เรามาต่อเรื่อง fecal microbiota กันอีกสักหน่อย
หลังจากที่เราได้เรียนรู้แล้วว่า gut microbiota คืออะไร มีประโยชน์อย่างไร เราลองมาดูการประยุกต์ใช้กันหน่อยเพื่อเสริมความเข้าใจ ยกเรื่อง clostridium difficle infection ปกติร่างกายมนุษย์เรามี gut microbiota แต่เมื่อร่างกายของเราติดเชื้อรุนแรง ย้ำติดเชื้อรุนแรง ภูมิคุ้มกันและปฏิกิริยาต่างๆของร่างกายจะแปรปรวน อันนี้ก็จะไปรบกวนเจ้าตัวน้อยในลำไส้แล้ว การที่ต้องถูกปรับอาหารเป็นอาหารชนิดใหม่เช่นอาหารเหลวทางการแพทย์ ก็จะไปปรับสมดุลของ microbiota แน่ๆ
และถ้าต้องได้ยาฆ่าเชื้อชนิด ฆ่าเรียบ เช่นติดเชื้อซ้ำซ้อนมากๆ เชื้อดื้อยาบ่อยๆ ได้ยานานๆ มันไม่ได้ฆ่าแต่เชื้อก่อโรคนะครับ เชื้อประจำถิ่นที่คอยเฝ้าบ้านก็ถูกทำลายเรียบ เราจึงเห็นการติดเชื้อรา การติดเชื้อแปลกแทรกขึ้น ที่เราจะมาอธิบายวันนี้คือ การติดเชื้อแบคทีเรีย clostridim difficle ที่เป็นแบคทีเรียชนิดไม่ต้องใช้ออกซิเจนหายใจ
มันจะโตขึ้นจนสร้างบ้านและสารพิษ ทำให้เกิดอาการถ่ายเหลวในโรงพยาบาล บ้านนั่นถ้าส่งกล้องลงไปจะเห็นเป็นแผ่นเรียกว่า pseudomenbranous colitis แปลว่าเป็นเยื่อบางๆเทียมๆ ที่ทำให้เกิดการอักเสบของลำไส้ และพิษของมันก็ทำให้ถ่ายเหลว เซลเยื่อบุหลุดลอก ก็ต้องรักษาต่อ อยู่รพ.ยาวนาน เยื่อบุลำไส้พังอีก ติดเชื้อซ้ำอีก ตายได้นะครับ เนื่องจากมันเกิดเวลาได้ยาฆ่าเชื้อนานๆ จึงมีชื่อเรียกอีกชื่อว่า antibiotic-associated colitis
เราจะใช้ยา vancomycin หรือ metronidazole กินเข้าไปเพื่อทำลายเชื้อ จริงอยู่ครับครั้งแรก สองครั้งแรกจะหาย แต่ถ้าเกิดซ้ำครั้งต่อไป เดี๋ยวหายก็เกิดอีก หรือ เชื้อเริ่มไม่ตอบสนองกับยา จึงมีความคิดจะใช้แบคทีเรียดีๆที่ถูกทำลายนี่แหละ บรรจุไปใหม่ ให้ธรรมชาติจัดการธรรมชาติด้วยกัน --ใครคิดวิธีนี้เนี่ย ปั่นหัวแบคทีเรียให้ฆ่ากันเอง--
แรกเริ่มเดิมทีเราก็ใส่ probiotic คือ แบคทีเรียดีๆบางตัว หรือเชื้อรา เช่น lactobacillus ร่วมกับ prebiotics คือสารอาหารที่จะทำให้แบคทีเรียหรือเชื้อรานั้นโต ก็ได้ผลบ้างไม่ได้ผลบ้าง การศึกษาคิดว่าเจ้าเชื้อที่ใส่เข้าไปมันไม่หลากหลาย ไม่เหมือนธรรมชาติ เราต้องคัดจากธรรมชาติ...แล้วจะเอาแบคทีเรียและจุลินทรีย์ในลำไส้ มาได้อย่างไร...คำตอบง่ายสุด...อุจจาระ (ต่อไปขอเรียกว่ากากนะครับ เผื่อใครชอบจิบกาแฟไปอ่านไป)
เอากากมาทำกรรมวิธีหลายอย่าง เพื่อให้เหมาะสมกับการใส่ลงไปใหม่ อย่างน้อยก็สีกับกลิ่นละนะ แล้วไปปลูกถ่ายในลำไส้ โดย สวนทวารกลับเข้าไป (รายงานการปลูกถ่ายแรกๆใช้วิธีนี้) ส่องกล้องทวารหนักเข้าไป ถึงลำไส้ใหญ่แล้วปูพรมฉีดพ่น ปลูกถ่าย หรือใส่สานสวนให้อาหารและสวนไปทางสายสวนไปถึงลำไส้เล็ก
...โชคดี ที่ไม่มีวิธี รับประทาน...
