ลิ่มเลือดดำอุดตัน ภาษาชาวบ้าน แปลงร่างจากการบรรยายของ ศ.นพ.พันธุ์เทพ อังชัยสุขศิริ ในงาน RCPT 2017 และข้อมูลแนวทางจาก ACCP 2016, ESC 2014
1. หลอดเลือดดำอุดตัน จะมีอันตรายถ้าเกิดในระดับส ูงๆ ใกล้ลำตัว ยิ่งเกิดที่หลอดเลือดเล็กๆ ไกลลำตัวอันตรายจะลดลง อันตรายที่ว่าคือ ลิ่มเลือดมันลอยไปอุดตันที่ หลอดเลือดแดงในปอด อุดตันเร็วแรงเสียชีวิตได้เ ลยครับ
2. แบ่งออกเป็นสองอย่าง อย่างแรกเกิดจากสิ่งกระตุ้น อันนี้การพยากรณ์โรคจะดี โอกาสเกิดซ้ำต่ำกว่าเพราะเร าทราบสิ่งกระตุ้น อันได้แก่ การผ่าตัด การนอนติดเตียงนานๆ ยาคุมกำเนิด การกดทับจากก้อน อย่างที่สองคือไม่ทราบสิ่งก ระตุ้นชัดๆ ทราบแต่ปัจจัยเสี่ยง ปัจจัยเสี่ยงที่พบบ่อยคือ พันธุกรรม มะเร็ง การขาดสารละลายเลือดตามธรรม ชาติ พวกนี้อาจต้องรักษานานถ้ากำ เริบ
3. อาการหลักๆคือขาบวม ไม่เท่ากัน จะรอให้สีคล้ำคือช้าไปแล้ว สรุปว่าประวัติและการตรวจร่ างกายจะไม่เฉพาะเจาะจง ชวนให้สงสัยเท่านั้น ยิ่งถ้ามีปัจจัยเสี่ยงก็จะย ิ่งสงสัยมากขึ้น "ความสงสัย" มีค่ามาก เพราะถ้าไม่สงสัยก็ไม่คิดถึ งโรคนี้ ไม่ส่งตรวจ (อาจใช้ Well's score เป็นตัวแทนความสงสัยที่เป็น สากลได้)
4. ถ้าเราสงสัยมากๆ ก็ส่งตรวจด้วยการถ่ายภาพดูห ลอดเลือดดำว่าตันไหม วิธีที่ดีก็ฉีดสีเข้าไปตรงข า แล้วดูว่าสีมันตันหรือเปล่า แต่ว่าทำยาก ปัจจุบันจึงมีการถ่ายภาพโดย เอกซเรย์คอมพิวเตอร์ฉีดสีที ่หลอดเลือดเหมือนฉีดยา หรือเอกซเรย์คลื่นแม่เหล็กไ ฟฟ้าหลอดเลือดดำ แต่ถ้ามันแพง และส่งยาก เมื่อข้อสงสัยของเรามีน้ำหน ักพอ (เห็นไหม ข้อสงสัยสำคัญมาก) ใช้การทำอัลตร้าซาวนด์พอทดแ ทนได้ครับ
5. แต่ถ้าข้อสงสัย ก้ำกึ่งๆ ไม่ชัดเจน ก่อนจะไปฉีดสี เอกซเรย์ซึ่งราคาแพง อาจใช้การตรวจ D-dimer ก่อนได้ ถ้าผลตรวจ D-dimer ไม่สูง (ความสงสัยเราน้อยตั้งแต่แร ก) เรียกว่าแทบจะตัดความเป็นไป ได้ของการเกิดลิ่มเลือดดำอุ ดตันทิ้งไปเลย ...ผู้ส่งตรวจต้องทราบข้อจำ กัดการแปลผล D-dimer ด้วยนะครับ ที่สำคัญคือมันเพิ่มตามอายุ จึงควรใช้ age-adjusted D-dimer ....
