพร่อง หรือร่างกายไม่ได้ต้องการ ไม่ได้ประโยชน์แถมอาจเกิดโทษจากการใช้อุปกรณ์ไม่ถูกต้อง เกิดอันตรายจากความแห้งและความร้อนของออกซิเจนได้

ก่อนหน้านี้เรามีการศึกษามากมายในโรคกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลันว่า หากไม่มีการขาดออกซิเจน ก็ไม่ต้องให้ออกซิเจน ถ้าให้โดยไม่ขาดไม่ได้เกิดประโยชน์ใดขึ้นมา
(เช่น SWEDEHEART, DETO2X-AMI, เมตาอนาลัยสิสใน Heart 2018;104:1691-1698. ใน JACC Volume 71, Issue 11 Supplement, March 2018)

หรือในหลอดเลือดแดงในสมองตีบตัน แนวทางการรักษาปีล่าสุด AHA 2019 ก็ระบุว่าหากไม่มีภาวะขาดออกซิเจน ก็ไม่ต้องให้ออกซิเจนเสริม

วันนี้วารสาร NEJM ตีพิมพ์งานวิจัยในสาขาเวชบำบัดวิกฤต ถึงภาวะขาดออกซิเจนหนัก ๆ สองภาวะคือ ต้องใช้เครื่องช่วยหายใจในการศึกษา ICU-ROX และภาวะหายใจล้มเหลวแบบ ARDS ในการศึกษาชื่อ LOCO2 พบว่าการให้ออกซิเจนที่มากมายมหาศาลเกินความจำเป็นไม่ได้ช่วยเพิ่มประโยชน์อันใด ให้แค่เพียงพอต่อความต้องการก็พอ (ไปหาอ่านได้ใน NEJM วันนี้..แต่ไม่ฟรี)

ด้วยงานวิจัยที่ออกมาใหม่ ๆ นี้ ที่เป็นงานวิจัยที่ดี รัดกุม ได้มา disrupt ได้เปลี่ยนความเชื่อเดิมอย่างชัดเจนว่าการเติมออกซิเจนโดยหลับหูหลับตาให้ ไม่เกิดประโยชน์ สิ้นเปลือง และเกิดโทษได้ นี่ยังไม่นับการให้ออกซิเจนโดยไม่มีข้อบ่งชี้ในถุงลมโป่งพอง โดยไม่มีข้อบ่งชี้ในภาวะเจ็บป่วยเล็กน้อย หวังเพียงให้ออกซิเจนเป็นยาวิเศษรักษาได้ทั้งกายใจ ทำให้เกิดความสูญเสียและสิ้นเปลืองอย่างไม่จำเป็น

คิดใหม่ทำใหม่นะครับ

แล้วถ้าออกซิเจนไม่ใช่ยาวิเศษ อะไรเล่าเป็นยาวิเศษ คำตอบคือ กีฬา ๆ เป็นยาวิเศษ และไม่ใช่กีฬาธรรมดานะครับ เป็นกีฬาที่แข่งใต้ชื่อพรีเมียร์ลีก ซึ่งจะบังเกิดแชมป์ที่เกรียงไกร ยิ่งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์มนุษยชาติในเร็ว ๆ นี้