ยาที่ใช้เลิกเหล้า

เขียนเรื่องเลิกบุหรี่มามากแล้ว มาดูเรื่องยาที่ใช้เลิกเหล้ากันหน่อย
ต้องบอกก่อนว่าอย่างไรเสีย การเลิกเหล้าเลิกบุหรี่ต้องอาศัยจิตใจของผู้เสพที่พร้อมจะเลิกโดยสมัครใจ และพลังของครอบครัวช่วยสนับสนุน บุคลากรทางการแพทย์และยาเป็นเพียงตัวช่วยและคอยชี้ทางเท่านั้น และหากจะหวังผลไปมากขึ้นภาครัฐต้องเอาใจใส่ด้วย

ในอดีตเรามีการใช้ยาเลิกเหล้าตัวหนึ่งกันมากคือยา disulfiram บางคนก็ซื้อมากินเอง บางคนก็แอบซื้อให้คนดื่มเหล้ากิน จากการศึกษาปัจจุบันเราพบว่ายา disulfiram ไม่ได้เพิ่มโอกาสการเลิกเหล้าได้ อาจจะช่วยให้ลดการดื่มในช่วงสั้นๆสุดท้ายปลายทางก็จะดื่มมากอยู่ดี เราจึงแนะนำการใช้ยาตัวนี้น้อยลงไปมาก

ยาต้านโรคซึมเศร้า ก็นิยมมาใช้ในการช่วยเลิกเหล้าในกลุ่มที่มีโรคซึมเศร้าร่วมด้วย อย่าทำเป็นเล่น มีการศึกษาชัดเจนเลยนะครับว่ากลุ่มผู้ที่ติดเหล้ากว่าครึ่งมีโรคซึมเศร้าอยู่ด้วย ดังนั้นการรักษาด้วยยาต้านการซึมเศร้าจึงมีประโยชน์อยู่ในบางกลุ่ม ห้ามไปซื้อกินเองหรือแอบซื้อให้คนดื่มเหล้ากินเองเด็ดขาด ต้องใช้ภายใต้การดูแลของแพทย์เสมอ

ยาสองตัวที่มีการศึกษามากว่าเพิ่มโอกาสเลิกเหล้าได้สำเร็จคือยา Naltrexone และ Acamprosate จากแนวทางของหลายสมาคมในอเมริกาและจากการรวบรวมการศึกษาหลายชิ้นงาน พบว่าทั้งสองตัวนี้ช่วยเพิ่มโอกาสได้จริงๆเมื่อเทียบกับยาหลอก ภายใต้การควบคุมและทำพฤติกรรมบำบัดร่วมด้วย (เพราะต้องให้ยาหลังจากถอนพิษเหล้าก่อน) ตัวเลขบอกว่าหากต้องการป้องกันคนหนึ่งคนจากการกลับมาดื่มอีก สำหรับ Naltrexone ต้องให้ยา 20 คนจะเห็นผลหนึ่งคน และตัวเลขของ Acamprosate คือ 12 คน ....ประมาณการว่า เรากินแอสไพรินเพื่อป้องกันการเกิดโรคหัวใจซ้ำ ตัวเลขตั้ง 50 ยังคุ้มเลย เรากินยาลดไขมันสเตตินเพื่อลดโอกาสการเกิดอัมพาตซ้ำ ตัวเลขที่ 125 นะครับ...
ตัวยา Naltrexone จะลดการกลับมาดื่มหนักได้ดีกว่า Acamprosate เล็กน้อย กินง่ายกว่าแค่วันละครั้ง แต่ว่าห้ามใช้ในช่วงตับอักเสบเฉียบพลันและทำให้เกิดอาการถอนเหล้ามากขึ้นได้ ในขณะที่ Acamprosate ต้องกินวันละสามครั้ง มีข้อห้ามในกลุ่มผู้ป่วยไตเสื่อม

แล้วถ้าเทียบกันสองตัวจริงๆล่ะว่าตัวไหนดีกว่ากัน ก็พบว่าไม่แตกต่างกันทางสถิติ เรียกว่าจะใช้ตัวใดก็ได้ร่วมกับการรักษาแบบพฤติกรรมบำบัดและเต็มใจพร้อมเลิก ได้ผลกว่ายาหลอกอย่างชัดเจน ได้ผลกว่าหักดิบ (เพราะหักดิบส่วนมากจะมีอาการถอนเหล้าที่อันตรายมากๆ)
และถ้าติดทั้งเหล้าและบุหรี่จะเลิกอะไรก่อนกัน คำตอบคือเลิกเหล้าก่อนนะครับ สูบบุหรี่ยังควบคุมการดื่มเหล้าได้ และถ้าติดเหล้าจะควบคุมการสูบบุหรี่ไม่ได้เลย

และสำหรับยาสองตัวนี้ หลายปีก่อนที่ศึกษายังไม่มีใช้ในไทยและคิดว่าปัจจุบันก็ยังคงไม่มีเช่นกันครับ สำหรับบ้านเราก็ยังคงต้องใช้ใจเป็นหลักอยู่ดี ...แอบบ่นว่าทำไมบ้านเรา ยาเลิกเหล้า เลิกบุหรี่ มันถึงยากเย็นแบบนี้
ส่วนใครต้องการเลิกเหล้าให้เข้ารับการปรึกษาจากโรงพยาบาลใกล้บ้านได้นะครับ ผมแนะนำปรึกษาแพทย์ดีกว่าเพราะต้องระวังตับอักเสบจากเหล้า อาการถอนเหล้า ที่อาจมีอันตรายถึงชีวิตหากรับมือไม่ดีพอ

สำหรับใครที่คิดจะลองลิ้มชิมเหล้า ขอบอกว่าอย่าเลยครับ แม้เคยมีการศึกษามาบ้างว่าการดื่มไวน์แดงในปริมาณไม่เกินที่กำหนดจะมีประโยชน์ หรือมีมาตรฐานการดื่มมาตรฐานคอยกำหนดไม่ให้มากไปกว่านี้ก็ตาม แต่ผลเสียโดยรวมมันมากกว่าประโยชน์ครับ

เมาเหล้า หนึ่งคืน ก็ฟื้นจิต
เมารัก หนึ่งปีคิด ไม่ห่างหาย
เมากิเลส หนึ่งชีวิต สิ้นมลาย
เมาอิ๊บอ๋าย พ่ายหงส์แดง แทงผี สิ้นชีวี..คารัง

ที่มา
1.https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/1869208
Pharmacotherapy for Adults With Alcohol Use Disorders in Outpatient Settings A Systematic Review and Meta-analysis

2.Lancet. 2009 May 30;373(9678):1849-60
Aspirin in the primary and secondary prevention of vascular disease: collaborative meta-analysis of individual participant data from randomised trials.
Antithrombotic Trialists' (ATT) Collaboration

3. Lancet. 2005 Oct 8;366(9493):1267-78
Efficacy and safety of cholesterol-lowering treatment: prospective meta-analysis of data from 90,056 participants in 14 randomised trials of statins Cholesterol Treatment Trialists' (CTT) Collaborators.

4.NIAAA https://pubs.niaaa.nih.gov/publicat…/treatment/treatment.htm

5. THE AMERICAN PSYCHIATRIC ASSOCIATION PRACTICE GUIDELINE FOR THE Pharmacological Treatment of Patients With Alcohol Use Disorder https://psychiatryonline.org/…/10.…/appi.books.9781615371969

6.Alcohol-Use Disorders: Diagnosis, Assessment and Management of Harmful Drinking and Alcohol Dependence.
NICE Clinical Guidelines, No. 115