อ้วนจนหายใจไม่ออก..Pickwickian syndrome มันเป็นอย่างไร
สองสัปดาห์นี้ผมเขียนบทความเกี่ยวกับโรคอ้วนและการปฏิบัติตัวมาอย่างต่อเนื่อง เมื่อวานเขียนคั่นแก้เครียดเรื่องการแพทย์อิงประวัติศาสตร์ ก็เลยนึกโรคนี้ได้ เอามาเล่าสู่กันฟัง โรคอ้วนจนขวางการหายใจนี้ มีชื่อทางการว่า obesity-hypoventilation syndrome ท่านอาจจะเคยเห็นคนอ้วนมากๆแล้วงีบหลับบ่อยๆตอนกลางวัน ในเวลาที่ไม่ควรหลับ ที่บอกว่าเวลาที่ไม่ควรหลับเพราะว่า ผู้ที่บรรยายโรคนี้เขาเห็น นักพนันคนหนึ่งที่เก่งมาก นั่งหลับเวลาเล่นไพ่โป๊กเกอร์ ขาก็บวม สักพักหนึ่งก็สะดุ้งตื่นเล่นต่อ ชนะทุกที ตอนนั้นคงคิดว่าเป็นทริกแต่จริงๆเป็นโรคนะครับ
โรคนี้จะเกิดกับคนอ้วนมากๆ มักจะมีดัชนีมวลกายมากกว่า 30 มีอาการงีบหลับบ่อยๆกลางวัน แต่นั่นเป็นสิ่งที่เราเห็นแค่ภายนอกเท่านั้น สิ่งที่น่ากลัวอยู่ภายในต่างหาก สาเหตุการเกิดโรคจริงๆนั่นยังไม่มีใครทราบแน่ชัด แต่ก็มีสมมติฐานต่างๆมากมายที่มาอธิบาย ทำให้เรารู้ว่ามันน่ากลัวกว่าที่เห็น ดังนี้
1. อ้วน เนื้อเยอะ ทำให้ทรวงอกและกระบังลม เคลื่อนที่ได้ยาก ต้องใช้พลังงานมากมาย ทำให้หายใจได้ไม่พอ แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์คั่งค้าง ออกซิเจนก็เข้าได้ไม่ดี พอจะออกแรงสูดหายใจมากๆก็ทำไม่ได้เพราะหนักมากนั่นเอง ภาวะนี้จึงเกิดซ้ำแล้วซ้ำอีก
2. ไอ้เจ้า คาร์บอนไดออกไซด์ที่คั่งค้าง จะทำให้เลือดเป็นกรดเรื้อรัง เอาออกลำบาก ปกติไตจะสามารถแก้ไขกรดเรื้อรังนี้ได้ แต่เนื่องจากอ้วนไม่หาย คาร์บอนไดออกไซด์ก็คั่งทุกวัน ทำให้ไตไม่สามารถชดเชยได้ เกิดเป็นเลือดเป็นกรดเรื้อรัง
3. ออกซิเจนในเลือดที่น้อยๆ ไปกระตุ้นทำให้หลอดเลือดแดงที่ปอดหนาและแข็ง เกิดเป็นโรคความดันโลหิตในปอดสูง และหัวใจห้องขวาวายได้ ขอขยายความเจ้าหัวใจห้องขวาวายนะครับ คือเลือดดำจะไหลกลับหัวใจก็ทำไม่ได้ เลือดก็คั่ง บวม อยู่ที่ตับ ช่องท้อง ขาทั้งสองข้างนั่นเอง
4. ออกซิเจนน้อยๆ ไปกระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดมากมาย เพื่อไปช่วยขนถ่ายออกซิเจน เม็ดเลือดมากๆ เลือดจะหนืดและแข็งง่ายเกิดเป็นลิ่มเลือดอุดตันง่ายขึ้นครับ
5. นอนกลางคืนได้ไม่ดี ต้องเฮือกหายใจบ่อยๆหรือกรน ทำให้ต้องมางีบหลับกลางวัน ที่แยกไฟแดง ตอนกินอาหาร ตอนเล่นไพ่ จนรบกวนชีวิตประจำวัน
6. สาร Leptin ที่หลั่งออกมาจากเซลไขมัน เพื่อช่วยการหายใจในคนอ้วนๆ ผู้ป่วยที่เป็นโรคนี้จะมีการหลั่งสารนี้ลดลง จึงไม่สามารถเพิ่มการหายใจได้ดีเวลาต้องการมากๆ
จากข้อ 1-6 เราก็จะสรุปว่า ผู้ที่อ้วนจนเป็นโรคนี้ก็จะมีคุณภาพชีวิตลดลงและเพิ่มอัตราการเสียชีวิต ถึง 23% ใน 18 เดือนหากปล่อยทิ้งไว้ ซึ่งถ้าสงสัยว่าจะเป็นโรค ก็จะทำการตรวจแก๊สในเลือดยืนยัน และเข้าการตรวจการนอนหลับ polysomnogram ครับ
การรักษา แน่ๆคือลดความอ้วนครับ บางรายอาจต้องผ่าตัด และระหว่างการลดน้ำหนัก อาจต้องใช้เครื่องมือที่ช่วยอัดแรงดันลมเข้าไปในปอดขณะหลับที่เรียกว่า เครื่อง positive airways pressure เป็นเครื่องเล็กๆพกพาได้ขนาดประมาณสมุดโทรศัพท์หน้าเหลือง มีสายต่อออกมาต่อกับหน้ากากสวมใบหน้าไว้อัดลมเข้าไปเวลานอน ก็จะได้ออกซิเจนพอ เอาแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ออกได้ ไม่ต้องใช้แรงมากครับ
ส่วนการรักษาด้วยยาถือเป็นตัวช่วย ไม่ได้มีผลมากมาย คือการใช้ยา progesterone การใช้ยา acetazolamide การใช้ยาtheophylline เพื่อช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการหายใจได้เล็กน้อยครับ การลดน้ำหนักยังเป็นการรักษาหลัก
ของแถมว่าทำไมจึงเรียกว่า Pickwickian syndrome ถ้าท่านใดเป็นนักเรียนนอกจากอังกฤษ หรือชอบอ่านนิยายของ ชาร์ลส์ ดิ๊กเก้นส์ จะรู้จัก นิยายชุดหนึ่งซึ่งก็ถือเป็นชุดแรกของดิ๊กเก้นส์เลยครับ ลักษณะออกมาเป็นตอนๆมีตัวละครหลักดำเนินเรื่อง มีตัวละครรับเชิญ คล้ายซิตคอมในปัจจุบันนี้ เขียนไว้ตั้งแต่ปี 1837 เรียกว่า Dickens’ The Posthumous Papers of Pickwick Club หรือเรียกสั้นๆว่า Pickwick papers และมีตัวละครตัวหนึ่งชื่อ joe ซึ่งคุณโจ นี่นะครับก็อ้วน ชอบงีบ บวมๆเหมือนกับนักโป๊กเกอร์ที่ผมกล่าวไปตอนต้น จึงมีการเรียกชื่อโรคนี้ว่า Pickwikian Syndrome ตั้งแต่ปี 1956 นั่นเอง
ดังนั้น การควบคุมตัวเองไม่ให้อ้วน ทั้งกินดี ออกกำลังกายดี กิจกรรมดี ยังเป็นยาอายุวัฒนะที่วิเศษที่สุดอยู่ดีครับ
ที่มา : Mokhesi B, chest, 2007 :132(4)
Clin Chest Med. 2009 : sep 30(3)
Harrison 19th
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น