ทับสมิงคลา

เมื่อคืนฝันเห็นงู ในฝันนั้นงูมาบอกหวย ...เลยเอาความรู้เรื่องงูตัวนี้ ตัวที่ผมคิดว่าเห็นในฝันมาเล่าให้ฟัง..ทับสมิงคลา

ทับสมิงคลา เป็นงูที่พบในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มากมาย รายงานผู้ป่วยก็มาจากแถบนี้ อินโดนีเซีย มาเลเซีย ไทย ทับสมิงคลาจัดเป็นหนึ่งในงูพิษที่ร้ายแรงที่สุดเช่นกันใช้น้ำพิษปริมาณไม่มากก็เห็นผลแล้ว ในประเทศไทยพบได้ทุกภาค

ทับสมิงคลา อาจจะมีปัญหาในการแยกกับงูสามเหลี่ยมที่เป็นญาติๆกัน พิษต่อระบบประสาทคล้ายกัน และมีความลำบากกับการแยกจากงูปล้องฉนวนที่เป็นงูไม่มีพิษ
งูสามเหลี่ยมนั้น ก็กระดูกสันหลังเป็นสัน รูปสามเหลี่ยมตามชื่อนั่นแหละครับ แต่ทับสมิงคลาจะไม่สามเหลี่ยมชัดๆแบบนั้น ออกจะกลมๆ น่ารักๆ มากกว่า แต่ที่แยกจริงๆคือ ปล้องของงูสามเหลี่ยมจะพันรอบตัว ขนาดเป็นปล้องเท่าๆกันทั้งบนและล่าง แต่ปล้องของทับสมิงคลาจะอยู่แค่ส่วนบนของลำตัวเท่านั้น ปล้องจะไม่เท่ากันเป๊ะๆ ด้านบนจะดูกว้างกว่าด้านล่าง

ส่วนงูปล้องฉนวน หลายตำราบอกว่าแยกยาก หลายที่บอกว่าพอแยกได้ อ่านมาจากหลายๆที่ และไปดูตัวจริงมาเลย ก็พอสรุปได้คร่าวๆ งูปล้องฉนวนปล้องจะไม่ค่อยเท่ากัน คาดดำนั้นสั้นบ้างยาวบ้าง แต่ทับสมิงคลาจะค่อนข้างเท่ากัน ปล้องฉนวนตัวเล็กกว่ามาก...แต่ก็จะสับสนกับเด็กชายทับสมิงคลาตัวน้อยๆได้เช่นกัน
ไปเปิดในห้องสมุด เขาว่าแบบนี้ครับ ตรงกระดูกสันหลังนั้น เกล็ดงูทับสมิงคลาจะมีขนาดใหญ่กว่าเกล็ดตำแหน่งอื่นๆ รูปทรงเป็นหกเหลี่ยมแตกต่างจากงูปล้องฉนวนชัดเจนที่เกล็ดตรงนี้จะไม่ต่างจากจุดอื่นๆของร่างกาย

เอาล่ะแต่ว่า ถ้าแยกเป็นก็ดีครับ ผมเคยแนะนำอายุรแพทย์ให้ไปที่เขาดินและสวนงูทุกคนเพื่อไปแยกงูนี่แหละ และแม้ไม่ทราบชนิดงูเราก็พอรักษาได้ พิษของทับสมิงคลานั้นออกฤทธิ์ต่อระบบประสาท ทำให้สารสื่อประสาทออกมาไม่ได้ จึงไม่มีการเคลื่อนที่ของกล้ามเนื้อเพราะไม่ได้รับคำสั่ง...อันตรายสุดคือ กระบังลมไม่ยอมหายใจ ส่วนงูเห่า จงอาง สามเหลี่ยม มันไปปิดกั้นไม่ให้สารสื่อประสาทไปจับกับตัวรับที่กล้ามเนื้อ ผลออกมาเลยเหมือนกัน...การสื่อสารของเส้นประสาทและกล้ามเนื้อบกพร่องไปนั่นเอง
ถ้าโดนทับสมิงคลากัด ส่วนมากจะเกิดอาการพิษครับ
แต่ว่าไม่ใช่ทุกคนที่ถูกงูกัดจะเกิดพิษนะครับ จึงไม่จำเป็นต้องได้ยาต้านพิษทุกคน ในกรณีที่ไม่มียาต้านพิษก็ให้ประคับประคองการหายใจให้ดี ร่างกายพอกำจัดเองได้ สำหรับทับสมิงคลาจะนานกว่างูพิษระบบประสาทอื่นๆ

แต่ถ้าทราบตัวแล้วเกิดพิษ ก็ควรให้ยาต้านพิษนะครับ กาชาดเรามีเซรุ่มต้านพิษทับสมิงคลาแบบตรงๆตัวเลย ไปขอรับได้ที่สภากาชาด ถึงแม้ใส่เครื่องช่วยหายใจไปแล้วการให้เซรุ่มต้านพิษก็ยังเกิดประโยชน์ หรือเป็นเซรุ่มพิษงูระบบประสาทแบบรวม รวม เห่า จงอาง สามเหลี่ยม ทับสมิงคลา หมอแล็บแพนด้า เอาไว้ในขวดเดียว มันก็คงไม่ดีเท่าเฉพาะตัว แต่ก็เป็นทางเลือกในการใช้
การให้เซรุ่ม ขนาดว่าให้ตรงๆชนิดยังเกิดปฏิกิริยาแพ้รุนแรงได้ ยิ่งให้รวมหลายชนิดหลากหลายปฏิกิริยายิ่งมีโอกาสเกิดแพ้ง่ายขึ้นครับ การแพ้จะรุนแรงมากเช่นกัน...ต้องเฝ้าระวังใกล้ชิด

ทับสมิงคลาไม่ค่อยทำให้เกิดเนื้อเยื่อตายบริเวณที่กัดมากนักเพราะปริมาณพิษไม่มาก ไม่เหมือนงูเห่า งูจงอางที่มีพิษทำลายเนื้อเยื่อมากมาย และ เซรุ่มงูพิษต่อระบบประสาทให้ครั้งเดียวพอครับ มันจับได้แต่พิษที่ยังไม่เข้าตัวรับสัญญาณ ส่วนที่จับกับตัวรับสัญญาณกล้ามเนื้อแล้วต้องปล่อยให้ร่างกายจัดการเอง
ข้อมูการใช้และผลของเซรุ่มของทับสมิงคลามีไม่มากนักเพราะข้อมูลการถูกกัด รายงานมาน้อย การใช้เซรุ่มก็น้อย ส่วนใหญ่ข้อมูลมาจากสัตว์ทดลอง การศึกษาในคนมีไม่มากนัก

อ้างอิง asian biomedicine vol.4 no.3 june 2010;421-428
toxicology.ucsd.edu
สถานเสาวภา
national geographic websites
ศูนย์ข้อมูลพิษวิทยา กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์