เป็นหนึ่งในภาวะฉุกเฉินที่มาด้วยอาการปวดท้อง อาการปวดก็จะรุนแรง บริเวณกลางท้องถึงด้านบน บางครั้งร้าวทะลุหลัง บางคนนั่งเอนตัวมาด้านหน้าอาการจะดีขึ้น เวลานอนลงก็จะแย่ลง คลื่นไส้ จะเห็นว่าอาการที่ผมเล่ามาทั้งหลายนั้นเหมือนกับโรคอีกหลายโรค ไม่ว่าจะเป็นโรคกระเพาะ โรคนิ่ว หลอดเลือดแดงฉีกขาด เรามีวิธีช่วยแยกตามการตรวจร่างกาย ความเสี่ยง และ ผลการตรวจเลือดบางอย่างครับ
ความเสี่ยงที่จะเกิดโรคตับอ่อนอักเสบนั้น พบมากสุดคือดื่มเหล้าประจำ หรือดื่มเหล้าหนักๆ ซึ่งก็เป็นความเสี่ยงเดียวกันกับโรคกระเพาะนั่นเอง ความเสี่ยงเรื่องนิ่ว ก็ทำให้คิดถึงโรคตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน เพราะท่อน้ำดีกับท่อตับอ่อนไปเปิดรวมที่เดียวกัน ซึ่งก็เป็นความเสี่ยงเดียวกันกับนิ่วในทางเดินน้ำดีต่างๆ ส่วนสาเหตุอื่นๆที่พบน้อยเช่นจากยา จากการแพ้ภูมิตัวเอง หรือจากโครงสร้างตับอ่อนที่ผิดปกติตั้งแต่เกิดคิดถึงน้อยครับ
การแยกโรคอีกอย่างที่ใช้คือการตรวจเลือดหาระดับเอนไซม์อะไมเลส และไลเปส ที่เป็นเอ็นไซม์ของตับอ่อน ที่ค่อนข้างบ่งชี้โรคนี้เวลาปวดท้องเฉียบพลัน การตรวจอื่นๆในช่วงแรกไม่ค่อยช่วยในการวินิจฉัยโรคครับ เอาล่ะพอได้การวินิจฉัยแล้ว ถ้าอาการไม่รุนแรงก็จะให้งดอาหาร 2-3 วัน ให้สารน้ำและเกลือแร่ให้ดี แก้ปวดให้เพียงพอ โดยทั่วไปการอักเสบก็จะดีขึ้นแล้ว แต่ในรายที่รุนแรงมาก ก็ต้องพักรักษาตัวในไอซียู เพราะเจ้าน้ำย่อยจากตับอ่อนโดยเฉพาะน้ำย่อยทริปซิน อาจออกสู่กระแสเลือดทำให้เกิดการอักเสบที่อวัยวะต่างๆ ได้แก่ ปอด ไต ตับ หรือ หัวใจ ทำให้อวัยวะต่างๆล้มเหลวได้ ก็ต้องให้สารน้ำ ให้สารอาหารทางหลอดเลือด หรือใส่ท่อให้อาหารในลำไส้ อาจเกิดการติดเชื้อที่ตับอ่อนลุกลามเป็นหนองที่ต้องผ่าตัดได้ใน 5-7 วัน เราจึงเลือกทำเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ในวันที่ 3-5 ของโรค หรือส่องกล้องทำ อัลตร้าซาวน์ทางกล้อง ( endoscopic ultrasound) กลุ่มนี้อัตราการเสียชีวิตสูงมากครับ ต้องให้การพยุงชีวิตและให้ยาปฏิชีวนะ (ที่แนะนำคือ imipenem ครับ)
ถ้าการอักเสบนั้นเกิดจากนิ่ว ก็จะต้องผ่าตัดถุงน้ำดีด้วยนะครับ เพื่อกำจัดแหล่งสะสมนิ่ว ลดโอกาสการเกิดซ้ำ
ความสำคัญคือถ้าเกิดโรคนี้บ่อยๆ อาจทำให้เกิดพังผืด เรื้อรังที่ตับอ่อน ทำให้น้ำย่อยอาหารบกพร่อง ท่านอาจย่อยโปรตีนและไขมันได้ไม่ดี ทำให้ขาดอาหารและอุจจาระเป็นไขมันได้ ตับอ่อนเป็นอวัยวะที่สำคัญในการสร้างฮอร์โมนอินซูลิน ดังนั้นผู้ป่วยตับอ่อนอักเสบเรื้อรังก็จะเพิ่มโอกาสการเกิดเบาหวานนะครับ ส่วนการเกิดมะเร็งตับอ่อนจากการอักเสบเฉียบพลันนั้น แทบไม่พบเลยครับ
โรคนี้เป็นยาดำมาทุกยุคสมัยเพราะถ้าไม่คิดถึงก็จะตรวจไม่พบครับ และบางทีถ้าอาการไม่รุนแรงก็จะได้รับการวินิจฉัยเป็นโรคกระเพาะ ทางที่ดีควรลดปัจจัยเสี่ยง โดยเฉพาะเรื่องการดื่มสุราครับ การใช้ยาใดๆก็ให้ใช้ตามข้อบ่งชี้ อย่าใช้พร่ำเพรื่อครับ
ที่มา : ตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน ใน gastroenterology review โดย อ.สุพจน์ พงษ์ประสบชัย
: review article . acute pancreatitis , british medical journal
: sleisenger textbook of gastroenterology
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น