เรื่องเล่าจากคลินิก : นิ้ว ใครว่าไม่สำคัญ
มีผู้ป่วยรายหนึ่งนัดมาปรึกษาเรื่องของผลข้างเคียงจากยารักษาวัณโรค ผู้ป่วยชายอายุ 45 ปี มาตรวจพร้อมภรรยาและลูกน้อยอายุประมาณสามปี เป็นครอบครัวน่ารักเลย คุณผู้ชายเดินช้า ๆ ท่าทางอ่อนแรง สูงประมาณ 165-170 เซนติเมตร แต่แก้มตอบและดูผอม กล้ามเนื้อไม่ค่อยเด่นชัด เข้ามาเล่าให้ฟังว่า
สองเดือนก่อน มีอาการไอเล็กน้อย เหนื่อย นน.ลดลง จึงไปตรวจที่รพ.แห่งหนึ่ง ได้รับการตรวจและวินิจฉัยเป็นวัณโรคปอด พบผลเอ็กซเรย์ปอดผิดปกติแต่เก็บเสมหะแล้วแต่ไม่พบเชื้อเพราะแทบไม่มีเสมหะเลย คุณหมอให้ยาวัณโรคมากิน ตอนนี้กินเกือบครบสองเดือนแล้ว ใกล้ถึงวันนัดเก็บเสมหะ แต่มีอาการผิดปกติ คือรู้สึกบวมที่ข้อเข่าทั้งสองข้าง กลัวว่าจะเป็นผลจากยา จึงมาปรึกษา
ขณะคุยอาการ ผมสังเกตเห็นเขาเหนื่อยพอสมควร …แปลกดี รักษามาสองเดือน วัณโรคน่าจะดีขึ้น
เหลือบมองดูที่ข้อเข่าสองข้าง มองด้วยสายตาก็บวมเล็กน้อย เขาก็ขยับข้อเข่าได้ดี แต่ผอมจังเลยนะ ผอมจนกล้ามเนื้อน่องลีบไปเลย เมื่อจับเข่าก็พบได้เลยว่าบวม ร้อน หรือจะเป็นวัณโรคแพร่กระจายและมาที่ข้อ หรืออาจเป็นโรคอื่นเช่น เมลิออยโดสิส
ผมถามว่าปวดข้ออื่นอีกไหม ผู้ป่วยยกข้อมือขึ้นแล้วใช้นิ้วชี้ไปที่ข้อมือ "นี่ก็ปวดครับ" ประเด็นรองอยู่ที่ข้อมือบวมเล็กน้อยทั้งสองข้างด้วย แต่ประเด็นหลักคือ นิ้วที่ชี้ไปที่ข้อมือมีลักษณะที่เรียกว่า "นิ้วปุ้ม" !!! (digital clubbing) ที่เป็นทั้งมือและเท้าทุกนิ้ว
นิ้วปุ้ม คือ การเจริญเติบโตผิดปกติของเนื้อเยื่อโคนเล็บและใต้เล็บ โคนเล็บจะนูนโค้ง ส่วนปลายนิ้วจะใหญ่บานกว้างออก เป็นลักษณะที่พบในการขาดออกซิเจนเรื้อรัง โรคที่พบบ่อยคือ โรคปอดเรื้อรัง โรคหัวใจที่มีการไหลเชื่อมกันของห้องหัวใจซ้ายและขวา หรือโรคเลือดบางอย่าง วัณโรคที่เพิ่งเป็นนั้นมักจะไม่ขาดออกซิเจนนานพอ โอกาสจะเกิดนิ้วปุ้มมีน้อยมาก
โรคปอดที่มักพบนิ้วปุ้มบ่อยคือ โรคมะเร็งปอด โดยเฉพาะ non small cell lung carcinoma
ถามผู้ป่วยและญาติปรากฏว่าไม่เคยสังเกตว่าผิดปกติ ระหว่างที่ตรวจร่างกาย เลยฝากภรรยาไถรูปถ่ายในเฟซบุ๊กเพื่อหารูปถ่ายมือ พบว่ารูปถ่ายมือคนไข้เมื่อ 5 ปีก่อน นิ้วปกติ ไม่มีนิ้วปุ้ม
ตรวจร่างกายพบว่าซีดเล็กน้อย ไม่เขียว ชีพจรและระบบหัวใจปกติ นิ้วปุ้มหมดทั้งตัว ข้อเข่าข้อมือบวมร้อนเล็กน้อย คลำข้อได้หยุ่น ๆ เยื่อหุ้มข้อหนา ตรวจปอดดังเสียงได้ลดลงตรงปอดซ้ายบน เคาะทึบ คลำหลอดลมเอียงไปทางขวา ต่อมน้ำเหลืองไม่โต
มีอะไรแทรกเนื้อปอดซ้ายบนแน่ … เมื่อถามประวัติเพิ่ม ผู้ป่วยสูบบุหรี่มาแล้ว 50 ซองปี เพิ่งหยุดไปสี่เดือน
ไอ เหนื่อย น้ำหนักลด สูบบุหรี่ ตรวจปอดได้ความผิดปกติปอดซ้ายบน น่าจะมีอะไรแทรกอยู่ ที่สำคัญคือ การเปลี่ยนแปลงของข้อใหญ่ ๆ ที่บวม หยุ่น อักเสบ และมีนิ้วปุ้ม นี่คือลักษณะที่เรียกว่า hypertrophic osteoarthropathy พบได้บ่อยและช่วยสนับสนุนการวินิจฉัยโรคปอดเรื้อรัง โดยเฉพาะมะเร็งปอดชนิด non small cell adenocarcinoma ที่จะหลั่งสารเคมีไปเกิดการเปลี่ยนแปลงนอกจุดมะเร็ง (paraneoplastic syndrome) ในที่นี่เชื่อว่าเกิดจากสาร vascular endothelial growth factor (VEGF)
….
….
ลูกเล็ก ภรรยา และผู้ป่วยสามีอายุ 45 ปี อันเป็นเสาหลักของครอบครัว
…
…
ผมตัดสินใจแนะนำให้ไปตรวจเพิ่มเติมโดยเร็วและเขียนจดหมายรายละเอียดให้ บอกผู้ป่วยว่าเพราะสงสัยโรคปอดเรื้อรัง และอธิบายด้วยว่ามีโอกาสเป็นเนื้องอกและมะเร็ง ซึ่งหากทราบเร็ว จะมีทางรักษาได้ ไม่ว่าจะเป็นการผ่าตัด การฉายแสง การให้ยามุ่งเป้า ซึ่งผลการรักษาดี และสิทธิประโยชน์ต่าง ๆ ก็ครอบคลุมพอควร
…
…
…
สามสัปดาห์ต่อมา ผมโทรไปถามและติดตามอาการ
สรุปว่า ได้รับการตรวจและทำเอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์ทรวงอก พบก้อนที่ปอดด้านซ้ายบน ก้อนขนาดใหญ่ คุณหมอที่ รร.แพทย์แห่งนั้นสงสัยว่าเป็นมะเร็ง ทำการส่องกล้องตรวจและตัดชิ้นเนื้อเรียบร้อย รอผลการตรวจ คุณหมอที่ รร.แพทย์นัดติดตามผล
สุดท้ายก็ได้แต่อวยพรให้การรักษาทำได้ด้วยดี และให้กำลังใจช่วยคนไข้ที่เป็นกำลังหลักของครอบครัว
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น