การใช้ยาต้านเบต้าในโรคหัวใจ จะขัดกับหลักการใช้ยากระตุ้นเบต้าในโรคหืดหรือถุงลมโป่งพองไหม

 ย้ำอีกครั้ง การใช้ยาต้านเบต้าในโรคหัวใจ จะขัดกับหลักการใช้ยากระตุ้นเบต้าในโรคหืดหรือถุงลมโป่งพองไหม

สำหรับประชาชนนะครับ พื้นฐานตรงนีัคือ ระบบประสาทอัตโนมัติจะมีการทำงานผ่านตัวรับหลายตัว ทำให้ร่างกายทำงานแบบต่าง ๆ เช่นหลอดเลือดหด หลอดลมขยาย หัวใจเต้นเร็ว และเราก็สามารถจำลองยา ให้ไปทำงานเลียนแบบตัวกระตุ้นหรือตัวยับยั้งแบบต่าง ๆ นี้ได้ด้วย

ในผู้ป่วยโรคหัวใจ จะมีการใช้ยาต้านเบต้า ช่วยลดอัตราการเสียชีวิต ลดหัวใจวาย ลดหัวใจขาดเลือด คุมการเต้นชีพจร เกือบทั้งหมดเป็นยากิน ทำงานกับตัวรับเบต้า-1 ที่หัวใจเป็นหลัก

ส่วนผู้ป่วยที่หลอดลมตีบไม่ว่าจะเป็นหืดหรือถุงลมโป่งพอง จะมีการใช้ยากระตุ้นเบต้า ลดอาการกำเริบ ควบคุมสมรรถภาพปอด ช่วยให้คุณภาพชีวิตดี เกือบทั้งหมดเป็นยาสูดพ่น ทำงานกับตัวรับเบต้า-2 ที่หลอดลมเป็นหลัก

แต่บางทีก็มีคนไข้ที่ต้องใช้ยาสองตัวนี้พร้อมกัน เช่น เป็นถุงลมโป่งพองด้วย หลอดเลือดหัวใจตีบด้วย จะใช้ยาต้านและยากระตุ้นเบต้าพร้อมกันจะเป็นอะไรไหม แม้ว่าจะเป็นคนละเบต้า แต่มันข้ามถึงกันได้บ้าง

จริง ๆ แล้วมีงานวิจัยและการรวบรวมงานวิจัยเยอะมากนะครับ ว่าใช้ได้ อย่าให้คนไข้เสียโอกาสที่จะได้ประโยชน์จากยา แม้พื้นฐานความรู้ทางการแพทย์บอกว่ามันมี “โอกาส” เกิดผลข้ามชนิดได้ แต่เมื่อทดลองตามหลักฐานกลับพบว่า

1.เกือบทั้งหมด ไม่เกิดผลข้ามกันตีกันอย่างที่คาด

2.มีผู้ป่วยถุงลมโป่งพองเกิดกำเริบจากการใช้ยาต้านเบต้า จำนวนเพียงเล็กน้อย แต่ไม่เสียชีวิต ไม่รุนแรง และคุ้มค่าจากประโยชน์ของยาต้านเบต้า

3.ส่วนยาสูดพ่น มันไม่ค่อยข้ามไปกระตุ้นหัวใจ ยกเว้นใจสั่นได้ เพราะยาออกฤทธิ์เฉพาะที่ เข้ากระแสเลือดน้อยมาก

4.ถ้าเราเลือกใช้ยาต้านเบต้าชนิด “ยุ่งแต่ใจ ไม่ไปปอด” คือ cardioselective beta blocker มันมีความเฉพาะกับเบต้า-1 เอามาก ผลลัพธ์ยิ่งปลอดภัยกับปอด

5.ยาตามข้อ 4 เช่น metoprolol,bisoprolol, nebivolol และ atenolol

สรุปว่า ใช้ได้ ไม่ว่าใช้ยาแล้วหรือเริ่มใหม่ แต่ต้องแนะนำผลที่อาจเกิดแม้เพียงน้อยนิด และตัวคนสั่งต้องระลึกข้อนึ้ไว้ตลอด เตรียมแผนแก้ไขด้วย อย่าให้เสียโอกาสที่ต้องใช้ยาตัวใดตัวหนึ่ง

ท่านเก่งมาก อ่านจนจบ ผมจับเวลาด้วยนาฬิกาตัวเองแล้ว 10 นาทีพอดี และขอยืนยันว่าเรื่องที่เล่ามา เป็นความจริง

ERJ Open Research 2021 7(1): 00801-2020;