การตรวจเอ็กซเรย์ปอดช่วยให้ท่านปลอดภัยจากมะเร็งปอดหรือไม่

การตรวจเอ็กซเรย์ปอดช่วยให้ท่านปลอดภัยจากมะเร็งปอดหรือไม่ ปัจจุบันนี้การทำเอ็กซเรย์ปอดสามารถทำได้อย่างแพร่หลาย ราคาไม่แพง ปลอดภัย หลายๆท่านจึงอยากจะตรวจเอ็กซเรย์ปอดสักครั้งสองครั้ง เพื่อความสบายใจว่าไม่เป็นมะเร็ง

แต่ความเป็นจริงหาเป็นเช่นนั้นไม่ !!! ตั้งแต่อดีตมาจนถึงปัจจุบัน การทำเอ็กซเรย์ปอดเป็นการตรวจทางห้องปฏิบัติการขั้นพื้นฐานของอายุรศาสตร์ก็จริง แต่เรามักจะทำเมื่ออาการทางคลินิกสงสัยโรคเท่านั้น และการตรวจเอ็กซเรย์ปอดเป็นแค่เงานะครับ ต้องอาศัยข้อมูลอื่นมาประกอบการวินิจฉัยด้วย ท่านเคยเห็นการทำมือแบบต่างๆแล้วออกมาเป็นเงารูปสัตว์ต่างๆที่ท่านเล่นตอนเด็กๆได้ไหม การเอ็กซเรย์ปอดก็จะคิดคล้ายๆกัน

สมัยเมื่อ 70 ปีก่อนได้เคยการนำเอ็กซเรย์ปอดมาคัดกรองหาโรคมะเร็งปอดครับ เพื่อหวังผลว่าน่าจะพบเร็วขึ้น ส่งเข้าผ่าตัดได้ง่ายขึ้น ก็พบว่าไม่ช่วยอะไร หลังจากนั้นก็มีการศึกษาใหญ่มากที่ชื่อ PLCO (prostate lung colorectal ovarian) เพื่อคัดกรองหามะเร็งในระยะเริ่มต้นในหลายๆอวัยวะ ผลปรากฏจากการศึกษานี้ เรา"ไม่"แนะนำการใช้เอ็กซเรย์ปอดในการคัดกรองเลย

วันเวลาล่วงเลยผ่านไปถึงยุคของการทำเอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์ ที่ละเอียดขึ้นชัดขึ้น แต่ได้รังสีมากขึ้นและอาจต้องฉีดสีเพิ่มเติมก็มีการศึกษาทดลองว่าเอาเจ้านี่แหละ มาคัดกรองมะเร็งปอดน่าจะประสบผลสำเร็จ เป็นที่มาของการศึกษาทดลอง national lung screening trial เพิ่งสำเร็จไปไม่นานนี้ ไม่มีสปอนเซอร์จากบริษัทยักษ์ใหญ่ทำโดยรัฐบาลเอง แต่คัดกรองในกลุ่มเสี่ยงครับ เช่น สูบบุหรี่จัด อายุ 50-75 ปี ผลปรากฏว่าการใช้เอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์นั้นสามารถตรวจจับก้อนขนาดเล็กได้มากขึ้น และต้องส่งคนที่มีก้อนเล็กๆเหล่านั้นไปตัดชิ้นเนื้อตรวจ

จริงอยู่ว่าในบรรดาคนที่ตรวจจับก้อนเล็กๆที่เอ็กซเรย์ปอดตรวจไม่พบนั้น เราสามารถวินิจฉัยมะเร็งระยะแรกและลดอัตราการเสียชีวิตจากมะเร็งลงได้ แต่ในทางกลับกันเราก็ส่งคนไปตัดชิ้นเนื้อมากขึ้นและผลที่เป็นปรกติมันก็มากเช่นกัน เรียกว่าบางทีก็ส่งทำโดยไม่จำเป็นและ "เยอะ" เกินไป
เกินจำเป็น..ทำให้เกิดการผ่าตัดโดยไม่จำเป็น อันตรายโดยไม่จำเป็น เสียค่าใช้จ่ายโดยไม่จำเป็น ทางอเมริกาเขาคำนวณออกมาว่าประมาณ 7000 บาทต่อการเอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์หนึ่งครั้งที่จะต้องเสียไปเพื่อตรวจตัดชิ้นเนื้อต่อ แต่ว่าโอกาสเป็นผลบวกปลอมสูงถึง 96.4% มันก็เปลืองมากๆเลย นี่ขนาดกลุ่มที่เสี่ยงแล้วนะครับ ไม่ต้องพูดถึงเราๆท่านๆที่ไม่เสี่ยงแต่อย่างไร เพียงแต่อยากเห็นเพื่อความสบายใจ แอดมินเองก็ไม่รู้ว่าทำแล้วจะสบายใจหรือวุ่นวายมากขึ้น

ปัจจุบันจึงยังไม่มีคำแนะนำการคัดกรองมะเร็งปอดสำหรับบุคคลทั่วไปครับ สำหรับในกลุ่มเสี่ยงคือ สูบบุหรี่มากๆนั้น อาจจะ ได้ประโยชน์จากการคัดกรองซึ่งใช้ค่าใช้จ่ายสูงและอาจต้องรับการผ่าตัดโดยไม่จำเป็น ในอนาคตเมื่อเทคโนโลยีเราดีขึ้น สะดวกกว่านี้ ราคาถูกกว่านี้ อาจมีวิธีที่ดีก็ได้ต้องรอดูต่อๆไปครับ

วันนี้เล่าเรื่องราวแบบอ้างอิงแล้วสรุป เพื่อให้กระจ่างแจ้งแก่ใจ ไม่หลงเทคโนโลยี คิดด้วยสติ ที่สำคัญเซฟเงินในกระเป๋าได้เยอะเลยครับ

ที่มา Harrison's Principles of Internal Medicine 19th เขียนสรุปเรื่องนี้เอาไว้ดีมากๆ