ถ้าถามว่าโดนค้างคาวกัด จะกลัวอะไร : ไม่ใช่ SARs-CoV 2 นะครับ แต่เป็นพิษสุนัขบ้า
เชื้อไวรัสพิษสุนัขบ้าสามารถแพร่ได้ง่ายหากถูกค้างคาวกัด เพียงแต่โอกาสถูกค้างคาวกัดมันไม่มากเท่าไรครับ นอกจากการดูแลรักษาแผลแล้ว การรับวัคซีนเป็นสิ่งสำคัญ ปัจจุบันยังไม่มียารักษาพิษสุนัขบ้านะครับ ถ้าหากเป็นโรคไม่พิการก็ตาย
และที่จะมาพูดวันนี้คือเรื่อง การซีดซีรุ่ม หรือ Human Rabies ImmunoGlobulin หรือ HRIG
เราจะแนะนำฉีด HRIG ในรายที่แผลถูกกัดลึกมาก (ค้างคาวและแมว) หรือรุนแรงเหวอะ หรือบริเวณมือ ในหน้า เพราะมีเส้นประสาทมาเลี้ยงเยอะ โดยเฉพาะคนที่ไม่เคยฉีดวัคซีนมาก่อน การฉีดจะฉีดฟิลเลอร์รอบแผลครับ หากฉีดไม่หมดก็ไปฉีดเข้ากล้ามต่อไป ส่วนซีรุ่มที่ได้จากม้า ERIG ( E มาจาก อีควาย equine ที่แปลว่าม้าครับ และห้ามอ่านอีควาย เป็นภาษาอีสาน)
ขนาดฉีดคือ 20 iu/kg และขนาดส่วนมากคือ 300 iu/ml ดังนั้นโอกาสจะฉีดฟิลเลอร์ไม่ครบรอบแผลทั้งหมดจะน้อยมาก ส่วนมากที่เจอคือฉีดไม่พอเสียมากกว่า ผู้ใหญ่ตัวโต ๆ ยังใช้แค่ 4-5 ซีซีเองครับ ดังนั้นต้องกะจังหวะฉีดดี ๆ
หากฉีดไม่หมด คำแนะนำของ CDC (2008) บอกว่า ให้ไปฉีดเข้ากล้ามในคนละตำแหน่งกับที่ฉีดวัคซีน อย่ามาผสมเข็มเดียวกัน อย่ามาฉีดจุดเดียวกัน ส่วนการฉีดวัคซีนเข็มถัด ๆ ไปอาจจะฉีดวัคซีนในจุดเดียวกับที่ฉีดซีรุ่มได้ (ถ้าไม่มีจุดอื่น ??!! มันจะไม่มีเชียวรึ) และหากที่สถานพยาบาลไม่มี HRIG ให้ส่งไปฉีดได้ครับ มีเวลา 7 วัน เมื่อเลย 7 วันจะไม่มีข้อบ่งชี้การใช้ RIG แล้ว
คำแนะนำนี้มาจาก MMWR May 23, 2008 / 57(RR03);1-26,28 ว่าการให้ RIG ให้ครบรอบแผลตามจำนวนที่คำนวณมีความสำคัญมากในการรักษา เพราะการไม่ฉีดหรือฉีดไม่ครบอาจทำให้วัคซีนล้มเหลวได้ มีการรายงานการศึกษาทำในประเทศไทย ถึงเคสที่ล้มเหลวห้ารายที่ได้รับ RIG ไม่ครบโดส
(Clinical Infectious Diseases, Volume 22, Issue 2, February 1996, Pages 228–232) แต่ยุคนั้นใช้ ERIG และเป็นแผลที่ใบหน้าเสียด้วย
สำหรับคำแนะนำที่ว่าอย่าฉีดในเข็มเดียวกัน และ อย่าฉีดในจุดเดียวกันกับที่ฉีดวัคซีนในวันแรก ผมไปค้นก็ไม่พบหลักฐานในคนนะครับ แต่น่าจะมีหลักฐานมาจากเหตุผลว่า RIG มันเป็น neutralizing antibody คือ ทำให้เชื้อหมดฤทธิ์ ส่วนวัคซีนมันก็คือเชื้อโรคนั่นเอง ดังนั่นหากให้ในเวลาเดียวกัน เชื้อโรคก็ตายเรียบ ไม่สามารถไปกระตุ้นการเกิดภูมิคุ้มกันได้ (ใครมีหลักฐานว่ามีการศึกษาในคนก็บอกได้นะครับ)
สรุปว่า หากแผลใดต้องฉีด RIG ก็ควรฉีด ใช้ HRIG ดีกว่า ฉีดฟิลรอบแผลสำคัญที่สุด หากเหลือจริง ๆ ให้ไปฉีดที่ต้นแขนหรือต้นขาคนละด้านกับที่ฉีดวัคซีนหรือจะไม่ฉีดก็ได้ (แนวทางปัจจุบันก็ไม่ได้แนะนำให้ฉีดเข้ากล้าม) ส่วนเข็มอื่น ๆ จะฉีดข้างเดียวกับ RIG ก็ไม่ว่ากัน และหากที่นั้นไม่ที RIG ให้ส่งไปรับ RIG ภายใน 7 วัน
"ค้างคาวกัดจัดฉีดพิษสุนัขบ้า ลุงหมอโทรหา แน่นอนว่าพิศวาส...แทบขาดใจ"
https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/rr5703a1.htm
https://academic.oup.com/cid/article/22/2/228/279654
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5404375/
https://www.cdc.gov/rabies/medical_care/hrig.html
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น