"กระทำแรงจนฉีกขาดและเลือดออก" มารู้จักการฉีกขาดของหลอดอาหารครับ
ถ้าท่านจำได้วันก่อนผมได้ลงบทความเรื่อง Achalasia หูรูดหลอดอาหารด้านล่างบีบเกร็ง มีหลาย ๆ ท่านพูดถึง Mallory-Weiss Tear และ Boerhaave เพื่อขยายความเข้าใจให้เรา ๆ ท่าน ๆ ที่ไม่ได้เป็นหมอได้เข้าใจกันนะครับ
เมื่อมีการอาเจียนบ่อยครั้งและรุนแรง สิ่งที่เกิดขึ้นในช่องท้องคือจะสร้างแรงดันมหาศาลผลักสิ่งของในกระเพาะออกมาทางปาก แน่นอนว่าจะผ่านออกมาถึงปากได้ต้องผ่านหลอดอาหารก่อน หลอดอาหารนั้นวางตัวอยู่ในช่องอกซึ่งแรงดันในช...่องอกเป็นแรงดันติดลบเมื่อเทียบกับแรงดันบรรยากาศ (ไม่อย่างนั้นอากาศก็ไหลเข้าปอดไม่ได้)
แรงดันที่แตกต่างกันมาก ๆ นี้จะทำให้บางส่วนของกระเพาะทะลักขึ้นไปในช่องอกเรียกว่า hiatal hernia (hernia คือไส้เลื่อน เลื่อนผ่านรู hiatus คือรูที่หลอดอาหารผ่านช่องอกเข้าสู่ช่องท้อง) ตอนที่มีการเลื่อน แรงดันจะเกิดแรงฉีกมหาศาลที่หลอดอาหาร เกิดเป็นรอยฉีกขาดด้านในหลอดอาหารส่วนล่างและกระเพาะอาหารส่วนบน ส่วนใหญ่แล้วก็จะเลื่อนกลับเข้าที่ได้ แต่หากเป็นบ่อย ๆ กระเพาะอาหารก็อาจเลื่อนเข้าช่องอกและไม่เลื่อนลง คล้าย ๆ ไส้เลื่อนที่ลงมาที่ถุงอัณฑะของคุณผู้ชาย
ถ้าท่านจำได้วันก่อนผมได้ลงบทความเรื่อง Achalasia หูรูดหลอดอาหารด้านล่างบีบเกร็ง มีหลาย ๆ ท่านพูดถึง Mallory-Weiss Tear และ Boerhaave เพื่อขยายความเข้าใจให้เรา ๆ ท่าน ๆ ที่ไม่ได้เป็นหมอได้เข้าใจกันนะครับ
เมื่อมีการอาเจียนบ่อยครั้งและรุนแรง สิ่งที่เกิดขึ้นในช่องท้องคือจะสร้างแรงดันมหาศาลผลักสิ่งของในกระเพาะออกมาทางปาก แน่นอนว่าจะผ่านออกมาถึงปากได้ต้องผ่านหลอดอาหารก่อน หลอดอาหารนั้นวางตัวอยู่ในช่องอกซึ่งแรงดันในช...่องอกเป็นแรงดันติดลบเมื่อเทียบกับแรงดันบรรยากาศ (ไม่อย่างนั้นอากาศก็ไหลเข้าปอดไม่ได้)
แรงดันที่แตกต่างกันมาก ๆ นี้จะทำให้บางส่วนของกระเพาะทะลักขึ้นไปในช่องอกเรียกว่า hiatal hernia (hernia คือไส้เลื่อน เลื่อนผ่านรู hiatus คือรูที่หลอดอาหารผ่านช่องอกเข้าสู่ช่องท้อง) ตอนที่มีการเลื่อน แรงดันจะเกิดแรงฉีกมหาศาลที่หลอดอาหาร เกิดเป็นรอยฉีกขาดด้านในหลอดอาหารส่วนล่างและกระเพาะอาหารส่วนบน ส่วนใหญ่แล้วก็จะเลื่อนกลับเข้าที่ได้ แต่หากเป็นบ่อย ๆ กระเพาะอาหารก็อาจเลื่อนเข้าช่องอกและไม่เลื่อนลง คล้าย ๆ ไส้เลื่อนที่ลงมาที่ถุงอัณฑะของคุณผู้ชาย
จังหวะที่ฉีกขาดนี้ ถ้าฉีกขาดแค่ผิวเยื่อบุเป็นรอยฉีกมีเลือดออก เราเรียกว่า Mallory-Weiss Tear ทำให้อาการอาเจียนเป็นเลือดหลังจากอาเจียนต่อเนื่องกันหลาย ๆ ครั้งและรุนแรง ประวัติตรงนี้จะชวนให้สงสัยโรคนี้ ยืนยันโดยการส่องกล้องทางเดินอาหารส่วนบนเข้าไปดู
แต่ถ้าความเสียหายรุนแรงถึงขั้นขาดหมดทุกชั้น ขาดสะบั้น เราจะเรียกว่า Boerhaave syndrome ที่เรียกว่ากลุ่มอาการ (syndrome) เพราะมันไม่ได้มีแค่เลือดออกเท่านั้น การที่หลอดอาหารฉีกขาดทำให้เกิดอาการหลายอย่าง คือ ลม อาหาร น้ำลายที่มีน้ำย่อย จะออกมาสู่ช่องอก
