ยาที่ทำให้กระดูกพรุน

อายุรศาสตร์ ง่ายนิดเดียว

17 ชม. · 

อันว่ายาหรือเรียกว่าโอสถ
รวมทั้งหมดมีผสมคมทั้งสอง
หนึ่งคือคมรักษาดังใจปอง
สองคือคมพิษซ้อนซ่อนอำพราง

จึงขอขานเรื่องราวมาเล่าบ่น
เรื่องของผลแทรกปนผลเคียงข้าง
กระดูกพรุนกระดูกหักกระดูกบาง
จากการใช้ยาบางอย่างให้เข้าใจ

ปกติเรื่องของกระดูกพรุน
จะคุ้นคุ้นเมื่อพวกเราพ้นวัยใส
เข้าสู่เขตแดนเลขหกตกกะใจ
หรือเข้าวัยเงินทองของสตรี

แต่ทว่ายาหลายตัวเกิดผลเสีย
เกิดเฉลี่ยกระดูกพรุนมาเร็วรี่
สร้างก็ลดทำลายเพิ่มนี่ตัวดี
มวลกระดูกลดทันทีเร็วจริงจัง

บางตัวก็เพิ่มอัตรากระดูกหัก
แต่ที่หนักทั้งหักเพิ่มทั้งบางจ๋อย
มาไล่ดูมีอะไรที่ต้องคอย
ระวังหน่อยตอนใช้ยาอย่าพาเพลิน

อันดับหนึ่งต้องระวังให้จงหนัก
มีมากนักใช้ให้ถูกห้ามห่างเหิน
ทั้งใช้มากหรือใช้นานอย่าให้เกิน
ชื่อนั่นเอิ้นชัดชัดว่า ยาสเตียรอยด์

ทั้งแบบกินแบบฉีดก็เกิดได้
คิดถึงไว้เตือนไว้เผื่อต้องถอย
ต้องคิดถึงและป้องกันอย่านั่งคอย
อย่าปล่อยเกิดค่อยแก้แย่ไม่ทัน

พบต่อมากับยากระเพาะพีพีไอ
เอาไว้ใช้ป้องกันกระเพาะฉัน
มีรายงานหักและพรุนด้วยเช่นกัน
ยิ่งถ้าใช้นานนานนั้นพลันต้องทบทวน
(PPI ยาลงท้ายด้วย-prazole)
---
ยาเบาหวานหนึ่งขนานที่ต้องจำ
เป็นยาดำที่มักลืมอยู่เสมอ
ไพโอกลิตาโซนคือชื่อเธอ (pioglitazone)
รีเมมเบอร์ไว้นะพบพอประมาณ

กลุ่มต่อมาแม้พบไม่มากนัก
ยากันชักทั้งหลายชื่อเรียกขาน
เกือบทุกตัวมีรีพอร์ตมีรายงาน
มักพบเมื่อใช้ยานานหลายหลายปี

ตัวที่มีรายงานพบน้อยกว่า
ชื่อว่ายาวาลโพรอิกคือตัวนี้(valproate)
ส่วนเจ้ายาฟีนายตอยเจ้าตัวดี (phenytoin)
มันยับยั้งวิตามินดีกระดูกบาง

กลุ่มต่อมาคือยาบังคับระดับฮอร์โมน
เมดร็อกซี่โปรเจสเตอโรนมีกล่าวบ้าง (medroxyprogesterone)
ใช้รักษาเยื่อบุมดลูกอยู่ผิดทาง
หรือฉีดคุมกำเนิดครั้งละสามเดือน

ส่วนยา จีเอ็นอาร์เอช-อนาล็อก
สร้างเลียนลอกฮอร์โมนคนแบบเสมือน
ก็สามารถพบกระดูกบางอยู่เนือนๆ (ขออภัย..เนืองๆนั่นแหละ)
สระเอือนกลอนลำบากยาก-ระทม

ยาต้านอาโรมาเทสก็พบได้ (aromatase inhibitor)
เอาไว้ใช้การรักษาผสานผสม
ในการระงับยับยั้งมะเร็งเต้านม
หลังผ่าตัดนิยมในหมดเมนส์

ยากดภูมิคุ้มกันก็มีบ้าง
แต่ที่เอ่ยอ้างที่เห็นเห็น
ซึ่งก็พบน้อยมากไม่เป็นประเด็น
เอ่ยให้เป็นความรู้คู่ตัวเธอ

เทโคลิมัส ไซโคลสปอร์ริน (taclolimus, cyclosporin)
เป็นแคลซินิวรินอินฮิบิเตอร์ (calcineurin inhibitor)
ใช้เวลารับเอาอวัยวะมานะเออ
เดี๋ยวตัวฉันต้านตัวเธอมันจะพัง

ยากันเลือดแข็งวาร์ฟาริน
กินไม่ให้เลือดแข็งให้ไหลหลั่ง
ก็พบมีรายงานกระดูกพัง
แต่แค่เตือนอย่าถึงกับยั้งงดใช้มัน

ยาทั้งหลายที่เล่ากล่าวให้เห็น
แค่เพียงเป็นความเสี่ยงมี่เห็นหัน
ยังมีอีกหลายปัจจัยจะเกิดกัน
ใช่กินยานี้เท่านั้นแล้วจะพรุน

ขอแค่คิดในจิตใจเอาไว้เถิด
ว่าอาจเกิดตามข้อมูลสนับสนุน
ให้กินเสริมเติมแคลเซียมให้พอทุน
และต้องตุนคุณวิตะมินดี

คัดกรองวัดมวลกระดูกตามชี้บ่ง
รักษาตรงตามต่อข้อบ่งชี้
ไกด์ไลน์มีลิงค์มาให้อ่านฟรีฟรี
อย่าโหลดไปแล้วคร่อกฟี้นะน้องยา

พิเศษหน่อยสเตียรอยด์ต้องจำแม่น
หลักฐานแน่นข้อมูลชัดมัดแน่นหนา
ทั้งการตรวจการคัดกรองการใช้ยา
ข้อสอบมาคนไข้รอดตลอดไป

จบนะ หมดมุกแล้ว

แนวทางการรักษากระดูกพรุนจากสเตียรอยด์
https://www.rheumatology.org/…/Glucocorticoid-Induced-Osteo…

ทีมา
1. Panday K, Gona A, Humphrey MB. Medication-induced osteoporosis: screening and treatment strategies. Therapeutic Advances in Musculoskeletal Disease. 2014;6(5):185-202.
2. Drug-induced Osteoporosis: Mechanisms and Clinical Implications
Mazziotti, Gherardo et al. The American Journal of Medicine , Volume 123 , Issue 10 , 877 - 884
3. https://www.medscape.com/viewarticle/731170
Drug-induced Osteoporosis in the Older Adult. O'Connell MB, Borgelt LM, Bowles SK, Vondracek SF. Drug-induced Osteoporosis in the Older Adult. Aging Health 2010 Aug;6(4):501-518. (Review)