คาบสมุทรบอลข่าน ดินแดนแห่งความขัดแย้งมาแต่อดีตกาล สงครามโลกครั้งที่หนึ่งอุบัติที่นี่ การล้างเผ่าพันธุ์ วันนี้เราจะมาเยือนคาบสมุทรบอลข่านกันอีกครั้ง ไปชงอเมริกาโนอุ่น ๆ พร้อมครัวซองต์ชีสชิ้นโต ๆ หอม ๆ ดื่มกาแฟ กัดครัวซองต์แล้วท่องไปกับเรา....
ประเทศบัลแกเรีย ประเทศเล็ก ๆ ในคาบสมุทรแต่มีความสำคัญยิ่ง แต่เดิมมาประเทศบัลแกเรียยิ่งใหญ่เป็นจุดเริ่มของการตั้งอาณาจักรบัลแกเรีย ปัจจุบันบัลแกเรียเป็นดินแดนสวยงาม ธรรมชาติสุดบรรเจิดและประวัติศาสตร์ยาวนาน
จากกรุงโซเฟีย เมืองหลวงของบัลแกเรีย ท่านใช้เวลาไม่นานเดินทางขึ้นเหนือไปสักเล็กน้อยสู่เมือง Vratza เมืองเก่าแก่ตั้งอยู่ที่เชิงเขา vrazta ประตูกั้นอาณาจักรโรมันกับอาณาจักรไบแซนไทน์ แน่นอนแสดงว่าเมืองนี้ก่อตั้งมานาน ปัจจุบันคือสถานที่ตากอากาศและชมวิวเขา vratza พืชพรรณธรรมชาติและความสมบูรณ์เป็นจุดดึงดูดนักท่องเที่ยวมา แต่ถ้าเราย้อนอดีตไปไม่ไกล เทือกเขาแห่งนี้ได้มีเรื่องเศร้าเกิดขึ้น
ในปี 1956 ด็อกเตอร์ Yoto Tanchev และคณะทำงานได้เข้ามาทำการสืบสวนโรคที่เกิดแถบนี้ มีผู้ป่วยในแถบเทือกเขา Vratza หลายคนที่มีอาการแบบเดียวกันคือมีอาการไตวาย โดยที่ความดันโลหิตไม่สูงและไม่มีโปรตีนรั่วทางปัสสาวะ อันเป็นลักษณะที่ไม่ค่อยพบในโรคไตทั่วไป มักจะพบจากการทำลายท่อไตและเนื้อเยื่อรอบท่อไต (tubulointerstitial disease) ซีดมากโดยไม่สัมพันธ์กับความรุนแรงของไตวาย สีผิวที่เปลี่ยนไปเป็นสีออกทองแดง
การสำรวจของ Tanchev พบว่าไม่ได้มีแต่บัลแกเรียเท่านั้น ประเทศในแถบคาบสมุทรบอลข่าน ทั้งยูโกสลาเวีย (ในขณะนั้น) และโรมาเนียก็พบเช่นกัน ในตอนนั้นคณะทำงานของ Tanchev ได้ตั้งสมมติฐานมากมายว่าเกิดจากสาเหตุใด ไม่ว่าการปนเปื้อนโลหะหนัก ตะกั่ว สารพิษอันใดสักอันหนึ่ง แต่ยังไม่มีข้อมูลเพียงพอว่าเกิดจากสารใด
ในปี 1969 M.Ivic เริ่มสังเกตเห็นพืชชนิดหนึ่งขึ้นหนาแน่นปะปนไปกับการปลูกธัญพืชในเขตบอลข่าน พืชชนิดนั้นคือ ต้น birthwort ที่มักมีเมล็ดตกมาในไร่ธัญพืชและอาจถูกเก็บไปพร้อมธัญพืชอีกด้วย เจ้าต้น european birthwort มันเป็นพืชสมุนไพรที่มีมานานตั้งแต่ยุคกรีกยุคอียิปต์แล้ว สรรพคุณก็ตามชื่อเลย ใช้เพื่อให้คลอดง่าย เร่งการขับน้ำคาวปลา เป็นตำราที่มีมานานมาก พบเขียนทั้งในดินแดนกรีก เรื่อยมาโรมัน ขยับทางตะวันออกมาที่ไบแซนไทน์ ลงไปด้านล่างถึงตะวันออกกลาง เรื่อยไปผ่านคาราโครัมไฮเวย์ต่อไปถึงจีน
birthwort สายพันธุ์อินเดียที่ปรากฏในบ้านเราคือ indian birthwort ญาติใกล้ชิดกับ european birthwort ต่างจากที่ปรากฎในตำราสมุนไพรจีน
M.Ivic พบว่ารายงานผู้ป่วยหลายรายในยุโรปตะวันออกนี้ มีความสัมพันธ์กับพื้นที่การปลูก birthwort นอกจากนี้เขายังทดสอบด้วยว่าสารสกัดจากเมล็ด birthwort ที่ปนเปื้อนมาในเมล็ดธัญพืชบ่อย ๆ นี้ทำให้ก่อมะเร็งในหนูทดลอง สมมติฐานเรื่อง birthwort ของเขาเริ่มได้รับความสนใจแต่ยังไม่มีหลักฐานพอที่จะบอกว่า สารสกัดจากต้น birthwort (Aristolochia clematitis) ทำให้เกิดโรคไต
