การเติมเลือด ให้เลือด มันอาจมีอันตรายได้

 "เหนื่อย โลหิตจาง หมอไม่เติมเลือดสักหน่อยหรือ"

การรักษาโดยการให้เลือด สามารถแก้ไขอาการและผลจากภาวะซีดได้อย่างรวดเร็ว ซึ่งเหมาะกับการรักษาในบางภาวะเท่านั้น เช่น หัวใจวาย ช็อก ออกซิเจนในเลือดต่ำ ถ้าหากไม่มีข้อบ่งชี้ที่จำเป็นในการให้เลือด เราจะรักษาภาวะซีดโดยรักษาตามเหตุ ไม่ใช่การเติมเลือด

เพราะการเติมเลือด ให้เลือด มันอาจมีอันตรายได้ ยิ่งถ้าให้โดยไม่มีข้อบ่งชี้ สัดส่วนอันตรายจะมากกว่าประโยชน์ทันที

1.เม็ดเลือดแดงแตก แม้เราจะมีวิธีการเพื่อจับคู่เลือดที่ดีที่สุด หมายถึง โอกาสเกิดปฏิกิริยาไม่เข้ากันน้อยที่สุด แต่ก็อาจจะมีบางส่วนที่หลุดรอดหรือตรวจไม่พบ ทำให้เกิดเม็ดเลือดแดงแตกจากปฏิกิริยาภูมิคุ้มกัน ที่เกิดจากเลือดบริจาคได้

2.ไข้ เป็นได้จากปฏิกิริยาภูมิคุ้มกันจากเลือดที่รับบริจาคมา (อย่าลืมว่าเลือดคนอื่น แม้จะสะอาดแค่ไหน ก็คือสิ่งแปลกปลอมของเรา) หรือจากการติดเชื้อแบคทีเรียจากกระบวนการให้เลือด แบคทีเรียจากการปนเปื้อน (เลือด มีอาหารที่แบคทีเรียชอบ)

3.หัวใจทำงานหนักไป (transfusion associated circulatory overload) อธิบายสั้น ๆ คือเลือดข้นกว่าน้ำ เราให้เลือดหนึ่งถุง หัวใจอาจจะรับภาระจัดการที่มากกว่าน้ำเกลือถึงเกือบสี่เท่า ทำให้เกิดภาวะเสมือนหัวใจวายน้ำท่วมปอดได้ โดยเฉพาะผู้ป่วยที่หัวใจอ่อนแอ

4.ปอดได้รับอันตราย ไม่รู้จะแปลคำว่า transfusion-related acute lung injury ว่าอะไรดี แต่มันคือปฏิกิริยาภูมิคุ้มกันของเรากับของเลือดที่ได้รับ ทำให้เกิดการบาดเจ็บต่อเยื่อบุถุงลมในปอด ทำให้สารน้ำต่าง ๆ รั่วมาอยู่ในถุงลม กลไกคล้าย ARDS ทำให้หายใจวาย ต้องช่วยหายใจ

5.ผื่นแพ้ มีทั้งแบบเฉียบพลัน เจ้าแบบเฉียบพลันนี้อาจลุกลามเป็นอาการช็อกได้ และมีอันตรายจากข้อบน ๆ ร่วมด้วย หรือบางทีเกิดหลังจากให้เลือดหลายวัน เป็นปฏิริยาต่อต้านเนื้อเยื่อแปลกปลอม (graft versus host disease) แบบหนึ่ง

6.ติดเชื้อจากการให้เลือด แม้ปัจจุบันเราแทบไม่พบ แต่ต้องคิดไว้เสมอกับ เอชไอวี และติดเชื้อไวรัสตับอักเสบชนิดซี

7.ความดันโลหิตต่ำ นอกจากสารพัดปฏิริยาภูมิคุ้มกันข้างต้นแล้ว อาจต้องระมัดระวังในผู้ที่ได้รับยาลดความดัน ACE inhibitor (ยาที่ลงท้ายด้วย -pril เช่น enalapril) เพราะยาลดการทำลายสาร bradykinin ที่จะถูกกระตุ้นให้สร้างเพิ่มหลังได้รับเลือด สาร bradykinin ทำให้ความดันโลหิตต่ำ (และทำให้เกิดอาการไอ ในคนที่ได้รับยานี้ด้วย)

8.เปลือง ทุกวันนี้เลือดหายาก คนบริจาคก็น้อย ถ้าให้เลือดโดยไม่จำเป็น เราอาจไปตัดโอกาสคนที่ต้องการเลือดแบบจำเป็นมาก ๆ ได้ หลายโรงเรียนแพทย์นั้น กว่าจะได้เลือดหรือผลิตภัณฑ์จากเลือดสักถุง ต้องเขียนใบคำร้องมากมาย เพื่อเป็นการตรวจสอบว่า เรามีข้อบ่งชี้เพียงพอไหม

คนนะไม่ใช่แดรกคูล่า จะได้รักษาด้วยการเติมเลือด