ฉีดวิตามิน .. มันมีโรคที่ต้องฉีดวิตามินนะครับ
โรคโลหิตจางจากการขาดธาตุอาหาร ยังคงพบบ่อยในประเทศไทยแต่สาเหตุไม่ใช่จากการไม่มีกิน แต่เป็นเพราะสูญเสียเลือดนั่นคือขาดธาตุเหล็ก เรายังมีโรคโลหิตจางที่เกิดจากการขาดสารอาหารอีกหนึ่งอย่างที่รักษาโดยการฉีดวิตามิน คือ โลหิตจางจากการขาดวิตามิน B12
วิตามินบีสิบสอง พบในแหล่งอาหารที่มาจากสัตว์เป็นหลัก ในคนที่กินอาหารหลากหลายมากพอแทบไม่มีโอกาสขาดอาหารที่มีวิตามินบีสิบสอง จะมีเพียงกลุ่มเดียวที่ขาดคือกลุ่มมังสวิรัติเคร่งครัดและไม่ได้กินวิตามินชดเชยเพียงพอ ใครที่เป็นมังสวิรัติเคร่งครัดอาจต้องชดเชยอาหารให้ดีนะครับ แถมให้คือ Yuval Noah Harrari ผู้แต่ง Sapiens เป็นวีแกนที่เคร่งครัดมากครับ
และหากเรากินอาหารเพียงพอ วิตามินบีสิบสองจะสะสมในร่างกายได้ เราต้องการประมาณ 3-5 ไมโครกรัมต่อวัน แต่เราสะสมได้ถึง 2-3 มิลลิกรัมต่อวันเพราะเรากินมากกว่า 5 ไมโครกรัม ถ้าคิดว่าจะขาดวิตามินบีสิบสองจนเกิดโรคจะต้องขาดไปสี่ถึงห้าปีนับจากวันนี้ ซึ่งยากมากในสังคมหมูกระทะแบบเรา
เมื่อใดพบว่ามีโรคจากการขาดวิตามินบีสิบสองเรามักจะคิดถึงสองโรคนี้ (จริง ๆ มีหลายโรคนะ) คือโลหิตจางและไขสันหลังอักเสบ สาเหตุการเกิดมีหลากหลายแต่ที่พบบ่อย ๆ เกือบทั้งหมดคือไม่สามารถดูดซึมวิตามินบีสิบสองได้ วิตามินบีสิบสองมีกลไกการดูดซึมที่ซับซ้อนพอตัวดังนี้
วิตามินที่ได้รับจากการกิน มันจะสลายได้ง่ายในกรดและสิ่งแวดล้อมในกระเพาะและลำไส้ จุดดูดซึมของมันอยู่ที่ลำไส้เล็กส่วนปลายที่เรียกว่า Terminal ileum เทอมินอล อีเลี่ยม (ใครชื่อเลี่ยม มีสะดุ้ง) แล้วร่างกายเราจะทำอย่างไรให้ดูดซึมได้ล่ะ หนทางช่างแสนยาวไกล เราจึงผลิตกลไกสองอย่าง
อย่างแรก .. เยื่อบุผิว mucosa ตั้งแต่ปากไปถึงอีเลี่ยม มีความสามารถในการดูดซึมวิตามินบีสิบสองตลอดทาง เรียกว่าเก็บเบี้ยรายทางตลอด เก็บเล็กผสมน้อย ขอบอกว่าส่วนที่ได้จากวิธีนี้มีน้อย แต่ก็มีการศึกษาให้ยาวิตามินบีสิบสองในขนาดสูงมากเป็น 1000-1500 ไมโครกรัมต่อวัน หวังว่าแม้ดูดซึมน้อยแต่ให้มาก ๆ ก็คงใช้ได้ สำหรับคนที่ฉีดวิตามินไม่ได้
อย่างที่สอง อันนี้ถือเป็นทางหลักคือ กระเพาะอาหารจะผลิตสารที่ชื่อว่า intrinsic factor ออกมาจับกับบีสิบสอง เป็นรถหุ้มเกราะที่จะนำพาบีสิบสองไปถึงอีเลี่ยม พอไปถึงอีเลี่ยมจะเข้าสู่เซลล์ผ่านโปรตีนคูบิลิน และเมื่อผ่านทางนี้แล้ว เซลล์จะฉีกแยก intrinsic factor กับ B12 ออกจากกันอย่างไร้เยื่อใยและทำลาย intrinsic factor ทิ้งไป (เสร็จแล้วแยกทางของจริง)
ประเด็นสำคัญคือหากมีโรคของกระเพาะเช่น กระเพาะอาหารอักเสบ เป็นแผลบ่อย ๆ มีโรคภูมิคุ้มกันตัวเองที่ไปทำลายเซลล์เหล่านี้ที่กระเพาะ จนเซลล์สร้าง intrinsic factor เสียหาย รถหุ้มเกราะจะหายไป ร่างกายจะขาดวิตามินบีสิบสอง เช่นกลุ่มที่ดื่มเหล้า กลุ่มที่ตัดกระเพาะออกไปบางส่วน อีกจุดคือโรคของอีเลี่ยม เช่นตัดอีเลี่ยม ลำไส้อักเสบ ผิวลำไส้และเซลล์ดูดซึมหายไป
เมื่อดูดซึมไม่ได้ เราจึงต้องรักษาโดยการฉีดวิตามินบีสิบสองเข้ากล้ามเนื้อนั่นเอง ทรงประสิทธิภาพมากกว่ายากินมากมายนัก ในช่วงแรกอาจจะฉีดบ่อยทุกวัน ต่อมาก็สัปดาห์ละสามสี่ครั้ง ต่อมาเมื่อปริมาณวิตามินที่ขาดถูกชดเชย และเอาไปสะสมจนเต็มแล้ว ก็ฉีดเต็มอีก 1-3 เดือนต่อครั้ง เป็นอันเสร็จสิ้นกระบวนการ
การฉีดวิตามินต้องมีเป้าหมายที่ชัดเจนครับ จะรักษาอะไร ด้วยวิตามินอะไร ฉีดทางใด นานเท่าไร และเฝ้าระวังพิษจากการได้รับวิตามินเกินขนาดด้วย ต้องระลึกไว้ว่าวิตามินก็เหมือนลิเวอร์พูลครับ ที่เมื่อยิงเอายิงเอา (shot = ยิง = ฉีดยา) ยิงมากไป ทีมสีแดงอีกทีมเขาก็หมั่นไส้ครับ หลัง ๆ เราจึงยิงเมื่อจำเป็น ยิงตาม indication แชมป์ก็ได้ ทีมอื่นเขาก็ไม่หมั่นไส้ครับ กรั่ก ๆ ๆ ๆ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น