คริปโต ง่ายนิดเดียว
1. คริปโตคอคคัส (cryptococcus) คือเชื้อราฉวยโอกาส อยู่กับเรา อยู่รอบตัวเรา แต่ไม่ทำร้ายเรา ยกเว้นเราอ่อนแอลง โดยเฉพาะได้รับยาเคมีบำบัด ยากดภูมิคุ้นกัน ปลูกถ่ายอวัยวะ หรือติดเชื้อเอชไอวี
2. ถ้าเราอ่อนแอ เราพบการติดเชื้อคริปโตได้ในหลายอวัยวะ แต่ที่พบบ่อยๆ คือ ที่ผิวหนัง ที่ปอด ในกระแสเลือด และที่เยื่อหุ้มสมอง
3. คนที่ร่างกายแข็งแรงดี มีโอกาสน้อยมากที่จะเป็นโรคจากคริปโต (ไม่ใช่ไม่มีนะครับ)
4. เชื้อในธรรมชาติอยู่ในรูปสปอร์ยีสต์ ลอยในอากาศได้ เราได้เชื้อจากการหายใจ แต่ส่วนมากแค่รับเชื้อแต่ไม่เกิดโรค อ้อ..ขี้นกและสารคัดหลั่งจากนกพิราบ มีเชื้อคริปโตมากมาย อันนี้เรื่องจริงนะครับ และเพิ่มโอกาสติดมาสู่คนด้วย
5. อาการที่เด่นมากสำหรับคริปโต คือ เยื่อหุ้มสมองอักเสบ จะมีอาการปวดศีรษะรุนแรง ก้มคอไม่ได้ บางรายอาจมีไข้ ถ้าเป็นมาก ๆ ก็ซึมลงได้
6. การวินิจฉัยที่ดีที่สุด คือ จับตัวเชื้อให้ได้ ไม่ว่าจะตัดชิ้นเนื้อผิวหนัง ส่องกล้องหลอดลมคอไปล้างเอาเชื้อมาตรวจ เจาะเอาน้ำไขสันหลังมาตรวจ ถ้าเจอตัวเชื้อเป็นยีสต์กลม มีแคปซูลหุ้มหนา ๆ ก็น่าจะใช่ ยิ่งถ้ามีการงอกออกมายิ่งใช่ น่าจะยังเป็นตัวเป็น ๆ อยู่ หรือเพาะเชื้อขึ้นก้คงชัด
7. การตรวจย้อมเชื้อ หรือหยดหมึก อินเดียอิ้งค์แล้วเจอเชื้อ อาจจะเป็นเชื้อตายก็ได้ หรือการตรวจหาชิ้นส่วนของเชื้อ antigen test ก็อาจพบได้ทั้งเชื้อตัวเป็นหรือซากของมัน วิธีแยกนอกจากเพาะเชื้อแล้ว คือตรวจซ้ำว่าปริมาณชิ้นส่วนของเชื้อมันเพิ่มหรือลดไหม
8. สำหรับผู้ป่วยเอชไอวี อาจใช้การตรวจหาแอนติเจนในเลือดเพื่อคัดกรองได้ หากผลเป็นลบ น่าจะลบจริง เนื่องจากมีผลต่อการพิจารณาให้ยาเพื่อรักษาโรค หรือ เพื่อป้องกันโรคฉวยโอกาสนี้ คู่กับการให้ยาต้านไวรัส
9. เราใช้ยาฆ่าเชื้อราทางหลอดเลือดดำในขนาดสูงเพื่อรักษาโรคและต้องเจาะน้ำไขสันหลังบ่อย ๆ หรือต่อท่อระบาย เพื่อลดความดันในกะโหลกศีรษะ ยาที่ใช้คือ amphotericin B, Flucytosine และเมื่ออาการดีก็ใช้ยากิน fluconazole ต่อจนครบกำหนดการรักษา ส่วนเชื้อในปอดอาจใช้ยากินได้เลยถ้าอาการไม่รุนแรง
10. สำหรับผู้ป่วยภูมิคุ้มกันไม่ดีและเอชไอวี หลังรักษาแล้วต้องกินยาป้องกันต่อเนื่อง ใช้ fluconazole วันละเม็ด ส่วนคนที่ยังไม่ป่วยเป็นคริปโตแต่เป็นเอชไอวีและระดับเม็ดเลือด CD4 ต่ำกว่า 100 ควรให้ยา fluconazole สัปดาห์ละสองเม็ด ป้องกันการติดเชื้อ จนถึงเกณฑ์ยุติการให้ยา
11. ผู้ป่วยโรคเลือดและปลูกถ่ายอวัยวะบางราย อาจต้องให้ยาต้านเชื้อราในระยะยาว ขึ้นกับการพิจารณาของหมอแต่ละคน เพราะต้องคำนึงถึงประโยชน์ โทษและปฏิกิริยาระหว่างยาด้วย
12. ไม่ได้กล่าวถึง Cryptococcus gattii ที่พบน้อยในบ้านเรา แต่โรคจะรุนแรงทีเดียวนะครับ
13. สำหรับผู้ที่ขาดทุนจากคริปโต ทำใจสบาย ๆ นะครับ เงินทองเป็นของนอกกาย แต่ในยุคนี้ บางที เกิดแล้วตายอีกหน ก็ยังหาไม่ได้เท่าเดิม
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น