ปอดอักเสบ ติดตามอาการไวกว่าติดตามด้วยภาพ

 ปอดอักเสบ ติดตามอาการไวกว่าติดตามด้วยภาพ

ภาพที่เห็นคือเอ็กซเรย์ปอดเปรียบเทียบก่อนและหลังรักษาโรคปอดอักเสบติดเชื้อที่ปอดกลีบขวาล่าง

ภาพซ้ายคือภาพเมื่อเริ่มวินิจฉัย จะเห็นฝ้าขาวที่ปอดด้านขวา ส่วนภาพด้านขวาคือภาพเอ็กซเรย์ปอดคนไข้คนเดิมหลังรักษาไปแล้วหนึ่งเดือน จะเห็นว่าฝ้าขาวหายไปแล้ว

ขอเล่าก่อนว่าผู้ป่วยมีอาการของปอดอักเสบติดเชื้อ มีอาการก่อนมารักษาสามวัน เอ็กซเรย์เป็นดังภาพ ผู้ป่วยได้รับยาปฏิชีวนะสามวันอาการก็ดีขึ้น ไข้ลด ไอลดลง เจ็บหน้าอกลดลง ฟังเสียงปอดดีขึ้น ผลการเพาะเชื้อออกมาไวต่อยาปฏิชีวนะที่ให้ จึงปรับเป็นยากินและกลับบ้าน

โดยทั่วไปแล้วอาการของปอดอักเสบติดเชื้อจะดีขึ้นเร็วกว่าภาพถ่ายเอ็กซเรย์ครับ และเราไม่ใช้การเอ็กซเรย์ปอดเพื่อติดตามอาการหลังรักษาว่าดีขึ้นหรือไม่ เราใช้อาการเป็นหลัก ยกเว้นอาการแย่ลง ไม่ตอบสนองต่อการรักษา หรือสงสัยโรคอื่นร่วม เพราะมันเปลี่ยนแปลงช้าครับ ผมใช้ตัวเลขคร่าว ๆ จากที่อ่านมาหลายที่ให้จำง่าย (อันนี้ส่วนตัวนะครับ) คือ

- ถ้าอาการดีขึ้นในวันที่ 5 โอกาสฟิล์มเอ็กซเรย์ดีขึ้นจนถึงปรกติ 25%

- ถ้าอาการดีขึ้นในหนึ่งเดือน โอกาสฟิล์มเอ็กซเรย์ดีขึ้นจนถึงปรกติ 50%

- ถ้าอาการดีขึ้นในห้าเดือน โอกาสฟิล์มเอ็กซเรย์เป็นปกติมากกว่า 75%

จะเห็นว่ายิ่งทิ้งไว้นาน โอกาสดีขึ้นก็เพิ่มขึ้น การฟิล์มเอ็กซเรย์ซ้ำในสัปดาห์แรก ไม่ค่อยเกิดประโยชน์ใด เลย สำหรับผู้ป่วยโดยทั่วไปนั่น ไม่มีความจำเป็นต้องเอ็กซเรย์ซ้ำนะครับ

ในผู้ป่วยรายนี้หลังจากรักษาหายแล้วเป็นเวลาสี่สัปดาห์ ก็นัดมาติดตามผลพบว่าฟิล์มเอ็กซเรย์ดีขึ้น สาเหตุที่นัดมาเพราะผู้ป่วยมีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องจากการใช้ยากดภูมิคุ้มกัน จึงต้องติดตามเพื่อแยกโรคอื่นที่ไม่ใช่เชื้อแบคทีเรีย เช่น เชื้อราหรือเชื้อมัยโคแบคทีเรีย อีกด้วยครับ