ราพันเซล ชื่อนิทานจากเรื่องเล่าปรัมปราของชาวเยอรมันถึงเด็กสาวที่ถูกขังไว้บนหอคอยสูง จนผมยาวลงมาใช้เป็นบันไดลิงให้คนมาช่วยเธอออกไปได้ แต่ราพันเซลที่เราจะมาพูดถึงวันนี้เป็นโรคที่พบน้อยมาก ผมไม่ได้คาดหวังให้ท่านได้เอาไปใช้หรือจะพบเห็นได้นะครับ เอามาประดับความรู้เท่านั้น ช่วงนี้กำลังอยากเล่านิทาน
ราพันเซล ซินโดรม (rapunzel syndrome) เป็นหนึ่งในโรคที่มีสิ่งที่ไม่สามารถย่อยได้สะสมอยู่ในทางเดินอาหาร ม้วนพันกันเป็นก้อนใหญ่และยืดยาวออกจากกระเพาะไปที่ลำไส้ จนทำให้เกิดการอุดตันของทางเดินอาหารได้ สิ่งที่ไม่สามารถย่อยได้นี้เราเรียกว่า Bezoar ซึ่งมีได้หลายประเภทครับ เช่นจากขนสัตว์ จากเส้นผมตุ๊กตา จากเส้นใยอาหาร (phytobezoar) จากเคิร์ดนม (lactobezoar) ในคนเราที่มีการรายงานและพบมากที่สุดคือ trichobezoar (tricho-เส้นผม เส้นขน) มักเกิดในวัยเด็ก มีการเก็บเส้นผมมากิน ส่วนมากก็เป็นเส้นผมตัวเอง หรือเคยมีเด็กชายกินเส้นผมน้องสาว เนื่องจากเด็กผู้หญิงนิยมไว้ผมยาว ก้อน bezoar จึงเป็นก้อนยาวๆนั่นเอง เทียบได้กับ ราพันเซลของพี่น้องกริมม์
ทำไมถึงกินเส้นผมตัวเอง ก็มักพบว่ามีความผิดปกติทางจิตใจที่ชอบทึ้งผม (trichotillomania) และกินเส้นผมตัวเอง (trichophagia) เราก็ไม่มีวันทราบจนกว่าเด็กจะมาพบแพทย์เนื่องจากมีอาการปวดท้อง หรือมีลักษณะของทางเดินอาหารตีบตัน
กระบวนการการบีบตัวของกระเพาะอาหาร ความโค้งมนและรอยหยักในกระเพาะอาหาร ทำให้ปั้นรวมกันเป็นก้อนมน้ำย่อยและกรดจากกระเพาะอาหารก็จะย่อยสลายโปรตีนและแปรรูปไปเป็นก้อนกลมแข็ง มันๆวาวๆ ยืดยาวออกไป ถ้ายังไม่อุดตันก็อาจไปขัดขวางการดูดซึมอาหารได้ครับ อาจขาดอาหาร ปวดท้อง การตรวจคงต้องส่องกล้องไปดู ถ้าพบก้อน bezoar ขนาดไม่ใหญ่มากและเกิดจากใยอาหารหรือนม ก็มักจะเอาออกผ่านการส่องกล้องได้ แต่ถ้าก้อนใหญ่คงต้องผ่าตัดเอาออกมาครับ
หลังจากนั้นก็เป็นการรักษาเชิงจิตเวชเพื่อป้องกันการเกิดซ้ำ มีการศึกษาว่าการใช้ยากลุ่ม selective serotonin reuptake inhibitors เช่น fluoxitine, sertraline น่าจะมีประโยชน์ในผู้ป่วยกลุ่มนี้ การรักษาที่มีประโยชน์ชัดๆนั้น ยังไม่มีรายงานครับ
ที่มา : sleisenger 10th
: Clin Med Res, 2009 sep;7(3)
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น