ทบทวนสั้น ๆ เรื่องวิตามินดี

 เรื่องวิตามินดี เคยเขียนมาหลายครั้ง ทั้งวิชาการ ทั้งนิทาน ทั้งคำกลอน จนแต่งเป็นเพลงฉ่อยมาเล่าให้ท่านฟัง วันนี้ขอมาทบทวนสั้น ๆ

วิตามินดี ได้จากอาหารและการกระตุ้นจากแสงแดด เป็นวิตามินในรูปธรรมชาติและแนะนำรูปแบบอาหาร หากต้องการเพิ่มวิตามินดี ร่วมกับการออกกำลังกลางแจ้งบ้าง

ในกรณีจำเป็นต้องเสริม แนะนำในรูปวิตามินธรรมชาติ ในบัญชียาหลักคือยาเม็ดวิตามินรวม (multivitamin)ที่จะมีวิตามินดีอย่างน้อย 200 iu หากรวมกับอาหารก็เพียงพอ

หากขาดวิตามิน (ต้องวัดระดับ) หรือต้องใช้เพื่อการรักษาเช่น กระดูกพรุน แนะนำใช้วิตามินดีในรูปที่ยังไม่พร้อมใช้ (inactive form) เพราะร่างกายเก็บสะสมและขนส่งในรูปนี้ ประสิทธิภาพดี ผลข้างเคียงต่ำ ราคาไม่แพง ในบัญชียาหลักแห่งชาติเรามี 25(OH)vitamin D3 หรือ alfacalcidol หรือวิตามินดีใน multivitamin

ถ้าการทำงานของตับและไตยังดี ใช้ alfacalcidol ดีกว่าครับ เดี๋ยวร่างกายเอาไปเปลี่ยนเป็นรูปพร้อมใช้ (active form)เองได้

ในช่วงแรกของการชดเชยอาจให้ยาทุกวัน หลังจากนั้นเมื่อระดับวิตามินเพิ่มจนปรกติ อาจชดเชยแค่สัปดาห์ละ 2-3 ครั้งต่อสัปดาห์ แค่ครั้งละ 1-2 เม็ด (อย่าลืมว่าต้องกินอาหารวิตามินดีและโดนแดดบ้าง)

แต่หากมีภาวะตับเสื่อมหรือไตเสื่อม ไม่สามารถเปลี่ยนวิตามินดีให้ไปอยู่ในรูปพร้อมใช้ได้ เราก็เติมวิตามินดีแบบพร้อมใช้คือ 1,25 (OH)vitamin D3 ในบัญชียาหลักคือ calcitriol ข้อดีคือพร้อมใช้ ข้อเสียคือ ข้อมูลการศึกษาน้อยกว่า ราคาแพงกว่า โอกาสเกิดวิตามินดีเกินขนาดและแคลเซียมในเลือดสูง

เราจึงใช้ calcitriol ในกรณีต้องชดเชยวิตามินที่ขาดและเติมที่กินไม่พอ ในกรณีตับวายไตวายเท่านั้นครับ

ข้อมูลมาจาก thai osteoporosis foundation statement, คู่มือการให้วิตามินดีของสมาคมต่อมไร้ท่อแห่งประเทศไทย, บัญชียาหลักแห่งชาติ 2562

ปล. ในภาพคือ วิตามิน G ช่วยเพิ่มความสดใสยามเช้าครับ