มะเร็งต่อมลูกหมาก บทความทบทวนจาก JAMA สรุปมาให้พวกเราสั้น ๆ
2.มะเร็งนี้มีการถ่ายทอดทางพันธุกรรม ถ้ามีพ่อพี่น้องผู้ชายเป็นโรค ก็ต้องระมัดระวัง ควรตรวจคัดกรองอย่างยิ่ง ตัวยีนที่ถ่ายทอดสามารถตรวจได้จาก germline panel หากพบการกลายพันธุ์ที่บ่งชี้มะเร็ง จะต้องเพิ่มการตรวจที่เฉพาะเจาะจงมากขึ้น รุกล้ำมากขึ้นและถี่ขึ้น ปัจจุบันมีการใช้ polygenic gene score มาช่วยคัดเลือกผู้ที่ควรจะคัดกรอง แต่เรา ๆ ที่อาจเข้าไม่ถึงการตรวจก็อาศัยประวัติคนในเครือญาติก็ได้
3.ยังไม่มีการคัดกรองที่ง่าย ราคาถูกและไว ตามหลักฐานปัจจุบันการใช้ค่าเลือด PSA ก็พอที่จะใช้คัดกรองได้ (4-10 ng/L)และต้องใช้ PSA ที่ปรับค่ามาตรฐานตามอายุ เพราะอายุมาก PSA ก็เพิ่มตาม
และการที่มีค่า PSA สูง “ไม่ได้” เป็นมะเร็งลูกหมาก แต่หมายถึงต้องเข้าสู่กระบวนการตรวจที่เฉพาะเจาะจงขึ้น
4.เมื่อเจอว่า PSA สูงอย่าง"ต่อเนื่อง" ต้องเข้ารับการปรึกษา ว่าสูงจริงจากโรคและความเสี่ยงการเกิดมะเร็งสูงไหม ถ้าความเสี่ยงสูง ให้ตรวจเพิ่มเติม ไม่ว่าจะเป็นการทำ MRI หรือ การส่องกล้องไปตัดชิ้นเนื้อแบบสุ่ม หรือทำ MRI พร้อมเล็งเป้าจุดที่สงสัยช่วยตัดชิ้นเนื้อ จากรีวิวนี้เขาบอกว่าจะใช้ MRI ช่วยเล็งเป้าหรือไม่ อัตราการเสียชีวิตไม่ค่อยต่างกัน ดังนั้นหากไม่มี MRI ก็อย่าตกใจไป
5.หลังจากได้ค่า PSA ทำการตรวจด้วยนิ้ว การทำ MRI หรือการตัดชิ้นเนื้อไปประเมินระดับคะแนน Gleason เอาข้อมูลทั้งหมดเพื่อมาประเมินระดับความเสี่ยง เพื่อวางแผนการตรวจต่อไป ใช่หรือไม่ใช่มะเร็ง ถึงเป็นมะเร็งแต่หากความเสี่ยงต่ำอาจเฝ้าติดตามได้
หรือต้องรักษาแบบผ่าตัดฉายแสง หรือให้ยากดฮอร์โมนเพศชาย อันนี้ต้องคุยกับคุณหมอเป็นรายบุคคลไปครับ
6.การรักษามีหลายแบบ อาจใช้ร่วมกันได้นะครับ และการรักษาหลายอย่างก็ไม่ได้รุกล้ำน่ากลัว ยิ่งกับโรคมะเร็งระยะต้นที่ไม่เสี่ยง ไม่รุนแรง โอกาสอยู่รอดใน 5 ปีสูงแตะ 100% หรือแม้แต่ในโรคระยะลุกลามที่ให้การรักษาที่ครบถ้วน มีโอกาสอยู่รอดในห้าปีประมาณ 80% ดังนั้นมะเร็งต่อมลูกหมาก แนะนำให้รักษานะครับ
7.การใช้ยาลดฮอร์โมนเพศชาย เป็นหนึ่งในการรักษาที่ประสิทธิภาพสูง ไม่ว่าจะเป็นการใช้ยา GnRH ทั้งแบบกระตุ้นและยับยั้ง เพื่อลดระดับฮอร์โมนเพศชายลง หรือจะใช้วิธีดั้งเดิมได้ คือ การผ่าตัดอัณฑะออก สามารถชะลอโรคได้ดี แต่อาจมีปัญหาการใช้ชีวิตบ้างเช่น หงุดหงิดแบบวัยทอง กระดูกหักกระดูกพรุน อวัยวะเพศไม่แข็งตัว
ปัจจุบันมียาใหม่ ๆ หากการใช้ยามาตรฐานเดิมไม่ได้ผลคือ androgen receptive pathway inhibitor หรือ androgen biosynthesis inhibitor
8.การตัดลูกหมากออก หรือ การใช้รังสีรักษา หรือทำทั้งสองอย่าง ก็มักจะทำในผู้ป่วยที่มีอาการปัสสาวะผิดปกติ มีความเสี่ยงการเกิดโรคลุกลามในระดับเสี่ยงปานกลางหรือเสี่ยงสูง และยังมีช่วงชีวิตยืนยาว กลุ่มที่ติดเตียงป่วยหนัก เบาหวาน อัมพาต ไตวาย อาจไม่พิจารณาทำนะครับ แน่นอน การผ่าตัดย่อมมีความเสี่ยงและผลตามมาเช่นกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ การใช้รังสีรักษาย่อมมีผล ไม่ว่าจะฉายแสงหรือฝังแร่ การตัดสินใจรักษาต้องคุยเป็นรายกรณีไป แต่ว่าโดยรวม ประโยชน์จากการรักษายังสูงกว่าโทษครับ
9.ในกรณีโรคลุกลามมากหรือแพร่กระจาย พบได้ทั้งเจอครั้งแรกก็แพร่แล้ว หรือรักษาในระยะต้นแล้วลุกลาม ในระยะนี้การลดฮอร์โมนเพศชายและติดตามค่า PSA ยังได้ประโยชน์นะครับ หากการรักษาลดฮอร์โมนด้วยยาดั้งเดิมไม่ได้ผล ใช้ยาใหม่ตามที่เขียนในข้อ 7
หรือเพิ่มยาเคมีบำบัด taxanes ก็ยังมีประโยชน์ หลักฐานจากการศึกษา ระยะเวลาการอยู่รอดเพิ่มเฉลี่ย 3-5 ปีเลยนะครับ
10.สรุปว่า มะเร็งลูกหมากพบได้บ่อยในชายสูงวัย และถ่ายทอดทางพันธุกรรม อาการจะเกิดเมื่อโรคระยะพอสมควร การคัดกรองมีหลายวิธี และการรักษายังคุ้มค่ามากและควรรักษาอย่างยิ่งหากตรวจพบในระยะต้น ถึงแม้ระยะลุกลามก็ยังมีทางเลือกการรักษาที่ดีกว่ามะเร็งอีกหลายชนิดครับ
11.ในกรณีที่ไม่ได้ติดตามข่าวสาร ผมขอแจ้งให้ทราบว่า ลิเวอร์พูลได้แชมป์พรีเมียร์ลีกฤดูกาลนี้นะครับ ทิ้งห่างทีมอันดับ 14 ถึง 43 คะแนนทั้งที่ยังไม่จบฤดูกาลครับ
JAMA. 2025;333(16):1433-1446
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น