กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข ได้ออกเอกสารแนวทางการตรวจสุขภาพสำหรับประชาชนทั่วไป เมื่อเดือน พฤษภาคม 2559 เรื่องของการตรวจสุขภาพนี้ทั้งโลกยังเป็นที่ถกเถียงกันมากว่าควรจะทำหรือไม่และทำโดยวิธีใด ดังนั้นหัวข้อที่จะเขียนต่อไปนี้นะครับ จึงมีข้อเท็จจริงถือสิ่งที่กระทรวงพิมพ์ออกมา และข้อคิดเห็นคือสิ่งที่ผมอ่านและเคยเขียนลงเพจ บวกกับมุมมองประสบการณ์ส่วนตัว จึงจะมีช่องว่างให้ทุกคนเสริมเติมไอเดียได้นะครับ
ผมจะแบ่งเนื้อหาออกเป็นสามตอน ตอนแรกจะกล่าวถึงหลักการของการตรวจสุขภาพให้ท่านได้เข้าใจก่อนว่าทำไปเพื่ออะไร แล้วมันก่อให้เกิดประโยชน์จริงหรือไม่ ในตอนที่สองจะอธิบายถึงแนวทางการตรวจของผู้ใหญ่ที่ทางกระทรวงแนะนำมา ต้องบอกก่อนว่าผมเองเป็น พวกไม่นิยมตรวจสุขภาพ ไม่แนะนำใครไปตรวจเลย แต่งานนี้จะวางตัวเป็นกลางที่สุดเพื่อท่าน ส่วนตอนที่สามจะพูดจึงแบบทดสอบ Audit และ Fagerstrom ถ้ายังมีแรงเหลือนะครับ
การตรวจสุขภาพวัตถุประสงค์หลักคือ ไว้ตรวจคัดกรองหาโรคในคนปกติครับ ท่านที่เป็นโรคแล้วหรือมีอาการไม่ต้องไปตรวจแล้วนะครับ เราจะพบบ่อยๆว่าท่านมีอาการปวดศีรษะและตามัวแต่เลือกมา check up แทนที่จะมาซักประวัติและการตรวจร่างกายกับแพทย์ อันนี้จะไม่ช่วยอะไรเลย ถ้าท่านติดตามตอนที่สองท่านจะถึงบางอ้อเลยว่า ทำไมการตรวจสุขภาพจึงหาโรคไม่พบ เพราะมันไม่ไวและไม่จำเพาะนะครับ
หรือบางทีท่านเป็นโรคแล้ว เบาหวาน ความดัน ไตเสื่อม แล้วไปตรวจสุขภาพ แน่นอนผลย่อมผิดปกติแน่ๆ ถึงแม้ผลปกติก็อาจเป็นเพราะอิทธิพลจากยาที่ใช้อยู่ ดังนั้นอย่าลืมวัตถุประสงค์หลัก..ไว้เพื่อคัดกรองคนที่ปกตินะครับ...
วัตถุประสงค์ต่อมาคือ เพื่อลดความสิ้นเปลืองหากถ้าต้องรักษาในระยะลุกลาม เช่นการคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่แล้วพบตั้งแต่ต้นก็แค่ตัดออก เสียค่ารักษาพยาบาลไม่มาก แต่ถ้าปล่อยให้ลุกลามก็ต้องฉายแสง ให้เคมี ซึ่งจะเสียค่ารักษาพยาบาลมากมาย ในมุมมองของความคุ้มค่าโดยรวมของประเทศมันจะคุ้มครับ ผมยกตัวอย่าง ถ้าคุณเป็นมหาเศรษฐีหมื่นล้าน คุณจะทำ CT chest เพื่อตรวจคัดกรองมะเร็งปอดนั้นก็ทำได้ แต่ถ้าจะใช้ CT เพื่อมาคัดกรองทุกคน ถึงจะพบรายที่เป็นแรกเริ่มมากขึ้นก็จริง แต่จะต้องสิ้นเปลืองมหาศาลเพื่อที่จะพบหนึ่งรายนี้ ในภาพรวมนั้นไม่คุ้มเลย
