ยาลดอาการอาเจียน metoclopramide
ยาลดอาการอาเจียนตัวนี้เป็นยาที่ประสิทธิภาพดี ราคาถูก มีอยู่ทุกโรงพยาบาล ทั้งในรูปยากินและยาฉีด ตามกลไกการออกฤทธิ์แล้ว ตัวยาจะไปยับยั้งการสื่อสารของ chemoreceptor trigger zone ในก้านสมอง ทำให้อาเจียนลดลง
เจ้า chemoreceptor trigger zone มันมีความไวต่อยาและสารเคมีหลายชนิด เมื่อร่างกายมีสารเคมีเหล่านั้นในกระแสเลือดและผ่านไปที่สมอง ร่างกายจะตรวจจับได้ ส่งสัญญาณไปที่ vomiting center ที่สมองและส่งสัญญาณไปบังคับกล้ามเนื้อกระบังลม กล้ามเนื้อหน้าท้อง ให้อาเจียนออกมา
เป็นกลไกการป้องกันตัวอันหนึ่งของร่างกายจากสารเคมีไม่พึงประสงค์ เช่น ยาแก้ปวดชนิดอนุพันธ์ของมอร์ฟีน ยาเคมีบำบัด แต่เมื่อเราจำเป็นต้องใช้ยาหรือสารเหล่านี้ จึงต้องให้ยาควบคุมอาการไม่พึงประสงค์เหล่านี้ด้วย
การควบคุมอาการอาเจียนที่ chemoreceptor trigger zone จะมีตัวรับสารเคมีหลายชนิด ยาลดอาการอาเจียนชนิดต่าง ๆ จะไปทำงานที่ตัวรับต่างกัน สำหรับ metoclopramide ไปทำงานเพื่อยับยั้งการสื่อสารของสารสื่อประสาทโดปามีน 2 และด้วยการทำงานอันนี้จึงทำให้เกิดผลข้างเคียงอันหนึ่งที่สำคัญคือการเคลื่อนที่ของกล้ามเนื้อร่างกายผิดปกติ เช่นลิ้นแข็ง ตัวเกร็ง ปากลิ้นควบคุมยาก ที่เรียกว่า tardive dyskinesia สัมพันธ์กับขนาดยาและอัตราการให้อย่างรวดเร็วทางหลอดเลือด
ข้อห้ามอีกข้อที่สำคัญคือ ห้ามใช้ยานี้ในผู้ป่วยโรค pheochromocytoma โรคเนื้องอกของต่อมหมวกไตที่มีการหลั่งฮอร์โมนผิดปกติครับ จะทำให้เกิด catecholamines crisis ฮอร์โมนอะดรีนาลีนออกมามากจนเสียชีวิตได้
อีกหนึ่งข้อบ่งชี้ที่เพิ่งได้รับการรับรองของยา metoclopramide คือการรักษากระเพาะอาหารทำงานน้อยลงในผู้ป่วยเบาหวาน (diabetic gastroparesis) ผู้ป่วยเบาหวานที่เป็นมานานและคุมโรคไม่ดี การทำงานของกระเพาะอาหารจะแย่ลง อาหารไม่ย่อย ท้องอืด แน่นท้อง โดยแยกสาเหตุอื่นไปหมดให้ได้ก่อน วิธีรักษาใหม่คือ ใช้ยา metoclopramide แบบพ่นจมูก เพื่อไปเพิ่มการเคลื่อนที่ของกระเพาะโดยไม่ต้องผ่านทางเดินอาหารที่มีปัญหาในโรคเบาหวานนั่นเอง
ยา metoclopramide มีมานานมาก มีชื่อทางการค้าหลายยี่ห้อแต่ที่เราเรียกกันติดปากคือ plasil เม็ดละ 10 มิลลิกรัม สามารถหาซื้อได้ตามร้านยาเช่นกัน และอย่าลืมว่ามันไม่ได้แก้ไขอาการอาเจียนได้จากทุกกลไก รวมทั้งต้องระวังการเคลื่อนที่ผิดปกติของร่างกายจากการใช้ยาเสมอนะครับ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น