6. ในกรณีเกิดโรคและเสี่ยงมาก อันตรายต่อการเกิดเลือดดำไป อุดตันที่ปอด เราจะให้การรักษา การรักษาคือให้ยาป้องกันเลื อดแข็ง แบ่งออกเป็นสามระยะ ระยะเริ่ม (initial) เพื่อให้ยาถึงระดับรักษาในห นึ่งถึงสามสัปดาห์ ระยะยาว (longterm)เพื่อให้ระดับยาส ูงพอที่เลือดจะไม่แข็งต่อเน ื่อง ไปอีกสามเดือน บางกรณีอาจหกเดือน และระยะต่อเนื่อง (extended) เพื่อป้องกันการเกิดซ้ำ อันนี้ยังไม่มีกำหนดเวลาชัด ๆ ต้องมาคุยถึงประโยชน์และโทษ ของการรักษาเป็นรายๆไป
7. ยาที่ใช้แบ่งออกเป็นสองพวก .. กลุ่มมาตรฐาน และ กลุ่มใหม่ ยากลุ่มมาตรฐานคือ ยาฉีดเข้าใต้ผิวหนัง (low molecular weight heparin) และ ยากิน warfarin ยาสองตัวนี้ใช้มานาน ราคาถูก มีใช้ทุกที่ประสิทธิภาพดี แต่ต้องควบคุมระดับยาให้ได้ ต้องนัดมาบ่อยๆ ถ้าระดับยาเกิน โอกาสเลือดออกจะสูง โดยเฉพาะออกในกระโหลกศีรษะ
ส่วนยากลุ่มใหม่ เป็นยากิน ออกฤทธิ์เร็ว เวลาเกิดปัญหาก็หมดฤทธิ์เร็ ว สะดวก แต่ข้อเสียคือ แพงกว่ายาเดิมเกือบ ยี่สิบห้าเท่า ผลการศึกษายุคปัจจุบันแสดงใ ห้เห็นว่าประสิทธิภาพในการร ักษาและป้องกันการเกิดซ้ำ พอๆกับยากลุ่มมาตรฐานเดิม แต่ข้อเด่นคือ มันมีผลเสียเลือดออกที่รุนแ รงนั้น พบน้อยกว่ามากๆ
8. แนวทางปัจจุบัน แนะนำให้ใช้ยาใหม่ก่อน แต่ถ้าใช้ไม่ได้ก็ใช้ยามาตร ฐานและควบคุมดีๆ ในช่วงเริ่มและระยะยาว ส่วนการรักษาระยะต่อเนื่องต ้องรอผลการศึกษาของยาใหม่ ตอนนี้ออกมาบ้างแล้ว ตรงนี้อย่าลืมนะครับ ว่าราคายาแพงมาก การใช้แบบยังไม่มีจุดสิ้นสุ ด ต้องคำนึงค่าใช้จ่าย ถ้าว่าตามการศึกษากินยาตัวใ ดก็ตาม ลดการเกิดซ้ำเกือบ 80% เพราะเทียบกับยาหลอก
ยา rivaroxaban และ apixaban เริ่มเป็นยากินตั้งแต่ต้นเล ย มีการปรับขนาดยาตามเวลา
ยา dabigatran และ ยา edoxaban ให้เริ่ม LMWH ก่อนห้าวันแล้วเปลี่ยนเป็นส องตัวนี้
ยา warafrin ให้เริ่มพร้อมกับ LMWH และหยุดยาฉีด LMWH เมื่อระดับเลือดได้ตามที่กำ หนด
9. ติดตามอาการหลังจากเริ่มรัก ษาด้วย ถ้าใช้ warfarin ต้องนัดมาติดตามค่าเลือดอยู ่แล้ว อย่าลืมว่าอาจมีอาการเลือดอ อกได้ตลอดในช่วงที่กินยา สอนการสังเกตอาการหลอดเลือด ดำไปอุดตันที่ปอด ถ้ามีอาการต้องรีบสุดชีวิตไ ปหาหมอที่ใกล้ที่สุด
ในการตัดสินใจใช้ยาต่อหรือห ยุดยาในระยะต่อเนื่อง การใช้ค่า D-dimer จะกลับมาช่วยบอกโอกาสการเกิ ดซ้ำหลังหยุดยาได้ดี เพื่อคุยผลดีผลเสียของการกิ นยาต่อและหยุดยา
