หายโควิด กลับมาฟิตได้หรือยัง ??

 หายโควิด กลับมาฟิตได้หรือยัง ??

ไม่นานมานี้ วิทยาลัยแพทย์โรคหัวใจอเมริกา (American College of Cardiology) ได้ออกข้อเสนอแนะสำหรับนักกีฬาและประชาชนทั่วไป ในเรื่องการออกกำลังกายและการแข่งกีฬาหลังจากหายป่วยโควิด-19 สามารถเข้าไปดาวน์โหลดอ่านได้ฟรีครับ ผมขอสรุปมาให้สำหรับประชาชนได้เข้าใจกันสักเล็กน้อยครับ

โรคโควิด-19 ไม่ได้ทำอันตรายแค่ทางเดินหายใจนะครับ ยังสามารถก่อความเสียหายได้หลายอวัยวะ และถ้ามีอาการมาก ๆ หลายอวัยวะเราก็เรียกว่า MIS-A (multisystem inflammatory syndrome in Adult) ถ้าเกิดในเด็ก ๆ เราจะคุ้นว่า MIS-C นั่นเองครับ และหนึ่งในอวัยวะที่ได้รับความเสียหายได้คือ กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ ซึ่งเกิดจากโควิดได้บ่อยกว่าเกิดจากวัคซีน mRNA ของโควิดหลายเท่า เรียกว่า myocarditis จากวัคซีน mRNA เป็นโรคที่พบยากเลยทีเดียว

อาการระบบหัวใจ สามารถพบได้ตั้งแต่ติดเชื้อไปจนถึงอาการหลักหายแล้ว ที่พบบ่อยคือกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ (myocarditis) ซึ่งพบได้ในการติดเชื้อไวรัสหลายชนิดอีกด้วย ความสำคัญของกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบคือ จำกัดการออกแรงของเรา หรือ ออกแรงออกกำลังกายแล้วอาจมีอันตรายหัวใจล้มเหลวได้

อาการที่พบบ่อยคือ เจ็บหน้าอกแน่น ๆ โดยเฉพาะเวลาออกแรง เหนื่อยง่าย มีคลื่นไฟฟ้าหัวใจหรือการตรวจคลื่นเสียงหัวใจผิดปกติ

แต่ถ้าเราไม่มีอาการของระบบหัวใจเลยในช่วงที่ป่วย เราก็อาจยังมีอาการแทรกซ้อนโควิดหลังป่วยในระบบหัวใจได้อีก (post acute sequelae of SARs-CoV2 infection - CardioVascular System : PASC-CVS)

โดยมักจะเกิดหลังจากหายแล้วอย่างน้อย 4 สัปดาห์ ดังนั้นหากใครป่วยเป็นโควิดก็จะต้องตระหนักและคิดไว้เสมอว่าอาจมีอาการอื่นตามมาได้ แต่อย่างที่กล่าวไปตอนแรกผลข้างเคียงแทรกซ้อนไม่ได้มากนัก เราก็มีวิธีจัดการจัดกลุ่มและคำแนะนำในการตรวจดังนี้ ตามภาพ 1-2-3 ที่บรรยายใต้ภาพนะครับ

สำหรับคนที่มีกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบหรือ PASC-CVS จะแนะนำการออกกำลังกายที่ร่างกายอยู่ในแนวราบหรือเฉียง เช่น ว่ายน้ำ จักรยาน ยังไม่แนะนำการออกกำลังกายที่ต้องมีการเปลี่ยนท่าแนวราบแนวดิ่งแบบเร็ว ๆ เมื่ออาการดีขึ้น ทนได้ ก็ค่อย ๆ ออกแรงในแนวดิ่งมากขึ้น และค่อย ๆ เพิ่มขนาดการออกกำลังกายจนเป็นปรกติ จริง ๆ คำแนะนำนี้ก็ใช้ได้กับคนที่เพิ่งหายป่วยจากโควิดได้ทุกคนนะครับ ไม่ใช่เฉพาะกับนักกีฬาเท่านั้น

ใครต้องการรายละเอียดเต็มให้ไปอ่านจากต้นฉบับฟรีครับ ส่วนเราๆ ท่าน ๆ ที่ป่วยเป็นโควิดอาการไม่รุนแรง หายแล้วก็ออกกำลังกายได้ครับ

ภาพที่หนึ่ง ใครบ้างที่อาจจะเกิดอาการกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ และเมื่อไรจะปรึกษาแพทย์โรคหัวใจ

1. คนที่ขณะป่วยเป็นโควิด แล้วมีอาการทางระบบหัวใจแล้ว อันนี้หลังป่วยควรปรึกษาแพทย์โรคหัวใจว่าจะออกแรงได้เมื่อไร

2. คนที่ตอนป่วยโควิด ไม่มีอาการทางหัวใจ แต่ว่ามีโรคหัวใจยู่เดิมเช่นหัวใจล้มเหลวเรื้อรัง หลอดเลือดหัวใจตีบ หัวใจเต้นผิดจังหวะ กลุ่มนี้ควรปรึกษาแพทย์โรคหัวใจหลังป่วย ว่าจะออกแรงออกกำลังกายได้หรือยัง

3. คนที่ตอนป่วยเป็นโควิด ไม่มีอาการทางหัวใจและตัวเองก็ไม่มีโรคหัวใจอยู่เดิม ถ้าสงสัยกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบหลังโควิด ให้ตรวจเลือด ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ เอ็กซเรย์หรือตรวจคลื่นเสียงหัวใจ หากผิดปกติจึงส่งปรึกษาแพทย์โรคหัวใจครับ

ภาพที่สอง คนที่ไม่มีอาการทางหัวใจตอนเป็นโควิด หลังจากหายก็ไม่มีอาการที่สงสัยกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบเลย จะออกแรงออกกำลังได้เมื่อไร

1. คนที่ติดเชื้อไม่มีอาการ แนะนำกลับมาออกกำลังกายได้หลังจากกักตัวครบแล้วไปอีกสามวัน

2. คนที่ติดเชิ้อมีอาการไม่รุนแรง แนะนำกลับมาออกกำลังกายได้หลังจากอาการหายดีแล้ว

3. คนที่ติดเชื้อและหายเป็นปรกติมานานกว่าสามเดือน ให้ออกกำลังกายได้เลย

4. ส่วนคนที่ติดเชื้อ อาการรุนแรง ให้กลับไปดูภาพที่หนึ่งข้อสามนะครับ

ภาพที่สาม สำหรับนักกีฬาที่ต้องลงแข่งขัน หรือนักกีฬาที่ต้องซ้อมหนักไม่ต้องลงแข่ง แต่ว่ามีความเสี่ยงการเกิด PASC-CVS สองกลุ่มนี้ควรรับการประเมินจากแพทย์โรคหัวใจก่อนแข่งขันหรือซ้อมตามปรกติ ส่วนมากกลุ่มนี้จะเป็นนักกีฬาอาชีพ หรือนักกีฬาสมัครเล่นที่ต้องแข่งเกมใหญ่ ๆ

การตรวจประเมินอาการส่วนใหญ่คือ การตรวจเลือดหาเอนไซม์การบาดเจ็บของกล้ามเนื้อหัวใจ Cardiac Troponin การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ electrocardiogram และการตรวจคลื่นเสียงสะท้อนความถี่สูง transthoracic echocardiogram การตรวจอื่น ๆ ขึ้นกับดุลยพินิจของคุณหมอ