นี่เราจะเลิกทำงานตอนอายุเท่าไร

 นี่เราจะเลิกทำงานตอนอายุเท่าไร

ไม่นานมานี้เราได้เห็นท่านผู้ว่ากทม. คนใหม่ มีสโลแกน ทำงาน-ทำงาน-ทำงาน ยังกระฉับกระเฉงว่องไวและไฟแรงแม้ในวัยห้าสิบกว่า ไม่นานมานี้มีข่าวลงเว็บไซต์ medscape ว่าหมอควรจะเลิกงานอายุเท่าไร เพราะแม้อาชีพหมอจะเป็นอาชีพที่สั่งสมประสบการณ์ เรียกว่าอายุมากขึ้นยิ่งเก๋า แต่อายุมันก็ไม่เคยปรานีใคร

▪▪ หมอใหม่ วัยรุ่น ถึงเริ่มกลางคน : มีความสดใส ไฟแรง ลุยได้ทุกอย่าง (หลายอย่างก็ไม่ควรลุยก็มี) วิชาการใหม่ ความรู้สด ทำงานหนักได้ไม่ท้อ สมัยผมหนุ่ม ๆ อยู่เวรสองวันติดได้เลยนะ ตอนนี้ตรวจทั้งวันแล้วแทบสลบ มันก็ดีนะครับ ช่วยผลักดันวงการ ทั้งการรักษา งานสอน งานวิจัย

ส่วนใหญ่ยังไม่มีภาระมากนัก ทุ่มเทได้เต็มร้อย ทั้งแรง และเวลา

แต่ว่าประสบการณ์ยังน้อย ยังมองตำรากับชีวิตจริงไม่ขาด ยังขาดมิติของความเป็นมนุษย์ สังคม วิถีชาวบ้าน การเงิน จึงมีโอกาสผิดพลาดสูง หลายเคสที่ร้องเรียนก็มาจากตรงนี้ คือ ความเข้าใจระหว่างหมอกับคนไข้ หรือการสื่อสาร

สมัยก่อนผมก็เป็นนะ เอะอะอะไรก็ไกด์ไลน์ การศึกษาล่าสุด อะไรคำแนะนำ 1A รู้อยู่ว่ามันดีและหลักฐานเยี่ยมในแง่การแพทย์ แต่พอเรานิ่งขึ้น เห็นอะไรมากขึ้น เห็นจุดอ่อนของระบบและความรู้ เราจะรู้ว่าดีที่สุดทางการแพทย์ กับดีที่สุดของคนไข้ มันคนละอย่างกัน คำแนะนำ 2C ก็ไม่แย่นะ เขาอยู่ได้ เราอยู่ได้ โลกสงบสุข

▪▪ หมออายุพอควร จนถึงอายุวัยเกษียณ : เก๋า ลูกล่อลูกชนเพียบ เห็นอะไรมาเยอะ มีประสบการณ์การรักษา บางอย่างก็รอ ใช้เวลารักษา (หลายอย่างก็ไม่ควรรอนะ) เวลามีความรู้ใหม่ ๆ จะเลือกใช้ได้ดีขึ้น ตรวจคนไข้เร็วขึ้น บางทีคนไข้เดินเข้ามา มีท่าทางบางอย่าง สีผิว สีผม ดูการหายใจ ฟังเสียงพูด ถามประวัติสองสามอย่าง ได้การวินิจฉัยแล้ว แยกโรคพร้อม วางแผนการตรวจการรักษาการพยากรณ์ การติดตาม ภายในสามถึงห้านาทีได้เลย หรือเป็นอาจารย์แพทย์ก็จะมีเทคนิคแพรวพราว สามารถสร้างสรรค์งานวิจัยได้ดีมาก

มีวิธีพูด วิธีรับมือ รู้ว่าอะไรควรรอ อะไรไม่ควรลุย

แต่หมอกลุ่มนี้จะมีอะไรหลายอย่างให้เป็นภาระ ครอบครัว หนี้สิน งานบริหาร อาจทุ่มเทเวลาได้ไม่เต็มที่

ข้อเสียคือ แรงกายลดลง หมอสูงวัยหลายท่าน ผ่าตัดไม่ไหว หมอสูงวัยหลายท่าน อยู่เวรข้ามคืนไม่ได้แล้ว อันนี้คือสังขาร หรือแม้แต่แรงสมองที่จะไปอบรมความรู้ต่าง ๆ ก็น้อยลง ล้าลง หรือมีงานอื่น ๆ มาคั่น ความฉับไวในการคิดอ่านย่อมสู้หมอหนุ่มสาวไม่ได้แน่ ๆ

ความอดทนมากขึ้น แต่ความใจสู้และลุยจะลดลง แต่เลือกการรักษาให้เหมาะกับแต่ละคน แต่ละสถานการณ์ได้ดีขึ้น ตอนนี้ผมแทบจะกลายเป็นฮิปโปเครตีสอยู่แล้ว คือ ให้ร่างกายรักษาตัวเอง เราแค่คอยตบ ๆ ตะล่อม ๆ ให้สวย ๆ ก็พอ แต่อะไรที่ดีตามหลักวิชาการ ตามแนวทางเราก็ทำเต็มที่นะ

ไม่มีคำตอบว่าอายุเท่าไรถึงเกษียณ ผมคิดว่าอาชีพหมอ น่าจะทำได้ในสาขาตัวเอง จนกว่าจะไม่ไหว ไม่ว่าแรงกายหรือแรงสมอง งานนั้นไม่จำเป็นต้องตรวจรักษา อาจเป็นให้คำแนะนำ สอนหนังสือ การเมือง วางแผน ขึ้นกับเราจะปรับตัวให้เข้ากับ 'วัย' และ 'รูปแบบงาน' ได้มากเพียงไร

ตอนนี้ผมยังมี passion เต็มเปี่ยม แรงสมองยังเต็ม 100% แต่ก็ยังไม่หยุดพัฒนาความรู้และทักษะ ทั่ง hard skill และ soft skill ส่วนแรงกายเริ่มลดลง สายตาแย่ลง วันก่อนทำเอคโค่ ถอดแว่นใส่แว่นห้าหกรอบ ฮ่า ๆ ๆ , ปวดนิ้วมากขึ้น , ganglion cyst เริ่มแสดงผลของมัน

คุณล่ะ ถ้าเป็นหมอ จะเกษียณตัวเองเมื่อไร ถ้าเป็นคนไข้ จะเลือกหมอใหม่หรือหมอเก่า ??