ไม่เห็น ไม่ใช่ ไม่มี ... เคมีฟิสิกส์ของเทียน อากาศ และเชื้อโรครอบตัว (คุ้น ๆ ไหม)
การตรวจวินิจฉัยทางห้องปฏิบัติการทางการแพทย์ จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องอาศัยความน่าจะเป็นก่อนการส่งตรวจมาแปลผลด้วยเสมอ เพราะมีอีกหลายเหตุปัจจัยที่ทำให้ผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการไม่ตรงกับสิ่งที่เป็นจริง ยกตัวอย่างจากภาพ candle jar
candle jar คือขวดโหลใส่เทียนเพื่อจุดเทียน ไม่ว่าจะเป็นเทียนหอม เทียนสร้างอารมณ์ (วิ้ววว) มันจะเกิดอะไรขึ้นถ้าเราปิดฝา
-เปลวไฟจะเผาไหม้อากาศจนเหลือน้อย สภาพในขวดโหลจึงมีความดันและแรงดันอากาศน้อยมาก เราอาจเคยทดลองจุดเทียนใส่ขวดแล้วเอาไข่ต้มปิดแทนฝาขวด พอเทียนดับ ไข่จะถูกดูดลงไปอยู่ในขวดโหล แสดงความดันอากาศที่ต่างกัน
-เปลวไฟจะใช้ออกซิเจนเพื่อการเผาผลาญ เมื่อใช้ออกซิเจนจนหมด สภาพภายในนั้นจะมีออกซิเจนต่ำมาก มีคาร์บอนไดอออกไซด์สูง ถ้าเราวัดความเข้มข้นของแก๊สในขวดโหลจะเกิดเช่นนั้น ตามปฏิกิริยาการสันดาป
แต่นั่นคือ ฟิสิกส์และเคมี มาเกี่ยวกับชีววิทยาและต้นเรื่องที่เกริ่นไว้อย่างไร
เชื้อแบคทีเรียที่ก่อโรคหนองใน Neiserria gonorrhea แบคทีเรียตัวกลมน่ารัก สีแดงสดใสจากการย้อมสีกรัม มีสมบัติอยู่อย่างหนึ่งคือ มันไม่ค่อยชอบสภาวะออกซิเจนปกติในบรรยากาศสักเท่าไร มันชอบสภาพออกซิเจนต่ำ ๆ คาร์บอนไดออกไซด์เยอะ ๆ จึงเจริญเติบโตออกลูกออกหลาน และนี่คือปัญหา ..
การเก็บสิ่งส่งตรวจหนองใน ไม่ว่าจะป้ายหนองจากท่อปัสสาวะหรือช่องคลอด เมื่อเอาไปป้ายลงจานเพาะเชื้อ เราทำในอากาศปรกติ เชื้อมันเลยไม่ขึ้นให้เห็น เรียกว่านอกจากชอบวุ้นเลี้ยงเชื้อแบบพิเศษ ยังต้องใช้บรรยากาศพิเศษอีกด้วย จึงจะแสดงตัวให้เห็น
ในอดีตจึงมีการเก็บตัวอย่าง ป้ายเชื้อในจานเพาะเชื้อใน candle jar คือเก็บเชื้อใต้แสงเทียน ... โรแมนติกเนอะ ใส่จานเพาะเชื้อป้ายเชื้อ จุดเทียนเพื่อลดออกซิเจน แล้วปิดฝา นำส่งแล็บพร้อมแจ้งว่าส่งตรวจหนองในแท้นะจ๊ะ จะได้จัดการแม่นยำทั้งต้นนำและปลายน้ำ
ถ้าเราเก็บตัวอย่างเชื้อผิดวิธี เชื้อก็ไม่เจริญเติบโต ห้องแล็บจะแปลผลว่า no growth เราก็อาจเข้าใจผิดว่าไม่มี แต่จริง ๆ คือเราไม่เจอเชื้อจากกรรมวิธีการเก็บสิ่งส่วตรวจที่ไม่ถูกต้อง
แล้วจะปิด painpoint นี้ได้อย่างไร ... พูดศัพท์เหมือนนักบริหารเลย
คำตอบปัจจุบันคือ เราใช้ molecular diagnosis มากขึ้น เราหาหลักฐานจากการสะท้อนคลื่นแสง น้ำหนักโมเลกุลของชิ้นส่วนเชื้อ สายพันธุกรรม ที่มีความไวมากกว่า ถึงแต่มาตรฐานสูงสุดจะคือการเพาะเชื้อและหาความไวของยาจากเชื้อที่เพาะได้ก็ตาม อีกอย่างคือ นักเทคนิคการแพทย์วิชาชีพ ช่วยคุณได้เสมอครับ ปรึกษาน้อง ๆ พี่ ๆห้องแล็บได้เลยและแนะนำให้ทำด้วย เราตัดข้อผิดพลาดจากการเก็บสิ่งส่งตรวจลงได้มากมายทีเดียว
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น