จริงหรือไม่ กับ คำถามยอดฮิต โควิดยุคปลาย

 จริงหรือไม่ กับ คำถามยอดฮิต (ที่เจอกับตัวเอง)

1.ผล ATK เป็นบวก : อายุ 33 ปีครับ วัคซีนครบสามเข็ม มีไข้ต่ำ ๆ ไอ เจ็บคอเล็กน้อยมาสามวัน เลยซื้อชุด ATK มาตรวจเอง ไม่สัมผัสใครใกล้ชิด แบบนี้ป่วยเป็นโควิดไหมครับ

ตอบ : อยากยืนยันจริงก็ต้องไปตรวจ RT-PCR แต่มีอาการเหมือน ในช่วงระบาด ตรวจ ATK เป็นบวก ก็น่าจะพอแล้วและเป็นจริงครับ แต่ทว่า…ก็อาจติดเชื้ออื่นได้ ไข้หวัด ไข้หวัดใหญ่ หลอดลมอักเสบ แม้ว่าจะตรวจเจอโควิด แต่ก็อาจจะเป็นโรคอื่นร่วม หรือเป็นโรคอื่น ๆ แล้วมาเจอเชื้อโควิดเข้าโดยบังเอิญได้ อย่างไรก็ต้องสังเกตอาการ แยกโรคอื่น ๆ ต่อไป

2.ภูมิคุ้มกันป้องกันติดได้ไหม : อายุ 45 ค่ะเพิ่งหายจากโควิดเมื่อเดือนที่แล้ว ตอนนี้ตรวจ ATK เจออีกแล้ว ต้องโดนกักตัวอีกแล้ว แบบนี้แสดงว่าไม่มีภูมิหรือคะ

ตอบ : ภูมิคุ้มกันในร่างกาย มีหน้าที่สำคัญคือ กำจัดเชื้อหลังจากได้รับเชื้อ ไม่ให้เชื้อมากไป ไม่ให้ป่วยหนัก และกว่าภูมิคุ้มกันจะเริ่มงานของมันได้หลังตรวจเจอเชื้อก็ตั้งแต่ 2-10 วัน ดังนั้นการมีภูมิจากเคยติดเชื้อหรือรับวัคซีน ไม่ได้บอกว่าคุณจะไม่ติดเชื้อนั้นอีกครับ การติดเชื้อหรือไม่อยู่ที่สัมผัสเชื้อและป้องกันตัวเองมากน้อยเพียงใด

3.ติดง่ายขนาดไหน : เป็นพ่อครับ ลูกอายุ 8 ขวบ เมื่อวานลูกเดินผ่านห้องเรียนข้าง ๆ ที่มีเด็กติดโควิด แบบนี้ลูกจะติดไหม

ตอบ : โอกาสติดจาก 'เด็กคนนั้น' น้อยมาก ๆ เลยครับ เพราะไม่ได้ใกล้ชิดกันเป็นเวลานาน ต่างฝ่ายก็สวมหน้ากาก ยิ่งถ้าล้างมือบ่อย ๆ ไม่จับหูตา ยิ่งแทบไม่ติดเลย ไม่ว่าเชื้อโควิดสายพันธุ์ใด ทางติดต่อหลักยังเป็น droplet คือสารคัดหลั่งจากการพูด ไอ จาม กระเด็นไปติดตามพื้นผิว ที่ไปไกล 1-3 เมตร แล้วเราสัมผัสพื้นผิวและนำเชื้อเข้าปากจมูกเราครับ

4.ATK เป็นลบ : จะจัดงาน เพื่อความมั่นใจ ให้เข้าเฉพาะคนที่ ATK เป็นลบ น่าจะปลอดภัย

ตอบ : ไม่จริงเสมอไปครับ เพราะการตรวจ ATK เป็นวิธีที่ไม่ไวเลย ถ้าผลเป็นลบหมายถึง เชื้อยังไม่มากพอที่จะเจอ วิธีการตรวจไม่ถูก หรือเป็นข้อจำกัดของตัว ATK นั้น ยิ่งคนเสี่ยงสูงเช่น สัมผัสใกล้ชิดผู้ป่วยยืนยันหรือมีอาการของโรคหลังสัมผัสเชื้อ ต่อให้ผลลบก็ยังต้องใช้มาตรการ หน้ากาก-ระยะห่าง-ล้างมือ อยู่ดีครับ