มีอาการเจ็บรุนแรงร้าวฉีกขาดคล้ายหลอดเลือดแดงฉีกขาด หลอดเลือดหัวใจตีบ มีลมรั่วเข้าช่องปอด ลมรั่วเข้ารอบหัวใจ มีอาหารและเชื้อโรคเข้าช่องปอด มีหนองในเยื่อหุ้มปอดและรอบหัวใจ มีน้ำในช่องปอด ติดเชื้อ หรือร้ายแรงจนถึงช็อก
บางทฤษฎีเชื่อว่าน่าจะเกิดจากหลอดอาหารมีรอยโรคอยู่เดิมบ้าง ไม่อย่างนั้นคงไม่ขาดง่าย ๆ
การฉีกขาดแบบ Mallory-Weiss ส่วนใหญ่หายเองได้ แต่ถ้าเลือดออกมากอาจฉีดยาอะดรีนาลีนผ่านทางกล้องได้ ส่วนการฉีกขาดระดับ Boerhaave ต้องผ่าตัดแก้ไขรวมทั้งรักษาอาการแทรกซ้อนในช่องปอดและรอบหัวใจด้วย
อันนี้คือของแถม
ชื่อ Mallory-Weiss มาจากชื่อคุณหมอสองท่านที่บรรยายรอยฉีกขาดของกระเพาะและหลอดอาหารจากการส่องกล้อง ในผู้ป่วยที่อาเจียนแล้วเลือดออกหลังดื่มเหล้ามาก ในปี 1929 คือ George Kenneth Mallory พยาธิแพทย์ และ Soma Weiss แพทย์ชาวฮังการีที่มาเรียนและทำงานที่ฮาร์วารด์ตั้งแต่หลังสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง ทั้งสองพบรอยโรคนี้ด้วยกัน
ส่วน Boerhaave มาจากชื่อคุณหมอ Herman Boerhaave แพทย์ชาวดัตช์ที่บรรยายโรคนี้ไว้ตั้งแต่ ปี 1724 ช่วงที่ดัตช์ก้าวหน้ามากครองโลกเกือบหมด คุณหมอ Boerhaave ถือเป็นผู้บุกเบิกและวางรากฐานวิชาแพทย์ในฮอลแลนด์ จนได้ขื่อว่า ฮิปโปเครตีสของดัตช์
ที่มาจาก Sleisenger 10th edition, Wikipedia, medical encyclopedia
แต่ถ้าความเสียหายรุนแรงถึงขั้นขาดหมดทุกชั้น ขาดสะบั้น เราจะเรียกว่า Boerhaave syndrome ที่เรียกว่ากลุ่มอาการ (syndrome) เพราะมันไม่ได้มีแค่เลือดออกเท่านั้น การที่หลอดอาหารฉีกขาดทำให้เกิดอาการหลายอย่าง คือ ลม อาหาร น้ำลายที่มีน้ำย่อย จะออกมาสู่ช่องอก
มีอาการเจ็บรุนแรงร้าวฉีกขาดคล้ายหลอดเลือดแดงฉีกขาด หลอดเลือดหัวใจตีบ มีลมรั่วเข้าช่องปอด ลมรั่วเข้ารอบหัวใจ มีอาหารและเชื้อโรคเข้าช่องปอด มีหนองในเยื่อหุ้มปอดและรอบหัวใจ มีน้ำในช่องปอด ติดเชื้อ หรือร้ายแรงจนถึงช็อก
บางทฤษฎีเชื่อว่าน่าจะเกิดจากหลอดอาหารมีรอยโรคอยู่เดิมบ้าง ไม่อย่างนั้นคงไม่ขาดง่าย ๆ
การฉีกขาดแบบ Mallory-Weiss ส่วนใหญ่หายเองได้ แต่ถ้าเลือดออกมากอาจฉีดยาอะดรีนาลีนผ่านทางกล้องได้ ส่วนการฉีกขาดระดับ Boerhaave ต้องผ่าตัดแก้ไขรวมทั้งรักษาอาการแทรกซ้อนในช่องปอดและรอบหัวใจด้วย
อันนี้คือของแถม
ชื่อ Mallory-Weiss มาจากชื่อคุณหมอสองท่านที่บรรยายรอยฉีกขาดของกระเพาะและหลอดอาหารจากการส่องกล้อง ในผู้ป่วยที่อาเจียนแล้วเลือดออกหลังดื่มเหล้ามาก ในปี 1929 คือ George Kenneth Mallory พยาธิแพทย์ และ Soma Weiss แพทย์ชาวฮังการีที่มาเรียนและทำงานที่ฮาร์วารด์ตั้งแต่หลังสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง ทั้งสองพบรอยโรคนี้ด้วยกัน
ส่วน Boerhaave มาจากชื่อคุณหมอ Herman Boerhaave แพทย์ชาวดัตช์ที่บรรยายโรคนี้ไว้ตั้งแต่ ปี 1724 ช่วงที่ดัตช์ก้าวหน้ามากครองโลกเกือบหมด คุณหมอ Boerhaave ถือเป็นผู้บุกเบิกและวางรากฐานวิชาแพทย์ในฮอลแลนด์ จนได้ขื่อว่า ฮิปโปเครตีสของดัตช์
ที่มาจาก Sleisenger 10th edition, Wikipedia, medical encyclopedia
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น