สาเหตุของการขาดธาตุเหล็กว่ากันถึงประเด็นที่พบบ่อยๆนะครับ อย่างแรกเลยคือเหล็กไม่เข้าตัว ปัญหาที่ขาดโภชนาการผมคงไม่พูดถึงเพราะแทบจะไม่พบอยู่แล้ว ยกเว้นรายที่ให้อาหารทางสายยางนานๆ แล้วขาดการประเมินภาวะโภชนาการ แต่สิ่งที่อาจเกิดได้คือ ลำไส้ท่านผิดปกติดูดซึมไม่ได้ เช่นท่านผ่าตัดลำไส้แล้วหมอไม่ได้คำนึงถึงตรงนี้ หรือมีโรคของลำไส้เช่น เนื้องอก ลำไส้อักเสบเรื้อรัง ขาดสารตัวกลางที่จะคอยพาเหล็กจากลำไส้และตับไปที่อวัยวะต่างๆ ในหัวข้อเหล็กไม่เข้าตัวนี้ พบน้อยมากเช่นกันและการสืบค้นก็จะวุ่นวาย เช่นการตรวจพันธุกรรม การใช้กัมมันตภาพรังสีตรวจลำไส้ การกลืนกล้องแคปซูลเข้าไปดูลำไส้ หรือส่องกล้องลำไส้เล็ก ซึ่งอาจต้องสืบค้นในโรงเรียนแพทย์
สาเหตุที่พบบ่อยกว่ามากๆคือ การเสียเลือดเรื้อรัง พบบ่อยๆเสียได้สามทางครับ
ทางแรกพบมากสุด คือการเสียเลือดประจำเดือนในสตรี หญิงทุกคนเสียเลือดขนาด 200-800 ซีซี ในแต่ละเดือนซึ่งเสียเลือดและธาตุเหล็กพอควร จึงควรชดเชยธาตุเหล็กทางอาหารที่มีธาตุเหล็กมากเช่น เครื่องในสัตว์ นม เนื้อสัตว์ ผักใบเขียว ถ้าประจำเดือนมากจนเกิดโลหิตจางต้องหาสาเหตุนะครับต้องไปตรวจภายใน เช่น อาจเกิดเนื้องอกมดลูก ฮอร์โมนเพศผิดปกติ
สาเหตุที่พบบ่อยรองลงมาคือ การเสียเลือดทางทางเดินอาหาร เป็นการเสียเล็กน้อย แต่นานๆ (ถ้าเสียมากๆทีเดียวก็จะมาพบแพทย์เพราะช็อก) บางครั้งเห็นด้วยตาเป็นอุจจาระสีดำๆ เหนียวๆ แต่ที่แย่คือ ส่วนมากไม่เห็นด้วยตาต้องตรวจอุจจาระด้วยวิธีพิเศษ สาเหตุที่พบมากของเลือดออกทางเดินอาหารนี้คือ แผลในกระเพาะอาหารเรื้อรัง กระเพาะอาหารอักเสบเรื้อรัง เนื้องอกทางเดินอาหารตามจุดต่างๆ หลอดเลือดผิดปกติในทางเดินอาหาร พยาธิปากขอ และ มะเร็งลำไส้ใหญ่ โรคเหล่านี้บางครั้งอาการแรกคือ "ซีด"
การตรวจหลักๆคือการตรวจอุจจาระ fecal occult blod test ที่ราคาถูก ง่าย ไม่เจ็บตัว เพื่อดูว่ามีเลือดออกจริง แค่ 50 ซีซีก็พบนะครับ และดูร่องรอยของพยาธิในลำไส้ได้ แล้วดูว่ามีประวัติบ่งชี้ว่าควรตรวจอะไรต่อ เราคงไม่ได้ตรวจดะไปเสียทุกอย่าง เพราะการตรวจต่อจากนี้ก็จะเริ่มเจ็บตัว ราคาแพง เช่นถ้าบ่งชี้แผลในกระเพาะ ก็จะส่องกล้องทางเดินอาหารส่วนบน ถ้าบ่งชี้มะเร็งลำไส้ใหญ่ก็ส่งไปส่องกล้องลำไส้ส่วนล่าง หรือ เอกซเรย์คอมพิวเตอร์ลำไส้ใหญ่
ถ้าสงสัยหลอดเลือดอักเสบก็อาจฉีดสีดูหลอดเลือด หรือ สแกนโดยใช้เม็ดเลือดแดงติดสารกัมมันตภาพรังสี จะเห็นว่าการตรวจนั้นยากขึ้น แพงขึ้น เราจึงต้องเลือกดีๆ ถ้าตรวจดะไปหมดจะตำน้ำพริกละลายแม่น้ำมากๆ ทั้งหมอและคนไข้ต้องคุยกันจึงผลดี ผลเสีย ของการตรวจแต่ละอย่างครับ
สาเหตุสุดท้ายที่พบประปราย คือเสียเหล็กเรื้อรังทางปัสสาวะ จากการมีเม็ดเลือดแดงแตกเรื้อรัง เช่นโรค PNH ส่วนมากเป็นโรคทางโลหิตวิทยาครับ ใช้การวิเคราะห์ยีนผิดปกติ และ ตรวจหาเหล็กในปัสสาวะ urine hemosiderin
โรคที่พบในต่างประเทศผมไม่ได้พูดถึงครับ อยากจะบอกว่าการตรวจพื้นฐานคือการตรวจอุจจาระ ปัสสาวะ ตรวจภายใน ควรทำก่อน ก่อนตกอกตกใจ ไปส่องกล้องนู่นนี่ เพราะการตรวจไฮเทคมันมีความไวต่ำคือ ไม่พบไม่ได้หมายความว่าไม่มีโรคครับ และยังมีราคาแพง ไม่เหมาะกับคนไทยครับ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น