ตรวจ ATK เองที่บ้าน บางทีก็ต้องระวังนะ
หนึ่งในมาตรการการป้องกันการแพร่กระจายโรคโควิด-19 ที่ใช้กันมากทั่วโลก คือ การตรวจหาแอนติเจนเชื้อ SARs-CoV2 ด้วยวิธีแบบง่ายใน antigen kit test ในรูปแบบใช้ที่บ้าน ปัจจุบันมีทั้งตรวจจากหลังจมูก ตรวจจากโพรงจมูก และตรวจจากน้ำลาย การตรวจชนิดนี้มีความไวไม่มากนัก ออกแบบมาใช้สำหรับคนที่มีอาการหรือเสี่ยงสัมผัสโรค เพื่อจะได้แยกตัวออกมากได้เร็วขึ้น ในขณะรอผลการตรวจยืนยันด้วยวิธีมาตรฐาน RT-PCR และด้วยความที่มันมีความจำเพาะสูง หากเลือกผู้เข้ารับการตรวจให้ดีและตรวจถูกวิธี โอกาสที่จะเป็นบวกจริงจะสูงมาก
หากใครจำได้ ผมจะเน้นย้ำตลอดในเรื่องการแปลผลการตรวจ จะต้องเริ่มด้วยความน่าจะเป็นก่อนการตรวจเสมอ ว่าผู้ป่วยมีอาการ อาการแสดงแบบใด ความชุกในการเกิดโรคมากน้อยเพียงใด และเลือกหยิบใช้การตรวจที่จะตอบปัญหาเราได้ ต้องทราบข้อดีและข้อจำกัดแห่งการตรวจนั้น หลังจากนั้นเมื่อได้ผลตรวจมาแล้ว ยังต้องมาพิจารณาอีกว่า ผลที่ได้มีโอกาสเป็นผลจริงเท่าไร และมีโอกาสเป็นผลปลอมเท่าไร
การตรวจ ATK ก็เช่นกัน ต้องคิดก่อนว่าสถานการณ์ของผู้ที่จะเข้ารับการตรวจเป็นแบบใด เสี่ยงสูงหรือเสี่ยงต่ำ โอกาสเป็นโรคก่อนจะตรวจเป็นเท่าไร ในกรณี ATK ที่มีความจำเพาะสูงนั้น จะเชื่อถือได้ดี (post test probability) ในกรณีผู้ป่วยมีอาการเข้าได้ หรือสัมผัสโรคชัดเจน เรียกว่ามีความน่าจะเป็นโรคสูง หากผลเป็นบวก โอกาสบวกจริงจะสูงมาก แต่ถ้าผู้ป่วยเสี่ยงต่ำ ไม่ว่าผลจะออกมาบวกหรือลบ ต้องมาแปลผลให้ดี
มีการศึกษาเรื่องการทำ ATK ลงในวารสาร JAMA Internal Medicine เมื่อ 31 มกราคม 2022 ศึกษา “ความตระหนักรู้และเข้าใจ” หลังจากทราบผลการตรวจ ATK ในกลุ่มที่เสี่ยงสูงและเสี่ยงต่ำ แบ่งย่อยอีกด้วยว่า ความเข้าใจหลังผลออกมาว่าต้องทำอย่างไร ระหว่างคำแนะนำมาตรฐานอย่างเป็นทางการของศูนย์ควบคุมโรคสหรัฐ คำแนะนำที่ดัดแปลงเป็นแบบกราฟฟิกง่าย ๆ หรือไม่ต้องให้คำแนะนำใดเลย ผลจะออกมาเป็นอย่างไร
ผลออกมาว่า คนทั่วไปที่ตรวจ ATK ยึดถือผลการตรวจที่ออกมาเป็นหลัก โดยไม่ได้คำนึงถึงความน่าจะเป็นก่อนเกิดโรคสักเท่าไร กล่าวคือ คำแนะนำมาตรฐานบอกว่า ถ้าคุณเสี่ยงมาก ไม่ว่าสัมผัสใกล้ชิด หรืออาการเหมือน หากผล ATK เป็นลบ ก็ควรกักตัวและรอผล RT-PCR แต่ปรากฏว่า มีจำนวนถึงหนึ่งในสามของคนที่เสี่ยงสูง เมื่อเห็นว่าเมื่อผล ATK เป็นลบแล้ว ก็คือปลอดภัยไม่ต้องกักตัว แต่หากผล ATK เป็นบวก อันนี้เข้ากักตัวเกือบหมด
และในบรรดาคนที่เสี่ยงสูง และผล ATK ออกมาเป็นลบ แล้วไม่ทำตามมาตรการ สาเหตุเพราะมันขัดกับความรู้สึกทั่วไปของผู้คน ประมาณว่าก็ฉันลบแล้วนี่ จะมาอะไรอีก อีกส่วนหนึ่งมาจากคำแนะนำอย่างเป็นทางการนั้น เขาอ่านไม่เข้าใจ มันเป็นตัวอักษรเป็นพรืด ในขณะที่อ่านคำแนะนำที่ดัดแปลงมาในรูปอินโฟกราฟฟิก จะทำตามมาตรฐานที่ปลอดภัยมากกว่า หรือแม้แต่ไม่ให้คำแนะนำอะไรเลย ยังตัดสินใจไปในทางที่ปลอดภัยได้มากกว่าอ่านคำแนะนำอย่างเป็นทางการในชุดตรวจอันมีที่มาจากศูนย์ควบคุมโรค
การตรวจ ATK ด้วยตัวเองที่บ้าน จึงต้องระวังเรื่องผลลบปลอมให้ดี จริงอยู่ชุดตรวจนั้นได้มาตรฐานแม่นยำ แต่คำแนะนำที่มีในชุดตรวจ มันอาจไม่สื่อความหมายและยากต่อความเข้าใจและการแปลผล ทำให้ตัดสินใจผิดพลาดได้
ใครที่จะใช้มาตรการตรวจ ATK ที่บ้านต้องคำนึงประเด็นนี้ครับ หรือแม้แต่ไปมะรุมมะตุ้มต่อคิวตรวจที่โรงพยาบาล หากเจ้าหน้าที่ไม่ใส่ใจพิจารณาความน่าจะเป็นก่อนเกิดโรค และแปลผลบวกลบตามที่ผลออกมา โดยไม่ใช้กระบวนการ “พิจารณาความน่าจะเป็นหลังผลการตรวจ” ก็อาจเกิดผลปลอม และไม่ต่างกับการตรวจเองที่บ้านเลย
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น