แมงป่องต่อยแบบรุนแรง เรามีวิธีดูแลอย่างไร
เกือบ 90% ของผู้ที่โดนต่อยจะเป็นผู้บาดเจ็บอาการไม่รุนแรง ปวดบริเวณที่ถูกต่อย บวมแดง ซึ่งบรรเทาได้เอง ใช้ยาแก้ปวด ยาหม่องก็ยังได้ แต่เมื่อไรก็ตามเริ่มเกิดพิษ คือมีผลจากพิษไปที่อวัยวะอื่นนอกจากบริเวณที่โดนต่อย
เราเรียกอาการเฉพาะที่ ไม่ลุกลาม ว่าเป็น grade I
แต่ถ้าเริ่มมีอาการระบบประสาทส่วนกลางจากพิษ เช่น ใจสั่น เหงื่อออกมาก กระสับกระส่าย มีสารคัดหลั่งทางเดินหายใจมากขึ้น อันนี้เรียก grade II นอกจากแก้ปวดและการรักษาเฉพาะที่ มีการศึกษาการใช้ยาเพื่อลดการกระตุ้นของ catecholamines หลายชนิดเช่น ยาต้านเบต้า ยายับยั้งแคลเซียมแชนแนล แต่ยังไม่มียาใดได้ผลดี เว้นแต่มียา prazosin ที่พอลดความรุนแรงและมีหลักฐานลดการเสียชีวิต
ก่อนไป grade III เรามาดูว่า prazosin คือยาอะไร ยา prazosin เป็นยายับยั้งการทำงานของสารสื่อประสาทในระบบระสาทส่วนกลาง ที่ตัวรับแอลฟ่า ที่เป็นตัวรับ catecholamines อีกประเภทหนึ่ง เรียกง่าย ๆ ว่ายาต้านแอลฟ่า (alpha adrenergic blocker) ที่สำคัญคือสามารถลดการตีบแคบของหลอดเลือดส่วนปลายได้ ถ้าถูกพิษแมงป่อง จะมีการทำงานของแอลฟ่าเยอะมาก หลอดเลือดเล็ก ๆ ตีบหมด จึงใช้การยับยั้งแอลฟ่ามาต้านการทำงานของพิษ
เราใช้ยาต้านแอลฟ่า ในการลดความดันโลหิต (ขยายหลอดเลือดส่วนปลาย) ที่ลดความดันได้ไม่ดีนัก นอกเหนือจากนี้เช่น ในต่อมลูกหมากโต ในปรากฏการณ์ Raynaud ถือว่าใช้นอกคำรับรอง
สำหรับ grade III คือ grade II ที่รุนแรงจนอวัยวะนั้น ๆ เสียหน้าที่เช่นหัวใจวาย หายใจล้มเหลว ส่วน grade IV คือล้มเหลวแบบเกรดสาม แต่เป็นพร้อม ๆ กันหลายอวัยวะ (multi organ dysfunction)
สำหรับความรุนแรงในระดับสองและสาม มีการศึกษาวิจัยเรื่องการใช้ยาต้านพิษแมงป่อง ว่าสามารถลดอาการต่าง ๆ ได้มากเพียงใด ส่วนมากการศึกษามีขนาดเล็ก และคัดคนที่มีพิษระดับสอง หรือพิษระดับสามที่ไม่รุนแรงมาก และผลการวิจัยไม่ได้พิจารณาเรื่องอัตราเสียชีวิตหรือแย่ลง (เพราะส่วนใหญ่ไม่แย่ลง)
ยาต้านพิษสามารถลดอาการและความรุนแรงลงได้จริง เมื่อเทียบกับประคับประคองเพียงอย่างเดียว หรือใช้ยา prazosin เพียงอย่างเดียว
จึงมีคำแนะนำการใช้ยาต้านพิษร่วมกับการรักษามาตรฐานคือการประคับประคองอวัยวะต่าง ๆ เช่น ยากระตุ้นความดัน เครื่องช่วยหายใจ การฟอกเลือดหากจำเป็น รักษาการติดเชื้อซ้ำซ้อน หรือการใช้ยาต้านพิษร่วมกับ prazosin สามารถลดอาการได้เร็วกว่าจะดีกว่าใช้ prazosin เพียงอย่างเดียว
หมายความว่า ต่อไปเราต้องให้ prazosin และยาต้านพิษแมงป่อง ในบ้านเราหรือไม่..ก็ไม่นะครับ เพราะอะไร โปรดติดตามอีก 8 ปี เอ้ย…ตอนต่อไป
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น