10. สำหรับในกรณี โรคมะเร็ง แนะนำการใช้ยาฉีด LMWH ต่อเนื่องดีกว่ายากิน warfarin แต่ก็ต้องคุยกันนะครับ เพราะต้องฉีดทุกวันไปอีกนาน ส่วนยากลุ่มใหม่ข้อมูลในลิ่ มเลือดดำอุดตันที่เกี่ยวข้อ งกับมะเร็งยีงไม่มากพอและยั งไม่ดีพอ
11. เหนื่อยแล้ว พอแค่นี้ ... เอมเร่ ชาน ตีลังกาจักรยานอากาศยิงเข้า ประตูอย่างงดงาม ส่งผลให้ลิเวอร์พูลชนะอย่าง ยิ่งใหญ่ ยึดตำแหน่งที่สามอย่างเหนีย วแน่น คู่แข่งทั้งสองจากเมืองแมนเ ชสเตอร์ก็ได้แต่ร้องเพลง "ได้แต่ฝันหวาน"ต่อไป โดยเฉพาะทีมสีแดงๆอะไรเนี่ย แหละ จำชื่อไม่ได้ ฮ่าๆๆ
--- ประวัติการคว้าแชมป์คือมายา อันดับตรงหน้าสิ คือ ของจริง ---
1. หลอดเลือดดำอุดตัน จะมีอันตรายถ้าเกิดในระดับส
2. แบ่งออกเป็นสองอย่าง อย่างแรกเกิดจากสิ่งกระตุ้น
3. อาการหลักๆคือขาบวม ไม่เท่ากัน จะรอให้สีคล้ำคือช้าไปแล้ว สรุปว่าประวัติและการตรวจร่
4. ถ้าเราสงสัยมากๆ ก็ส่งตรวจด้วยการถ่ายภาพดูห
5. แต่ถ้าข้อสงสัย ก้ำกึ่งๆ ไม่ชัดเจน ก่อนจะไปฉีดสี เอกซเรย์ซึ่งราคาแพง อาจใช้การตรวจ D-dimer ก่อนได้ ถ้าผลตรวจ D-dimer ไม่สูง (ความสงสัยเราน้อยตั้งแต่แร
6. ในกรณีเกิดโรคและเสี่ยงมาก อันตรายต่อการเกิดเลือดดำไป
7. ยาที่ใช้แบ่งออกเป็นสองพวก .. กลุ่มมาตรฐาน และ กลุ่มใหม่ ยากลุ่มมาตรฐานคือ ยาฉีดเข้าใต้ผิวหนัง (low molecular weight heparin) และ ยากิน warfarin ยาสองตัวนี้ใช้มานาน ราคาถูก มีใช้ทุกที่ประสิทธิภาพดี แต่ต้องควบคุมระดับยาให้ได้
ส่วนยากลุ่มใหม่ เป็นยากิน ออกฤทธิ์เร็ว เวลาเกิดปัญหาก็หมดฤทธิ์เร็
8. แนวทางปัจจุบัน แนะนำให้ใช้ยาใหม่ก่อน แต่ถ้าใช้ไม่ได้ก็ใช้ยามาตร
ยา rivaroxaban และ apixaban เริ่มเป็นยากินตั้งแต่ต้นเล
ยา dabigatran และ ยา edoxaban ให้เริ่ม LMWH ก่อนห้าวันแล้วเปลี่ยนเป็นส
ยา warafrin ให้เริ่มพร้อมกับ LMWH และหยุดยาฉีด LMWH เมื่อระดับเลือดได้ตามที่กำ
9. ติดตามอาการหลังจากเริ่มรัก
ในการตัดสินใจใช้ยาต่อหรือห
10. สำหรับในกรณี โรคมะเร็ง แนะนำการใช้ยาฉีด LMWH ต่อเนื่องดีกว่ายากิน warfarin แต่ก็ต้องคุยกันนะครับ เพราะต้องฉีดทุกวันไปอีกนาน
11. เหนื่อยแล้ว พอแค่นี้ ... เอมเร่ ชาน ตีลังกาจักรยานอากาศยิงเข้า
--- ประวัติการคว้าแชมป์คือมายา
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น