ภาพแสดงกระดูกสันหลักหักแบบยุบตัว (compression fracture)

ภาพแสดงกระดูกสันหลักหักแบบยุบตัว (compression fracture)

ภาพเอ็กซเรย์กระดูกสันหลังด้านข้างของหญิงอายุ93 ปี แสดงเห็นกระดูกสันหลังที่หักยุบมาด้านหน้า ที่ทำเป็นกรอบสีน้ำเงินนะครับ โดยปกติส่วนลำตัวของกระดูกสันหลัง (vertebral body) จะเห็นเป็นแท่งสี่เหลี่ยมผืนผ้าสวย ๆ เรียงต่อกัน แต่นี่เมื่อมีการหักยุบ ทำให้เป็นสี่เหลี่ยมคางหมู และเมื่อหักมากกว่าหนึ่งชิ้น องศาการรับน้ำหนักและมุมจะเปลี่ยนไป เกิดเป็นมุมงอดังที่ปรากฏในลูกศรสีเหลืองและสีม่วง

เรียกหลังที่โก่งแบบนี้ว่า thoracic kyphosis มองจากภายนอกก็เห็นผู้ชราหลังโก่งนั่นแหละครับ ผลของมันทำให้ทรวงอกผิดรูป การหายใจผิดปกติ และปวด แต่หากหักแค่ข้อเดียว อาจจะมีอาการแค่ความสูงลดลง
กระดูกสันหลังมนุษย์เราแข็งแรงมากนะครับ ไม่ยุบ ไม่หักง่าย ๆ ถ้าไม่ถูกแรงกระทำมากจริง ๆ ในกรณีที่แรงกระทำไม่มากหรือหักเอง ต้องสงสัยความผิดปกติของกระดูก เช่นมีมะเร็งที่จุดหัก มีการติดเชื้อเรื้อรังที่จุดหัก หรือเช่นในภาพนี้คือกระดูกพรุน

กระดูกพรุนจะมีความแข็งแรงลดลงเพราะมวลและความหนาแน่นลดลงเนื่องจากการทำลายมากกว่าสร้าง เกิดเป็นปรกติในผู้สูงวัยเพราะหลังจากอายุสูงสุดของมวลกระดูกคือ 30-35 ปีก็จะเริ่มลดลง ในหญิงวัยหมดประจำเดือนจะลดลงมากเพราะมีการลดลงของฮอร์โมนเอสโตรเจน

การวัดมวลกระดูกที่เป็นมาตรฐานคือใช้เอ็กซเรย์ที่เรียกว่า dual energy X-ray absorptiometer (dexa) ตรงกระดูกสันหลังส่วนเอวและกระดูกสะโพก นำค่าที่ได้ มาเทียบกับค่าเฉลี่ยมวลกระดูกคนหนุ่มสาวเชื้อชาติเดียวกันที่อยู่ในวัยมวลกระดูกสูงสุด เรียกคะแนนที่ออกมาว่า T-score และหากคะแนน T-score ต่ำกว่า -2.5 คือกระดูกพรุน

ในผู้ป่วยรายนี้มีการหักและยุบตัว วัดมวลกระดูกด้วย dexa ก็ต่ำกว่า -2.5 ได้รับการรักษาด้วยการให้แคลเซียมและวิตามินดี พร้อมทั้งให้ยารักษากระดูกพรุน ด้วยวัตถุประสงค์หลักคือไม่ให้กระดูกหักอีก และวัตถุประสงค์รองคือ ไม่ให้มวลกระดูกลดลงหรืออาจเพิ่มขึ้นบ้าง

สำหรับการคัดกรอง การป้องกันการเกิดกระดูกพรุน เราจะมาคุยกันในตอนต่อไปนะครับ

ตอนนี้เอากลอนเรื่องยาที่ทำให้เกิดกระดูกพรุนไปอ่านกันเล่น ๆ ก่อนนะครับ
http://medicine4layman.blogspot.com/2018/…/blog-post_24.html

และแนวทางการรักษากระดูกพรุน American Colleges of Physicians 2017
http://medicine4layman.blogspot.com/…/american-colleges-of-…