หักครึ่งเม็ดยา ทำได้จริงหรือ

   เมื่อวานนี้ผมรับประทานยาเม็ดพาราเซตามอลในขนาดเม็ดครึ่ง แล้วก็เกิดคำถามในใจ อีกครึ่งเม็ดจะทำอย่างไร เก็บไว้อีกนานถึงจะได้กิน จะใส่ตู้เย็นไว้หรือทิ้งไปดีนะ ลองค้นๆดูมีการศึกษาเรื่องการใช้ยาครึ่งเม็ดนี้ด้วยทั้ง case series, clinical trials และ meta analysis ลองสรุปมาให้อ่านครับ

    อย่างแรก คุณจะใช้ยาครึ่งเม็ดได้เมื่อทางบริษัทผู้ผลิตระบุว่าใช้ได้ในฉลากยา ถ้าไม่มีระบุแบบนี้ก็ไม่ควรใช้ครับ  มันจะเป็นการใช้ยานอกข้อบ่งชี้ ไม่รับรองผลการรักษา โดยมากถ้าเขาให้หักครึ่งได้ ยามักจะมีรอยบากให้หักง่ายๆ แต่ไม่ได้หมายความว่ายาที่มีรอยบากทุกอันจะหักได้จริงนะครับ ต้องอ่านฉลากทุกครั้ง  ยาที่หักไม่ได้ปัจจุบันทางผู้ผลิตจะออกแบบมาแล้ว เช่นทำเป็นเม็ดแข็ง เคลือบน้ำตาล ทำเป็นแคปซูล (บางคนมันยังจะแกะแคปซูล) เป็นเม็ดกลม เป็นต้น

   ยาที่ออกฤทธิ์ยาวนาน ชนิดที่ออกแบบมาให้ค่อยๆละลาย จะมีคำว่า sustain-released หรือ control- released ก็ไม่ควรหักนะครับ ไม่งั้นสมบัติของยาจะเสียไป  ยาบางอย่างออกฤทธิ์ในภาวะด่างถ้าไปหักมัน มันจะถูกกรดในกระเพาะทำลาย ยากลุ่มนี้ต้องถามเภสัชกรครับ

   ในหลายๆการศึกษาก็บอกว่า ในยาหนึ่งเม็ดนั้นการกระจายยาไม่ได้เท่ากันนะครับ ส่วนที่หักออกมาอาจมียาน้อยกว่าอีกครึ่งหนึ่งก็ได้ ดังนั้นยาที่มีช่วงการออกฤทธิ์แคบๆ ไม่ควรหัก คือ กืนน้อยไปไม่ออกฤทธิ์แต่พอกินเกินนิดเดียวดันเกิดพิษ เช่นยากันชัก ยาต้านการแข็งตัวเลือด

   เวลาหักยาแล้ว ยาในส่วนที่เหลืออาจถูกความชื้นและความร้อนทำให้สภาพเสียได้ ควรเก็บในซิบล็อกอย่างดี และผมคิดว่ายาที่นานๆกินทีหนึ่งเช่น พาราเซต ถ้าคุณหักครึ่งแล้ว ที่เหลือก็ทิ้งไปเถอะครับอย่าเสียดายเลย เพราะไม่รู้จะได้กินเมื่อไร  ยาที่หักควรจะเป็นยาที่ทราบกำหนดการกินที่ชัดเจนเช่น เช้า เย็น หรือ ทุก12 ชั่วโมง จะได้รู้ว่าจะใช้ส่วนที่เหลือเมื่อไร  และไม่ควรหักเตรียมเอาไว้ครั้งละมากๆ จะกินค่อยหักครับ

     มีการศึกษาบอกว่ายาที่หักได้ หักถูก เก็บดี ผลของยาไม่ต่างจากเม็ดเต็มๆเลย  เช่นยา A ขนาด 50 มิลลิกรัมในขนาดหักครึ่ง กับยาA  เม็ดขนาด 25 มิลลิกรัม  ถ้าหักได้นะครับเน้นตรงนี้  และถ้าผู้สูงอายุหักยากควรไปซื้ออุปกรณ์หักครึ่งเม็ดยามาใช้ครับ  สุดท้ายถ้าหักยากจริงๆ ก็ซื้อเม็ดยาตรงขนาดมาใช้เถอะครับ

  สาเหตุของการหักครึ่งมี 2 อย่างคือประหยัด เทียบยา A เมื่อสักครู่ เม็ด 50 มิลลิกรัม ราคา 20 บาท เม็ด 25 มิลลิกรัมราคา 15 บาท อย่างนี้เป็นต้น บางทีเราก็ไม่ต้องการมียาหลายๆขนาดใน รพ. มันเปลืองต้นทุนครับ  อีกอย่างคือ ขนาดยาที่ต้องใช้จริงๆในแต่ละคน บางครั้งมันน้อยกว่าที่บริษัทเขาผลิตออกมา ก็ต้องหักครึ่ง american pharmacist association กล่าวว่า ได้ยาครึ่งเม็ดที่ขนาดอาจจะกระท่อนกระแท่น ดีกว่าได้ยาเต็มเม็ดที่เกินขนาด  ประโยคแรกในการรีวิวเรื่องนี้ใน meta- analysis

  ที่สำคัญ ยาไม่ใช่ขนม มันคือสารเคมีที่มีทั้งประโยชน์และโทษ มีสติก่อนกลืนนะครับ