ฟังชื่อแล้วคงไขปริศนาได้ ทำไมจึงชื่อ birthwort และขับน้ำคาวปลา เพราะ aristos แปลว่าสวยงาม lochia คือ น้ำที่ออกจากมดลูก น้ำคาวปลา, ประจำเดือน นั่นคือ ทำให้น้ำคาวปลาไหลออกมาสะดวก และประจำเดือนกลับมาเป็นปรกติ คุณสมบัติเหมือนยาสตรีที่เรารู้จักกัน
สมมติฐานเรื่องนี้ค้างคาอยู่หลายปี จนกระทั่ง
ช่วงปี 1990-1993 มีรายงานจากประเทศเบลเยี่ยมว่ามีสุภาพสตรีจำนวนหนึ่งมีภาวะไตเสื่อมไม่ทราบสาเหตุ ไม่สัมพันธ์กับความดันโลหิต ไม่มีโปรตีนรั่วมาในปัสสาวะ ซีดมาก คล้ายกับโรคไตที่แพร่ระบาดในแถบบอลข่าน แต่ไม่มีประวัติปลูกพืช birthwort คุณหมอ Vanherweghem ได้วิจัยถึงสาเหตุสุภาพสตรีที่ไตเสี่อมแบบ rapidly progressive tubulointerstitial nephritis นี้และพบว่าทุกคนมีประวัติกินยาลดความอ้วน สูตรสมุนไพรจีน !!!
ตามสูตรสมุนไพรจีนนั้น ต้องใช้พืชที่ชื่อ Staphania tetrandra หรือชื่อในภาษาจีนว่า Han-Fungji แต่ปรากฏว่าสิ่งที่อยู่ในสนุนไพรลดความอ้วนสูตรเจ้าปัญหานี้คือ Aristolochia fungchi หรือในชื่อภาษาจีนว่า Guang Fungji ด้วยความสับสนในชื่อและไม่ได้ระบุสปีชี่ส์ที่ชัดเจน
การระบาดของโรคไตจากสมุนไพรจีนในครั้งนั้น ถึงกับมีชื่อออกมาว่าเป็น Chinese Herb Nephropathy ไตผิดปกติจากสมุนไพรจีน ซึ่งได้รับการพิสูจน์ทางวิทยาศาสตร์ต่อมาอย่างชัดเจนว่าทำให้เกิดท่อไตและเนื้อเยื่อรอบท่อไตอักเสบ นั่นคือ สารสกัดจาก Aristolochia นั่นเอง นอกจากนี้ยังต่อยอดไปถึงรายงานการพบมะเร็งกระเพาะปัสสาวะที่เพิ่มขึ้นจากสารนี้ จนกระทั่งหน่วยงานสากลระหว่างประเทศที่ศึกษาเรื่องสารก่อมะเร็ง (IARC) ได้ประกาศว่า aristolochia เป็นสารก่อมะเร็งในคน
หลังจากนั้นได้มีการย้อนกลับไปตรวจว่า Aristolochia clematitis หรือ european birthwort มีสารนี้และทำให้เกิดสารนี้จริงหรือไม่ ปรากฏว่า european birthwort ก็มีสารนี้เช่นกันและในสัตว์ทดลองก็เกิดไตเสื่อม คนที่กินเข้าไปก็เกิดไตเสื่อม บิงโก !! แสดงว่า chinese herb nephropathy กับโรคแถบบอลข่านนี้เป็นโรคเดียวกัน เราจึงมีชื่อเรียกทั้ง CHN chinese herb nephropathy และ BEN balkan endemic nephropathy
แม้ว่าจะมีอีกหลายปัจจัยเช่น พันธุกรรม สิ่งแวดล้อมต่าง ๆ ที่อาจทำให้เกิดโรค ในตำราทางการแพทย์แผนปัจจุบันได้ระบุหนึ่งในสาเหตุของไตเสื่อมชนิด tubulointerstitial ไว้อย่างหนึ่งคือ พิษจากยาโดยเฉพาะยาสมุนไพร aristolochia หรือ BEN อีกด้วย ....
เราย้อนกลับไปที่ Vratza ในประเทศบัลแกเรียอีกครั้ง
ที่นั่นไม่มีใครเรียกขานไตอักเสบจาก aristolochia ว่า BEN. หรือ CHN. ตามตำรามาตรฐานโรคไตเลย แต่ที่นั่นเรียกขานนามโรคนี้ว่า Tenchev's nephropathy เพื่อให้เกียรติแด่ Yoto Tanchev ผู้ค้นพบโรคนี้และตีพิมพ์ตั้งแต่ปี 1956 นั่นเอง
ขอให้ทุกท่านตรวจตราสัมภาระ เอกสารการเดินทางให้เรียบร้อยก่อนลงจากเครื่อง สายการบินลุงหมอแอร์ไลน์ ยินดีที่มีโอกาสให้บริการท่านผู้มีอุปการะคุณ ไว้โอกาสหน้าเราจะพาไปเที่ยวอีกครั้ง สวัสดีค่ะ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น