ข้อเสียของการตรวจสุขภาพคือ การได้โรค..โรคที่ไม่ใช่โรคจริง..โรคจากค่าที่ผิดปกติ ตัวอย่างที่ดีและชัดเจนที่สุด คือการคัดกรองมะเร็งต่อมลูกหมากโดยใช้วิธีตรวจ PSA หรือการทำอัลตร้าซาวนด์ก็แล้วแต่ ความเป็นจริงที่เกิดคือ ค่า PSA มันคือค่าที่เฉพาะเจาะจงกับต่อมลูกหมาก..ไม่ใช่..มะเร็งต่อมลูกหมาก..มันอาจขึ้นสูงได้ถ้าต่อมโต ต่อมอักเสบ ต่อมถูกกระแทก หรือมะเร็ง เมื่อใครสักคนไปตรวจ PSA โดยความเชื่อที่ว่า ถ้าขึ้นน่าจะเป็นมะเร็ง ก็จะพบคนส่วนหนึ่งที่มีค่า PSA สูงโดยที่ไม่ใช่มะเร็ง แต่ถูกส่งไปผ่าตัดชิ้นเนื้อที่อาจเกิดผลเสียการติดเชื้อได้ และในขณะเดียวกัน พวกที่ PSA ไม่ขึ้น ก็จะสบายใจว่าไม่ใช่มะเร็ง คนกลุ่มนี้ถึงแม้จะมีอาการอื่นๆที่บ่งชี้ว่าเป็นมะเร็ง เขาก็จะไม่เชื่อ ไม่ยอมทำการผ่าตัดและก็จะกลายเป็นมะเร็งขั้นลุกลามต่อไป
ย่อหน้าที่ผ่านมา อยากบอกให้ทราบว่า ถ้าเลือกวิธีคัดกรองที่ไม่ถูกต้อง นอกจากจะคัดกรองไม่ได้และยังพาไปสู่การตัดสินใจที่ผิดพลาดอีกด้วย
โรคบางโรคก็ไม่สามารถคัดกรองได้ หรือคัดกรองแล้วก็ไม่ได้ช่วยให้เกิดความประหยัดดังที่กล่าวมา ผมยกตัวอย่าง การใช้คลื่นไฟฟ้าหัวใจมาตรวจคัดกรอง โรคหัวใจ โรคหัวใจไม่ใช่โรคที่จะคัดกรองได้เลยจากคลื่นไฟฟ้าหัวใจ ถ้าพบโดยไม่มีอาการ นั่นเป็นเรื่องบังเอิญ แต่ถ้าจะมาคัดกรองโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะโดยใช้คลื่นไฟฟ้าหัวใจ แล้วผลปกติจะไปบอกว่า หัวใจดี ไม่ได้เป็นโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ ไม่ได้นะครับ เพราะส่วนมากที่เต้นผิดจนแย่นั้นมันเกิดในหลักวินาทีแล้วหายไป ขนาดอาการชัดๆ เอามาติดคลื่นไฟฟ้าหัวใจ 24 ชั่วโมงหรือ ติดตลอดเวลาบันทึกซ้ำๆไป โอกาสพบยังน้อยเลย ไม่ต้องพูดถึงการตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจแค่ 10 วินาที แล้วจะปฏิเสธโรคทั้งหมดได้
ดังนั้นแนวทางการตรวจสุขภาพนี้จึงระบุ ที่มาของคำแนะนำเอาไว้ ว่าคำแนะนำนี้มาจากการศึกษาทดลองอย่างเป็นระบบและทำซ้ำหลายๆการทดลอง เอาผลมาเปรียบเทียบกัน อันนี้เชื่อได้มากครับ คำแนะนำนี้มาจากการศึกษาเดียวแต่เป็นการศึกษาที่ดีมาก ระดับความเชื่อมั่นก็ลดลงไป คำแนะนำนี้มาจากบันทึกที่รวบรวมมาไม่ใช่การทดลอง ก็จะเชื่อมั่นลดลงอีก สุดท้ายคำแนะนำนี้อาจเกิดจากการนั่งถกเถียงแล้วโหวตของบรรดาผู้เชี่ยวชาญ ไม่ได้มีการศึกษาหรือการเก็บข้อมูลใดๆทั้งสิ้น อันนี้ความน่าเชื่อถือก็อ่อนที่สุดครับ
บทความในตอนที่หนึ่งนี้สำคัญมากนะครับ ต้องทำความเข้าใจดีๆ ส่วนบทความในตอนต่อมาจะบอกถึงการตรวจที่ควรทำ และการตรวจที่เลิกเชื่อได้แล้ว
ใครอยากอ่านฉบับเต็ม ผมลิงค์มาจาก สมาคมโรคเบาหวานนะครับ ทำมาให้แล้ว
http://www.dmthai.org/…/aenwthaangkaartrwcchsukhphaaphprach…
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น