การตรวจตาในผู้ป่วยเบาหวาน

 การตรวจตาในผู้ป่วยเบาหวาน

ถือเป็นความสำคัญมากเพราะโรคเบาหวานเป็นสาเหตุของตาบอดที่พบมากที่สุดในผู้ใหญ่ และเป็นสิ่งที่คัดกรองได้ง่ายป้องกันรักษาได้ดี

1.ไม่มีอาการ หากมีอาการคือมีโรคมากแล้ว มีเลือดออกในลูกตาแล้วหรือจอประสาทตาเสียหายแล้ว หรือตาบอดแล้ว ดังนั้นการคัดกรองและป้องกันจึงสำคัญ

2.เบาหวานชนิดที่สอง คือ เบาหวานส่วนใหญ่ที่เราเป็น แนะนำให้ตรวจตั้งแต่เริ่มวินิจฉัยต่อไปก็ปีละครั้ง จนควบคุมได้ดีสามารถยืดเป็นสองปีครั้งก็ได้ (มีการศึกษาสามปีครั้ง แต่อย่าเลย) ส่วนเบาหวานชนิดที่หนึ่งก็ตรวจภายในห้าปีแรกหลังวินิจฉัย หลังจากนั้นก็ทุกปีและยืดเป็นสองปีได้หากคุมเบาหวานได้ดี

3.ตรวจคัดกรอง..แนะนำคัดกรองด้วยการถ่ายภาพจอประสาทตา มันทำได้ง่าย ทำได้ครั้งละหลายคน ไม่ต้องขยายม่านตา จะใช้ AI หรือใช้ตาคนตรวจจับความผิดปกติก็ได้ หากมีความผิดปกติแนะนำให้มาตรวจซ้ำโดยการขยายม่านตาตรวจอีกครั้ง

4.หากเจอความผิดปกติ การรักษาอันดับหนึ่งและสำคัญมากคือ …"ควบคุมเบาหวานให้ดี" หรือหากจะมองอีกมุมคือต้องควบคุมให้ดีก่อนที่จะเกิดเบาหวานขึ้นตา อันนี้จะมีประโยชน์หากเจอเบาหวานขึ้นตาระยะต้น แสดงว่าที่ผ่านมาคุมไม่ดี และมันถึงเส้นตายที่ต้องทำแล้ว

5.การรักษามาตรฐาน คือ ป้องกันการความเสียหายต่อจอประสาทตา ไม่ให้ลุกลามเป็นวงกว้าง ไม่ให้หลอดเลือดที่ผิดปกติเกิดลุกลามฉีกขาด มีการรักษาสองอย่างคือ การยิงเลเซอร์ที่จอประสาทตา และการฉีดสารต้านการเจริญหลอดเลือดเข้าไปในวุ้นลูกตา

6.ตามแนวทางการรักษา ADA ที่แสนขยัน ทำอัพเดตมาทุกปีใหม่ แนะนำใช้เลเซอร์ก่อน ทำได้หลายที่ ราคาไม่แพงมาก ป้องกันได้ดี ตัวเลขจากการศึกษาบอกว่าสามารถป้องกันความเสียหายลุกลามได้ อ้างอิงจากข้อมูลการศึกษาในปี 1978 จาก 16% ลงมาที่ประมาณ 6%

7.สำหรับการฉีดสารชีวภาพต้านการเจริญของหลอดเลือด (endothelial growth factor receptor) โดยฉีดเข้าไปที่วุ้นในลูกตา (intravitreus) เช่น bevacizumab, aflibercept เป็นทางเลือกในการรักษาได้ แต่ระดับคำแนะนำเท่ากันนะครับ อาจต้องพิจารณาถึงการเข้าถึง ราคาและความชำนาญในการฉีดด้วย หรือหากคุณหมอจักษุเห็นว่าควรฉีดได้เลยเช่น macular edema

8.ผู้ป่วยเบาหวานที่จะตั้งครรภ์ ต้องมีการตรวจตาอย่างสม่ำเสมอ ข้อมูลการศึกษาพบว่าการตั้งครรภ์เป็นปัจจัยเสี่ยงเพิ่มการเกิดจอประสาทตาบกพร่องจากเบาหวาน เพราะฉะนั้นหากคุณเป็นสุภาพสตรีที่เป็นเบาหวานแล้วต้องการมีบุตร คุณต้องเคร่งครัดในการรักษา คือนอกจากเบาหวานที่เกี่ยวเนื่องจากการตั้งครรภ์แล้วยังมีเรื่องของจอประสาทตาด้วย และหากเริ่มมีความผิดปกติ แนะนำรักษาก่อนตั้งครรภ์

9.นอกจากการคุมเบาหวานให้ดีและยิงเลเซอร์หรือฉีดยาในวุ้นลูกตา ยังมีสิ่งอื่นที่ต้องทำเพื่อลดโอกาสการเกิดจอประสาทตาจากเบาหวานด้วย คือ การควบคุมความดัน การเลิกบุหรี่ การควบคุมไขมันในเลือด

10.การควบคุมเบาหวานเพื่อป้องกันการเกิดผลแทรกซ้อนต่อจอประสาทตา ไม่ได้ขึ้นกับชนิดของยาเบาหวาน (อันนี้ต่างจากการป้องกันโรคหัวใจและหลอดเลือด) แต่ขึ้นกับระดับน้ำตาลและการรักษาที่ได้เกณฑ์ ดังนั้นไม่ว่าคุณจะใช้ยาอะไร ก็ป้องกันเบาหวานขึ้นตาได้ถ้าควบคุมได้เป้าหมายและส่งตรวจคัดกรองตามกำหนด