คำถาม : หมอครับ อะไรคือ น้ำท่วมปอด ครับ
วันนี้มีคนถามแบบนี้สองคนเลย ผมขออธิบายให้คนทั่วไปเข้าใจง่าย ๆ แบบนี้นะครับ
1. น้ำท่วมปอด (pulmonary edema) หมายถึงมีสารน้ำออกมาจากหลอดเลือด แล้วมาค้างอยู่ในเนื้อปอดและถุงลม เหมือนฟองน้ำชุ่มน้ำครับ
2. สับสนมากกับน้ำในเยื่อหุ้มปอด อันนั้นเนื้อปอดมักจะปกติ เหมือนยัดลูกโป่งใส่น้ำลงไปในกระเป๋าเสื้อผ้า พื้นที่จำกัด ถุงน้ำก็จะเบียดเสื้อผ้าปกติไปอัดรวมกันมุมนึง
3. น้ำท่วมปอด หรือฟองน้ำชุ่มน้ำ จะชุ่มด้วยสารน้ำ สารการอักเสบ น้ำเหลือง เลือด ก็ชุ่มเหมือนกัน พื้นที่ของลมจะลดลง หมายถึง ออกซิเจนและการแลกเปลี่ยนแก๊สมันก็ทำไม่ได้
4. อันตรายคือ แลกเปลี่ยนแก๊สออกซิเจนกับคาร์บอนไดออกไซด์ไม่ได้ ร่างกายจะขาดออกซิเจน ช็อก ต้องออกแรงหายใจมาก เหนื่อย หายใจล้มเหลว หัวใจทำงานมากจนแย่ลง
5. แล้วมันชุ่มน้ำได้อย่างไร แบ่งออกง่าย ๆ สองอย่างคือ จากหัวใจ (เกือบทั้งหมดคือหัวใจล้มเหลว) และเหตุที่ไม่ได้เกิดจากหัวใจ
6. เหตุจากหัวใจก่อน เพราะพบมากสุด ก็หัวใจบีบตัวไม่ดี เลือดก็ค้างที่ปอดมาก ขยายตัวไม่ดี เลือดจากปอดก็ลงหัวใจไม่ได้ แรงดันเลือดที่ปอดจึงสูงมาก จนดันสารน้ำออกมาอยู่ในถุงลม
7. เหตุนอกเหนือจากหัวใจเช่น ติดเชื้อโควิดรุนแรง มีการบาดเจ็บและอักเสบที่ถุงลมมาก มากจนเยื่อที่กั้นสารน้ำจากหลอดเลือดมันพัง สารน้ำและสารอักเสบก็ทะลักมาในถุงลม
8. หรือเหตุอื่น ๆ นอกปอด เช่นไตวายเฉียบพลัน ขับน้ำไม่ออก น้ำคั่งในหลอดเลือดมาก จนทะลักออกมา (แต่ต้องเป็นเยอะนะ เพราะหัวใจยังพอปั๊มได้ แต่เป็นนาน ๆ หัวใจก็พาลแย่ด้วย)
9. การวินิจฉัย ต้องใช้อาการเหนื่อย เหมือนจมน้ำ อาการตามโรคสาเหตุ ตรวจร่างกายพบอาการของน้ำท่วมปอดและโรคสาเหตุ ต้องตรวจเอ็กซเรย์ปอด บางทีต้องเอคโค่หัวใจ ต้องใส่สายสวนหลอดเลือดแดงปอด เพื่อยืนยันการวินิจฉัย ความรุนแรง สาเหตุและการพยากรณ์โรค
10. รักษาตามอาการ ส่วนมากต้องให้แรงดันบวกเพื่อเข้าไปทางการหายใจ เพื่อเพิ่มแก๊สไปแลกเปลี่ยน และดันน้ำไม่ให้ไหลออกมา คือบีบน้ำจากฟองน้ำแล้วเป่าลมเข้าไป จะใส่ท่อหรือหน้ากาก แล้วต่อเครื่องช่วยหายใจแรงดันบวก แต่ถ้าหายใจยังไหว น้ำท่วมปอดไม่มาก จะยังไม่ต้องช่วยหายใจ รุนแรงมากก็ ECMO
11. รักษาสาเหตุ เช่น หัวใจวายก็รักษาใจ ไตวายก็รักษาไต ติดเชื้อก็ฆ่าเชื้อ ตับอ่อนอักเสบก็รักษา ถ้าไม่รักษาสาเหตุ จะไม่หายหรือกลับมาเป็นอีก เปิดน้ำใส่ฟองน้ำแล้วคอยบีบน้ำออก เท่าไรก็ไม่แห้ง
12. น้ำท่วมปอดถือเป็นภาวะฉุกเฉินทางอายุรกรรม และหากน้ำท่วมปอดรุนแรง ถือเป็นภาวะฉุกเฉินเร่งด่วนในเวชบำบัดวิกฤต
น่าจะพอเห็นภาพนะครับ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น