5.ระยะเวลากักกัน : ตรวจ ATK เจอค่ะ เลยกักตัวเอง ไม่มีอาการใด ๆ จนนี่ 10 วันแล้ว จะกลับบ้านไปดูแลผู้ป่วยติดเตียงที่บ้านจะปลอดภัยไหม

ตอบ : ในสถานการณ์ที่เรารับวัคซีนกันมากจนเกือบจะมี Herd Immunity เราก็มีตัวเลขจำนวนวันที่ลดลงในการกักตัว เพราะปริมาณเชื้อจะลดลงมากจนไม่น่ากังวลว่าจะเกิดการระบาดต่อไป หากตรวจด้วยวิธี PCR อาจพบเชื้อในปริมาณน้อยมาก โดยที่โอกาสติดต่อแทบจะไม่มี ดังนั้นหากฉีดวัคซีนตามกำหนดแล้วทั้งคู่ และผู้ที่ติดเชื้อกักกันครบตามเวลากำหนดปัจจุบันแล้ว ก็สามารถไปทำกิจกรรมได้ตามปกติในมาตรการการป้องกันโรคทั่วไป โดยที่ไม่แนะนำตรวจซ้ำครับ

6.ยาต้านไวรัส : ตรวจ ATK บวกครับ PCR ก็บวก หมอไม่ให้ยาต้านไวรัสฟาวิฯ ได้ไหมครับ

ตอบ : ได้ครับ เพราะถ้าคุณแข็งแรงดี วัคซีนครบ ไม่มีอาการหรือมีอาการไม่มาก ก็หายเองได้ครับ ซึ่งการติดเชื้อแบบอาการไม่รุนแรงนี้พบมากถึง 80% ของโรคโควิดในช่วงก่อนวัคซีน ยิ่งหากฉีดวัคซีนแล้วโอกาสป่วยหนัก ที่จะต้องรับยาจะลดลงมาก ระดับ 5-10% เลยทีเดียว การใช้ยาต้านไวรัสจึงไม่เกิดประโยชน์เท่าไร และแน่นอนต้องระวังโทษของยา (บวกลบแล้ว ฝั่งโทษจะเด่นขึ้นมา)

7.ยาต้านตัวอื่น : ฟังข่าวมาว่ามียาต้านโควิดเข้ามาอีกที่ประสิทธิภาพดี แต่ทำไมถึงได้แต่ฟาวิฯ ล่ะคะ

ตอบ : จริงอยู่ที่ผลการวิจัยยาใหม่ ๆ จะเป็นการศึกษาวิจัยที่หนักแน่น ข้อมูลดี และออกมาทางบวกว่าจะมีอาการน้อยหรือมากก็ช่วยได้ แต่สิ่งที่ต้องคิดถึงก่อนคือ จำเป็นต้องได้ยาหรือไม่ก่อน ในกรณีที่ต้องได้ยา แม้ยาฟาวิฯ จะมีหลักฐานเชิงประจักษ์น้อยกว่าและไม่หนักแน่นเท่า แต่ปัจจัยเรื่องราคายา การเข้าถึง และประสิทธิภาพการใช้ยาจริงในสถานการณ์จริงที่ไม่ใช่การทดลอง ก็ยังบอกได้ว่า ฟาวิฯ ยังพอใช้ได้ ณ สถานการณ์ปัจจุบัน

8. Long COVID : หายจากโควิดมาหลายเดือนแล้ว ทำงานได้ แต่รู้สึกเหนื่อย ๆ เพลีย ๆ หายใจไม่อิ่ม แบบนี้เกิดจากโควิดหรือเปล่าครับ

ตอบ : แม้ภาวะ long covid จะเป็นภาวะที่ได้รับการพิสูจน์แล้วว่ามีจริง แต่ยังวินิจฉัยยาก และต้องแยกโรคอื่นที่มีสาเหตุชัดเจนและรักษาได้เสียก่อน โดยทั่วไปมักจะคิดถึง long covid หากความเสียหายจากโควิดค่อนข้างมากครับ และไม่แนะนำไปตรวจหาผลแทรกซ้อนที่ 'มีรายงาน' ว่าเกิดได้หลังโควิด หากไม่มีอาการใดครับ

น่าจะพอเป็นแนวทางการคิด การวางแผนได้นะครับ