ก็มีการศึกษาหลายที่ หลายวิธี คุณหมอ Dmitri drakonja จากมินนิอาโปลิส อเมริกา ได้ศึกษาโดยรวบรวมการศึกษาเรื่องนี้เอามาวิเคราะห์รวม ลงใน Annals of internal medicine พฤษภาคม 2015 เพื่อหวังผลให้เห็นภาพรวมถ้าขนาดการศึกษาใหญ่ (systematic review) เมื่อค้นและคัดการศึกษาที่ครบถ้วน ไม่ค่อยมีความโน้มเอียงและคุณภาพดี ได้มา 35 การศึกษาจากหลายร้อย (แสดงว่าต้องมีการศึกษาอีกมากว่านี้จึงจะมาสรุปได้) โดยมีการทดลองแค่สองการศึกษา ที่เหลือเป็นรวบรวมกรณีศึกษา แต่ละอันก็มีคนไข้ไม่มาก
ผลออกมาว่า เมื่อใช้ Human Fecal microbiota ผู้ป่วยหายเร็วขึ้นอัตราการเกิดซ้ำลดลงชัดเจนเมื่อเทียบกับการใช้ยาปฏิชีวนะ ระดับ 80% เทียบกับ 30% โดยไม่ว่าจะส่องกล้องทางลำไส้ใหญ่ หรือจะใส่ทางท่อให้อาหาร ก็ประสบความสำเร็จไม่ต่างกันมากนัก โดยที่ผลข้างเคียงของการทำนั้นน้อยมากๆ และที่รุนแรงก็ดูไม่เกี่ยวข้องกับ การปลูกถ่าย "กาก" สักเท่าไร หลักฐานเท่าทีมีตอนนี้แม้จะยังไม่สมบูรณ์ เราก็จะพอเห็นประโยชน์ของการปลูกถ่ายกาก และประโยชน์ของ gut microbiota มากขึ้น
สำหรับทางยุโรป แนะนำให้เป็นทางรักษาเมื่อเกิดการติดเชื้อ C.difficle ซ้ำเป็นครั้งที่สอง ด้วยระดับคำแนะนำและความมั่นใจที่สูงมาก ส่วนทางอเมริกายังแบ่งรับแบ่งสู้ว่าอาจจะเป็นทางเลือกถ้าเกิดการติดเชื้อ C.difficle ซ้ำซ้อนเป็นครั้งที่สาม .... นั่นคือเราต้องรอการศึกษาทดลองที่รัดกุมและขนาดใหญ่กว่านี้
แต่ทว่าอีกหลายๆการศึกษาก็บอกว่าการทำงานของ gut microbiota ก็อาจเกิดผลเสียต่อร่างกาย เช่นเรื่องของน้ำตาลเทียมในน้ำอัดลมที่อาจไม่ดีต่อโรคสมองที่เคยนำเสนอไป มีสมมติฐานอันหนึ่งมาจาก gut microbiota นี่แหละครับ
หรือการที่ gut microbiota จะย่อยสลาย phosphatidylcholine ในเนื้อแดงเกิดเป็น TMAO (Trimethylamine N-oxide) ที่ส่งผลเพิ่มการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด ตามที่อาจารย์นักวิจัยชื่อดัง สมาชิกเพจเรากล่าวไว้เมื่อวาน
เรื่อง TMAO เอาไว้หายเหนื่อยแล้วจะมาเล่าให้ฟังนะครับ ช่วงนี้งานหนัก ...เอ๊ะ หรือผมแก่ลงกันแน่
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น