น้ำตาซิฟิลิส

 เรื่องเล่าจากคลินิก : น้ำตาซิฟิลิส

สุภาพสตรีท่านหนึ่งมาปรึกษาผลการตรวจเลือด เธอแจ้งให้ผมทราบว่า เมื่อสิบแปดเดือนก่อน ผมเคยรักษาซิฟิลิสให้เธอจนครบและหายดี เมื่อสองสัปดาห์ก่อนเธอไปตรวจเลือดซ้ำ และผลออกมาไม่ดีจึงอยากจะมาปรึกษา

ลองค้นเวชระเบียนพบว่าเธอป่วยเป็น secondary syphilis มีผื่นขึ้นที่มือ (primary syphilis คือมีแผลที่อวัยวะเพศ) ตรวจพบ VDRL 1:128 และผล TPHA เป็นบวก ครบเลยนะครับ ประวัติเสี่ยง อาการเหมือน ตรวจร่างกายใช่ ผลคัดกรองซิฟิลิสที่ไวมากขึ้นสูง คือ ถ้าไม่ขึ้นแสดงว่าไม่เป็น แต่ขึ้นได้จากหลายเหตุ ต้องตรวจยืนยัน TPHA หรือ FTA-ABS ซึ่งในความจำเพาะสูง ถ้าบวกก็ใช่ จึงรักษาด้วยยาฉีด benzathine penicillin สัปดาห์ละครั้งเป็นเวลาสามสัปดาห์

ผป : หลังจากรักษาครบ ดิฉันไปตรวจเลือดซ้ำหลายครั้งก็พบว่าค่าลดลงค่ะ ล่าสุดคือ 1:1

ชชนน : ครั้งนี้มีอาการใดเล่าครับ จึงไปตรวจซ้ำทั้ง ๆ ที่มันลดลงมาแล้ว โดยปกติถ้าลดลงมาแล้วก็ไม่แนะนำตรวจนะครับ เพราะ VDRL มันไม่ได้เฉพาะเจาะจงกับซิฟิลิสเท่านั้น

เธอไปตรวจที่แล็บเอกชนและพบว่าค่า VDRL 1:8 ส่วนว่าทำไมถึงตรวจ ลองไปฟังเหตุผลนะครับ

ผป : สามีดิฉันเขาเป็นคนเที่ยวค่ะ ครั้งก่อนเขาก็เป็นและรักษาแล้ว แต่ก็ไปเที่ยวอีก

เอาล่ะ นี่คือความทุกข์ใจของผู้ป่วยครับ เธออาจจะมีเหตุผลที่ต้องรับเชื้อเพิ่มทั้งที่ไม่ได้ป้องกัน เขาก็อาจจะมีเหตุผลที่ยังหยุดไม่อยู่ หรืออาจจะเป็นเธอที่ติดเชื้อมาใหม่เอง ต้องทดเอาไว้ในใจและแนะนำในตอนสุดท้าย ว่ากันเรื่องการรักษาต่อ

คือหลักรักษาอาจจะยังตรวจพบ VDRL ระดับต่ำได้นานเลยนะครับตั้งแต่ 6 เดือนถึงหนึ่งปีจึงตรวจไม่พบ ยิ่งเป็น tertiary syphilis อาจจะนานกว่านั้น หรือบางคนตรวจพบระดับต่ำไปตลอดเรียกว่า serofast status แต่มันก็ไม่ควรเพิ่มขึ้น ถ้าเพิ่มขึ้นแสดงว่ารักษาล้มเหลวคงต้องเปลี่ยนสูตรยา หรือหากเคยลดลงมาแล้ว มีอาการใหม่หรือกลับมาสูงใหม่ น่าจะเป็นการติดเชื้อซ้ำครับ อันนี้ก็รักษาเหมือนเดิม ติดตามเหมือนเดิม แต่ต้องระวังไม่ให้ติดเชื้อซ้ำ คือ การมีเพศสัมพันธ์แบบป้องกันนั่นเอง

ชชนน : น่าจะติดเชื้อซ้ำนะครับ แบบนี้หลังรักษาแล้ว ต้องมีเพศสัมพันธ์แบบป้องกันนะครับ ยิ่งถ้ามีหลายคู่นอนยิ่งเสี่ยง และไม่เพียงแต่ซิฟิลิสนะครับ โรคติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์อื่น ๆ จะตามมาด้วย คุณเองเสี่ยงไหมครับ

ผป : ตัวเองไม่เสี่ยงเลยค่ะ แต่ สะ สะ สา ม ม มี ...

ผู้ป่วยกลั้นน้ำตาไม่อยู่ครับ และเล่าเรื่องที่สามีเธอแอบมีเล็กมีน้อย แต่ส่วนมากคือการซื้อ หลายครั้งเธอก็รู้แต่อดทนเพื่อครอบครัวและลูก แต่คราวนี้ผมแนะนำให้เธอไม่ทนครับ

ชชนน : ผมคิดว่าเราน่าจะคุยกันครับ เรามาทบทวนเรื่องความเสี่ยงกันอีกรอบ ทั้งคุณและสามีครับ บางทีคราวนี้อาจจะสำเร็จนะครับ อย่าเพิ่งท้อใจ

ผป : ค่ะ ฉันจะลองคุยกับเขาดูค่ะ ถ้าตกลงจะนัดคุณหมอมานะคะ

หลังจากรักษาและนัดมาติดตามอาการ นัดครั้งที่สอง เธอพาสามีมาได้ด้วยครับ เราได้พูดคุยถึงปัจจัยเสี่ยง การป้องกัน การตรวจเลือดประเมินและรักษา ผมไม่รู้หรอกครับว่ามันจะสำเร็จไหม โรคจะกลับมาติดซ้ำอีกไหม ชีวิตครอบครัวเขาจะลงเอยแบบใด แต่อยากให้ทุกคนทราบว่า ทุกการกระทำมันมีผลของมันนะครับ ไม่กระทบตัวเราก็กระทบคนอื่น ดังนั้นไตร่ตรองให้ดีก่อนจะทำสิ่งใด อีกประการ คุณหมอทุกท่าน ก็ช่วยคนไข้ได้มากกว่าการรักษาโรคนะครับ