ยา bactrim หรือชื่อสามัญทางยาว่า trimethoprim/sulfamethoxazole เป็นยาที่มีใช้มานานมากและยังใช้อยู่ถึงปัจจุบัน วันนี้จะมาบอกกล่าวผลข้างเคียงอันหนึ่งของยานี้ที่อาจคิดไม่ถึง
ยา bactrim เป็นยาที่มีหมู่ซัลฟา ซัลฟาจัดเป็นยาปฏิชีวนะตัวแรกของโลก ใช้มานานไหมล่ะ ปัจจุบันมียาที่มีซัลฟาอีกมากมาย ด้วยความที่เราใช้มานาน ใช้ถูกใข้ผิด และเชื้อโรคมันก็เริ่มรู้จักมักคุ้นยา เริ่มเป็นเพื่อนกัน ไม่ทำลายซึ่งกันและกัน ... ไม่ใช่แล้ว ต้องทำลายนะ แบบนี้คือดื้อยา
เริ่มดื้อยา เราก็พัฒนายาตัวใหม่ ๆ การใช้ซัลฟาจึงลดลง นอกจากเชื้อไม่ค่อยตอบสนองแล้ว ยาซัลฟาถือว่ามีผลข้างเคียงสูง ที่รู้จักกันดีคือ แพ้ยารุนแรง แบบผิวหนังลอก ไหม้ ตาบอด บรึ๋ยย น่ากลัว ... ยังมีผลข้างเคียงอื่นอีกเช่น โลหิตจาง คลื่นไส้อาเจียน เม็ดเลือดแดงแตก ทำให้ความนิยมลดลง แต่ก็ยังมีที่ใช้นะ เช่นการรักษาเชื้อรา pneumocystis jeroveci ในปอด การรักษาติดเชื้อทางเดินปัสสาวะในเด็ก การรักษาเชื้อปรสิต toxoplasma ในสมอง
อีกหนึ่งผลข้างเคียงที่พบบ้างของยา bactrim คือ ทำให้โปตัสเซียม (K) ในเลือดสูงได้ ถ้าไปพบโปตัสเซียมในเลือดสูง หาสาเหตุตามแนวทางแล้ว มองซ้ายขวาก็แล้วไม่พบ อย่าลืมมาดูยาด้วย ยาหลายตัวทำให้โปตัสเซียมในเลือดสูงที่พบบ่อย เช่น สารละลายโปตัสเซียม (ก็แหงล่ะ) ยาลดความดันกลุ่ม ACEI และ ARB ยาอีปริ้ว (-ipril) และซาตาน (-sartan) ยาต้านฮอร์โมนอัลโดสเตอโรน ชื่อ spironolactone ยาพวกนี้ทำให้โปตัสเซียมในเลือดสูงได้บ่อย ๆ
คราวนี้เจ้า trimethoprim ที่เป็นส่วนหนึ่งของยา bactrim ก็สามารถไปลดการขับโปตัสเซียมที่ท่อไต ทำหน้าที่คล้ายกับยาขับปัสสาวะกลุ่มหนึ่ง ชื่อยา amiloride ปัจจุบันนี้ใช้น้อยมาก อดีตที่เฟื่องฟูคือ ยาลดความดัน moduretics นั่นเอง
ยา amiloride และ trimethoprim จะไปลดการทำงานของประตูแลกเปลี่ยนเกลือแร่ที่ท่อไตส่วนปลาย (distal tubule) ชื่อประตูคือ อีแหนด เอ้ย.. อีแหนก (ENaC : Epithelium Sodium Channal อีกชื่อคือ amiloride-sensitive sodium channel) ทำให้โซเดียมถูกขับออกเพิ่มทางปัสสาวะ แลกกับลดการขับโปตัสเซียมออกทางปัสสาวะ ทำให้ระดับโปตัสเซียมในเลือดสูงขึ้น
หากมียาตัวนี้อยู่และหาสาเหตุอื่นที่ทำให้โปตัสเซียมในเลือดสูงแล้วยังไม่พบล่ะก็ ..อย่าลืมมองดูยาตัวนี้ด้วย
โดยทั่วไประดับโปตัสเซียมที่สูงจากยา trimethoprim มักจะไม่อันตรายมาก และเมื่อลดขนาดยาหรือหยุดยาจะดีขึ้น ผู้ป่วยที่จะเกิดโปตัสเซียมในเลือดสูงส่วนมากคือมีโอกาสเสี่ยง มีความเสี่ยงอยู่แล้ว เช่น ไตเสื่อมเรื้อรัง ได้ยาอื่น ๆ ที่ทำให้โปตัสเซียมสูงอยู่ด้วย อายุมาก ขาดสารน้ำ เมื่อได้รับยา bactrim จะทำให้โปตัสเซียมในเลือดสูงได้ครับ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น