ชายไทยวัยกลางคนประมาณ 30ต้นๆ หน้าตางั้นๆ ได้ข่าวว่าเป็นคนชัยภูมิ ประกอบอาชีพนักเทคนิคการแพทย์ งานอดิเรกชอบทำเพจ ขอบตาคล้ำๆ ชอบอยู่เวรดึกๆ แอบนอนแล้วรีบตื่นมาทาขอบตา ..มีอาการถ่ายเหลวเป็นน้ำเรื้อรังมาสามเดือน ปวดท้องบ่อยๆ ปวดแต่ละทีเสียงโครกคราก ราวกับมีชักโครกอยู่ในท้อง น้ำหนักก็เริ่มลดลง เท้าบวม ประวัติชอบกินปลาน้ำจืดดิบๆ ไม่สนใจสุขอนามัย จับปลามาได้ใส่เข้าปากเลย คิดว่ากินแบบนี้แล้วจะแข็งแรงดั่งหมีกรีซลี่ ที่กินแซลมอนดิบ (แต่ตัวเขานั้น ปลาส้ม ปลาแดก ล้วนๆ) ด้วยความสงสัยจึงตรวจอุจจาระตัวเอง แล้วก็พบ..พบ..
พบสิ่งที่เราจะมาคุยกันวันนี้ พยาธิตัวกลมในลำไส้ Capillaria phillippinensis
พยาธิตัวนี้ยังพบประปรายในคนไทย เพราะพฤติกรรมการกินปลาน้ำจืดดิบๆ ยังคงอยู่นั่นเอง ปกติเจ้าพยาธิตัวนี้จะอยู่ในปลา (intermediate host) และนกกินปลา (definitive host) แต่พอคนเรากินปลาจึงไปรับเชื้อโดยบังเอิญ เชื้อสามารถติดและแพร่พันธุ์ในตัวคนได้อย่างสมบูรณ์ (autoinfection) เมื่อมีอาการเชื้อมากๆ ก็จะเกิดอาการข้างต้นที่ชายคนนั้นเป็นครับ อาการเด่นๆคือ ถ่ายเหลวเป็นน้ำเรื้อรัง นน.ลด ขาดอาหารเพราะผิวลำไส้ถูกทำลาย ดูดซึมอาหารไม่ได้ (ไม่ได้เกิดจากพยาธิมันไปแย่งอาหารนะครับ) ปวดท้องและมีเสียงเหมือนลมวิ่งอยู่ในลำไส้ดังมาก บางทีไม่ต้องใช้หูฟังของหมอเลย ที่เรียกว่า borborygmi sound
การวินิจฉัยได้ก็ต้องตรวจพบไข่ของมันในอุจจาระ หรือ ส่องกล้องไปเจอตัว หรือคีบออกมา ซึ่งโอกาสเจอก็ไม่มากนัก เราจึงวินิจฉัยพลาดได้บ่อยๆ ต้องตรวจบ่อยๆหลายๆวันต่อกัน หรือถ้าอาการเหมือน กินปลาดิบๆประจำ อาจให้การรักษาแล้วดูการตอบสนองได้ ยาที่ใช้ก็ยาบ้านๆเราที่ใช้ฆ่าพยาธิ albendazole, mebendazole แต่ต้องให้นาน 14-28 วัน ถ้ามาถูกทางอาการทั้งหลายจะดีขึ้นแบบหน้ามือเป็นหลังเท้าเลย
การถ่ายภาพรังสี การส่งกล้องลำไส้ การใช้กล้องไร้สายแคปซูลก็สามารถช่วยวินิจฉัยได้ จะพบลักษณะที่บ่งชี้ แต่ก็ไม่ได้จำเพาะเจาะจงมาก ยังต้องอาศัยประวัติที่ดีสำคัญที่สุด
อาการต่างๆที่ผมยกตัวอย่างนั้น เป็นสิ่งที่สัมพันธ์ในโรคนี้มากตามการศึกษาและทบทวนของ อ.จุลจักร ลิ่มศรีวิไล จากศิริราช ศึกษาในคนไทยรวบรวมและทบทวน ทำไว้ลงใน BMC gastroenterology 2014 น้องหมอและบุคลากรทุกคนอ่านได้ง่ายๆ และดีมากๆเลย ผมทำลิงค์มาให้ฟรีด้านล่าง
โรคแบบที่ชายของตาคล้ำคนนี้เป็น บรรยายไว้ตั้งแต่ปี 1964 ที่เมือง Tacudin ใกล้กับแม่น้ำ Amburayan ทางตอนเหนือของเกาะลูซอน ประเทศฟิลิปปินส์ ตอนนั้นพบเป็นพันราย ตายไป 77 ราย บันทึกถึงการนำหมอผีมาปัดรังควาญคำสาปของพระเจ้า ที่เชื่อกันว่ามาตามแม่น้ำสายนี้ กว่าจะพบเจ้าพยาธินี้ก็ปี 1968 แม่น้ำสายนี้ก็ได้ถูกปลดปล่อยจากความหวาดกลัว กลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สวยงามแห่งหนึ่งของฟิลิปปินส์ คือ การเดินทางตามสายน้ำ Amburayan ที่ยังงดงามอยู่ครับ ชื่อของพยาธิจึงมีคำว่า phillippinensis ที่ที่ค้นพบโรคนั่นเอง
นอกเหนือจากชายขอบตาคล้ำที่ผมเจตนาสมมุติขึ้นมาแล้วนั้น ที่เหลือของจริงล้วนๆครับ หมอแล็บแพนด้า
http://bmcgastroenterol.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12876-014-0207-9
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น