ขอเล่าประสบการณ์ในการทำคลินิกเลิกบุหรี่นะครับ

 ขอเล่าประสบการณ์ในการทำคลินิกเลิกบุหรี่นะครับ อ่านสบาย ๆ

ภาพที่เห็นคือบันทึกว่าผู้ป่วยเลิกบุหรี่สำเร็จ รอบ 14 วันที่ผ่านมาไม่สูบบุหรี่เลย มีอาการอยากบุหรี่พอสมควร แต่เมื่อเคี้ยวหมากฝรั่งและใช้ยาอดบุหรี่ ก็ทนได้ ผู้ป่วยรายนี้ผ่านการรับปรึกษาเพียงสองครั้งเท่านั้น

ในบรรดาผู้ที่มารับคำปรึกษาเลิกบุหรี่ ประมาณ 80% คือมีแรงจูงใจ ไม่ว่าจะแรงมากหรือแรงน้อยก็ตามที แรงมากเช่น เพิ่งผ่านพ้นจากการรักษาถุงลมโป่งพองในไอซียู แรงน้อยก็เช่น เป็นโรคเบาหวาน ความดัน แล้วอยากรักษาตัวเองอยากเลิกปัจจัยเสี่ยงคือบุหรี่

คนกลุ่มนี้เลิกง่ายครับ เขาพร้อมและอยากจะเลิก ถ้าไม่มีข้อจำกัดใด ๆ จะทำทุกอย่างครับ ทั้งพฤติกรรมบำบัด คุยกับครอบครัว ช่วยเสริมแรง ให้ยา เพราะใจเขามาแล้วไง เราช่วยอีกนิดเดียว และคนกลุ่มนี้ส่วนมากจะเลิกได้ตั้งแต่หนึ่งถึงสองสัปดาห์แรกด้วยซ้ำ พอติดตามระยะยาวตั้งแต่หกเดือน ก็ไม่กลับมาสูบอีก สิ่งที่คนกลุ่มนี้ต้องการมาก ๆ คือแรงเสริมจากหมอและครอบครัว บางครั้งยายังไม่จำเป็นเลย (แต่ผมก็ให้ยานะ)

ในการเลิกบุหรี่ แรงจูงใจ พลังใจ ของผู้ที่จะเลิกคือสิ่งสำคัญที่สุด ต้องให้เขารู้ว่าเขาทำได้ และเราช่วยเขาได้ เขาไม่ได้เดินคนเดียว ในบรรดาผู้ป่วยที่ผ่านมา คนที่เลิกได้จะมีประเด็นหลักเรื่อง แรงใจอันแรงกล้านี่แหละ ที่สำคัญที่สุด

อีก 20% คือ ไม่แน่ใจว่าจะทำได้ไหม ยังไม่มีแรงจูงใจ ก็รู้นะว่าบุหรี่มีโทษ แต่ยังไม่เห็นโทษในตอนนี้และตอนนี้ตัวเองก็ไม่เป็นไร ไม่ได้คิดว่าการเลิกบุหรี่มันสำคัญกว่าที่คิด คนกลุ่มนี้เช่น คนที่มาหาหมอด้วยโรคใด ๆ แล้วมีคำถามว่า ตอนนี้สูบบุหรี่หรือไม่ หรือลูกหลานที่พ่อแม่พามาเลิก หรือภรรยาที่พาสามีมาเลิก (โดยที่เจ้าตัวไม่ได้อยากเลิกสักเท่าไร)

กลุ่มนี้เลิกยากครับ เพราะแรงจูงใจเขาไม่มาก และพร้อมจะใช้บุหรี่เมื่อตัวเองต้องการ และรู้ว่าวิธีการเลิกบุหรี่มันยาก สูบบุหรี่มีความสุขกว่า หรือใจยังไม่มา แล้วคนกลุ่มนี้จะไม่กล้ามาปรึกษา กลัวคนอื่นรู้ว่ามาปรึกษาเลิกบุหรี่แล้วล้มเหลว ใจไม่เด็ด เรื่องแค่นี้ทำไม่ได้ หรือมาเพราะถูกบังคับ

กลุ่มนี้จะต้องใช้เวลานาน ต้องช่วยหลายรอบ กลับไปสูบซ้ำใหม่หลายรอบ แต่ส่วนมากหากไม่มีใครบังคับจะไม่กลับมาอีก กลุ่มนี้การใช้พฤติกรรมบำบัด การใช้ยา จะได้ผลน้อยมากเพราะแรงใจไม่หนักแน่นพอ ยิ่งหากใช้ยาครั้งแรกไม่ได้ผล เขาจะเลิกคิดหยุดบุหรี่เลย เพราะเขาเรียนรู้ว่ามันยากและช่วยเขาไม่ได้

ส่วนมากผมจะลองใจก่อน นัดมาติดตาม ยังไม่ให้ยา นัดคุยนัดพูดจนกว่าจะพร้อมใจเลิก (แต่ส่วนมากหายไปเลย)

การเลิกบุหรี่นั้น สิ่งสำคัญมากคือ ต้องสร้างแรงจูงใจให้เขาอยากเลิกและต้องมีวิธีการที่เป็นรูปธรรมทันทีที่เขาต้องการเลิก ย้ำว่าทันทีนะครับ จังหวะการเข้าทำคือจังหวะการช่วย ถ้าไม่ synchronise อาจล้มเหลวโดยสิ้นเชิงเลย ทีมปรึกษาต้องมีทักษะที่ดีมาก ๆ และต้องหาจุดที่จะเป็นแรงจูงใจที่ดี สำหรับผมนะ ถ้าเป็นไปได้ ให้ไปอ่านหนังสือมาร์เก็ตติ้ง จับจุดที่เขาอยากจะมาเลิกบุหรี่และทำให้เห็นเป็นรูปธรรม อันนี้แหละคือ สุดยอดของทักษะการช่วยเลิกบุหรี่

เรื่องยาอดบุหรี่ สารทดแทนนิโคติน ได้ผลในคนที่อยากเลิกและยอมรับที่จะใช้เพื่อเลิก ถ้าแค่อยาก "ลอง" ไม่ได้อยาก "เลิก" โอกาสจะเลิกได้จะไม่สูงครับ