เรื่องเล่าจากคลินิก : มาเลิกบุหรี่เพราะเหนื่อย แต่ว่าอาจไม่ได้เหนื่อยจากบุหรี่
ที่หน้าคลินิก มีสุภาพสตรีท่านหนึ่งกดกระดิ่งต้อนรับ อันเป็นสัญลักษณ์บอกว่าคุณหมอ กรุณาเลิกจิบกาแฟแล้วมาทำงานด้วย คนไข้มาแล้ว และก็ได้ผลเสียด้วย คุณหมอเดินถือกาแฟร้อนเดินมาที่หน้าร้าน และกล่าวทักทาย "สวัสดีครับ วันนี้ให้ผมช่วยอะไรดีครับ"
สุภาพสตรีอายุ 45 ปี รูปร่างผอม สวมชุดกระโปรงยาว มาตรวจเพียงคนเดียว เธอเล่าว่าเธอเป็นผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงและไขมันในเลือดสูง รักษาประจำอยู่ที่โรงพยาบาลอำเภอแห่งหนึ่งในภาคอีสาน ได้รับคำแนะนำให้เลิกบุหรี่มาสักพักแล้ว แต่ไม่ได้เลิก จนสามเดือนที่ผ่านมานี้ มีอาการเหนื่อยมากขึ้น คิดว่าคงถึงเวลาเลิกและกลัวจะเป็นมะเร็งปอด จึงมาปรึกษา
หมอปุริม : คุณเหนื่อยมาสามเดือนกว่าแล้ว ตอนที่ไปติดตามการรักษาโรคประจำตัว ได้แจ้งคุณหมอและได้รับคำแนะนำอย่างไรบ้าง
คนไข้ : คุณหมอแจ้งว่า ผลเลือดการทำงานของไตยังดี ระดับไขมันยังควบคุมได้ดี ใช้ยาตามเดิม คุณหมอแนะนำให้เลิกบุหรี่เพราะเหนื่อยมากแล้ว แต่ฉันไม่รู้ว่าจะทำอย่างไรดีค่ะ
ได้ประวัติว่าผู้ป่วยสูบบุหรี่วันละไม่เกิน 10 มวนต่อวัน สูบมานาน 8 ปี พยายามเลิกเองมาสามครั้ง หลังจากที่ทราบว่าเป็นโรคความดันโลหิตสูงแต่ว่าไม่สำเร็จ เพราะทำงานเครียดและสูบเสมอเวลางานรัดตัว จนเมื่อสามเดือนนี้เหนื่อยมากขึ้น คุณหมอที่รักษาความดันโลหิตสูงก็บอกว่าถึงเวลาต้องเลิกแล้ว เหนื่อยแล้ว ตัวเองก็กลัวมากขึ้น
คุณหมอปุริมเริ่ม..เอ๊อะ..
เอาล่ะเรื่องราวน่าจะราบรื่น จัดการแนะนำการเลิกบุหรี่ แถมไม่น่าจะเลิกยากด้วยนะ เพราะคนไข้เขาสมัครใจเต็มใจมาเอง มีแรงจูงใจ แถมปริมาณการสูบก็ไม่มาก งานนี้น่าจะไม่ยาก แต่ว่ามันไม่ใช่แบบนั้น
ถ้าเราคิดว่าผู้ป่วยไม่ได้มีโรครุนแรง แม้มีโรคประจำตัวแต่ควบคุมดี ปริมาณการสูบคือ 4 packyears ไม่น่าจะเหนื่อยขนาดนั้น และไม่น่าจะเหนื่อยขึ้นมาสามเดือน นั่นคือเขาอาจจะป่วยเป็นโรคอื่น แต่ด้วย "การสูบบุหรี่" ทำให้ทุกคนโฟกัสไปที่บุหรี่ ให้เลิกบุหรี่ และอาจหลุดประเด็นอื่นได้
คุณหมอปุริม : คุณช่วยเล่าเหตุการณ์สามเดือนนี้หน่อยสิครับ
ประวัติคือ ผู้ป่วยเหนื่อยมากขึ้นเวลาออกแรงเท่าเดิม ไม่มีอาการไอ ไม่หอบ หายใจเสียงปกติ ไม่วี้ด แต่ว่าบางครั้งปัสสาวะเหลืองเข้มมากกว่าทุกวัน นอกจากยาความดันไขมันก็ไม่ได้ใช้ยาอื่น ตรวจร่างกายพบว่าผู้ป่วย ซีด !! …นั่นหมายความว่า ที่ผ่านมาอาจโฟกัสผิดจุด บุหรี่มันไม่ดีก็จริง ควรเลิกก็จริง แต่อาจไม่ใช่ผู้ร้ายในกรณีนี้
ตรวจร่างกายพบซีด ไม่เหลือง ไม่เหนื่อย ตรวจหัวใจและปอดปกติ ตรวจท้องพบตับม้ามโตเล็กน้อย เอาใหม่สิ มาไล่เรียงปัญหาทางคลินิกใหม่สิ เหนื่อยมากขึ้นมาสามเดือน ปัสสาวะเข้มเป็นบางครั้ง ซีด ตับม้ามโต คงต้องคิดถึงปัญหาซีดจากเม็ดเลือดแดงแตก เพราะมีปัสสาวะเหลืองเข้มเป็นบางครั้งด้วย (hemolytic anemia, acute)
คนไข้ : แล้วฉันต้องทำอย่างไรต่อคะเนี่ย ตกลงว่าที่เหนื่อยไม่ได้เกิดจากการสูบบุหรี่หรือคะ
หมอปุริม : ผมจะดูแลเรื่องเลิกบุหรี่ครับ แต่ว่าที่คลินิกตรวจเพิ่มเติมในสิ่งที่ผมวางแผนไม่ได้ ผมจะเขียนจดหมายไปให้คุณเอาไปยื่นในสถานพยาบาลที่มีสิทธิการรักษานะครับ
….
….
สรุปว่า ผู้ป่วยเป็นโรคเม็ดเลือดแดงแตกจากภูมิคุ้มกันตัวเอง (autoimmune hemolytic anemia) ทำให้เกิดภาวะโลหิตจาง ปัสสาวะสีเข้มจากสีบิลิรูบินเกิดจากเม็ดเลือดแดงแตก ส่วนตับม้ามที่โตเกิดทั้งจากภาวะเม็ดเลือดแดงแตกและโรคต้นกำเนิด ภาพเอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์พบ ตับโต ม้ามโต ต่อมน้ำเหลืองในช่องอกและช่องท้องโตหลายต่อม ผลพิสูจน์พบว่า สาเหตุต้นกำเนิดคือจากมะเร็งต่อมน้ำเหลือง ปล่อยภูมิคุ้มกันผิดปกติออกมาจับทำลายเม็ดเลือดแดง เรียกภาวะเม็ดเลือดแดงแตกนี้ว่า secondary AIHA from malignant lymphoma
ปัจจุบันผู้ป่วยได้รับการดูแลรักษาอยู่ที่โรงเรียนแพทย์แห่งหนึ่ง วางแผนรับยาเคมีบำบัดและยามุ่งเป้า และผู้ป่วยสามารถหยุดบุหรี่ได้โดยไม่ต้องใช้ยาใด ใช้แค่การปรับความคิดและพฤติกรรมเท่านั้น
รับบทบาท primary care doctor เป็น general practice ก็สามารถช่วยคนได้ดีเหมือนกันนะ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น