ลิ้น .. lingua
lingua เป็นภาษาละติน แปลว่าลิ้น ในทางการแพทย์เราหยิบเอาภาษาละตินนี้มาใช้เกี่ยวกับอวัยวะของลิ้น
lingual nerve คือ แขนงหนึ่งของเส้นประสาทสมองคู่ที่ห้า ทำหน้าที่รับสัมผัสความรู้สึกร้อน เย็น เจ็บ บริเวณลิ้นและกระพุ้งแก้ม (แยกกันกับการรับรู้รสนะครับ)
lingular artery, lingular vein หลอดเลือดที่ไปหล่อเลี้ยงลิ้น
หรือแม้แต่อวัยวะที่รูปร่างคล้ายลิ้น lingular segment ของปอดกลีบซ้ายบน ในอดีตสมัยเราเป็นตัวอ่อนอยู่ในกระบอกไม้ไผ่นั้น ปอดเราพัฒนาออกมาจากเนื้อเยื่อที่ชื่อว่า lung buds แล้วค่อย ๆ ยื่นออกไปเป็นปอดและหลอดลม ธรรมชาติสร้างสมดุลซ้ายขวามาให้มนุษย์เสมอ ในตอนตัวอ่อน ปอดขวาและซ้ายเรามีข้างละ 3 กลีบ คือ upper lobe, middle lobe, lower lobe เราแบ่งตามรอยแยกหลักของเนื้อปอดและโครงสร้างหลอดลมที่แยกเป็นทางเป็นกลุ่ม (bronchopulmonary segments)
แต่เมื่อเราคลอด ปอดซ้ายกลับมีแค่ สองกลีบ และแต่ละกลีบก็มีส่วนของหลอดลมที่ขยับมาใกล้กันจนเกือบจะหลอมรวมกัน ซึ่งต่างจากปอดขวาที่ยังคงสภาพเดิมตั้งแต่เริ่มสร้างปอดเอาไว้ได้ เพราะอะไร เพราะปอดขวาไม่มีหัวใจ !!
ใช่ครับ หัวใจเราเบี่ยงไปทางซ้าย ก็จะไปกดเบียดปอดซ้ายให้เบี้ยวกว่าขวา ปอดซ้ายกลีบกลางจากที่เคยมีขนาดใหญ่เห็นได้ชัด ก็ถูกเบียดเหลือแค่ขนาดเล็ก มองจากด้านหน้าเหมือนปอดเอาลิ้นแลบออกมาเลียหัวใจ หัวใจถึงกับสยิวเลย เพราะหากเราไปดูโครงสร้างหลอดลมของ lingular segment ของปอดกลีบซ้ายบน มันเหมือน middle lobe ของปอดกลีบขวาเลย เรียกว่า ถูกถอดยศจาก lobe เป็น segment หนึ่งของปอดกลีบซ้ายบน
นอกจากนี้ lingua ยังเป็นรากศัพท์ของ language ที่แปลว่าภาษา เพราะ lingua นอกจากแปลว่าลิ้นแล้ว ยังแปลว่าภาษาพูดอีกด้วย เขาจึงเรียกคนที่เจรจาเก่ง ๆ ว่า สาลิกาลิ้นทอง แต่คนละสาลิกากับ saligahappymen นะครับ รายนั้นเขา "สาลิกาลิ้นไว"
อีกอันที่คล้ายกัน คือ lingerie แต่ไม่ได้มาจาก lingua ไม่ได้เกี่ยวอะไรระหว่างลิ้นและชุดชั้นใน เพราะ lingerie มันเป็นภาษาฝรั่งเศส หมายความตรง ๆ คือ อยู่ภายใต้เสื้อผ้า ซึ่งก็คือชุดชั้นในสตรีนั่นเอง ผมไม่สามารถนำรูป lingerie มาลงได้ เพราะไปอ่านมาแล้วว่า lingerie จะหมายถึงชุดชั้นในหรือชุดนอนบาง ๆ ที่สื่อถึงความรู้สึกเซ็กซี่ ลองนึกภาพชุดนอนไม่ได้นอนนะครับ ที่บาง ๆ พลิ้ว ๆ ถอดง่ายแค่ปลายนิ้วสัมผัส
ส่วนอีกคำที่หลายคนคุ้นว่าเกี่ยวกับลิ้นคือ glossal อันนี้มาจากศัพท์กรีกครับ glossa แปลว่าลิ้น ทางการแพทย์เราก็นำคำนี้มาใช้ เช่น เส้นประสาท hypoglossal คือเส้นประสาทสมองคู่ที่สิบสอง เอาไว้ควบคุมการตวัดลิ้น หรือกล้ามเนื้อ genioglossus กล้ามเนื้อหลักที่สร้างเป็นลิ้นเกาะจากส่วนล่างของกระดูกคาง แผ่ไปเกาะที่ด้านล่างของลิ้นเกือบทั้งหมด
กล้ามเนื้อ genioglossus นี้เราเรียกว่าเป็น life saving muscle ครับ ทำไมน่ะหรือ ??
กล้ามเนื้อ genioglossus ทำหน้าที่ยื่นลิ้นไปด้านหน้า และทำให้ลิ้นจากนุ่ม ๆ กลายเป็นลิ้นเกร็งแข็ง ๆ มีประโยชน์มากในการพูดและการเคี้ยวกลืนอาหาร และหน้าที่สำคัญอีกประการคือคอยดึงลิ้นเอาไว้ ไม่ให้ลิ้นตกไปอุดทางเดินหายใจเวลาเรานอนหลับ ผู้ป่วยที่เป็นอัมพาต โดยเฉพาะอย่างยิ่งอัมพาตของก้านสมอง อันเป็นจุดควบคุมลิ้น จะมีปัญหาการกลืน การพูด ทำให้สำลักและอาจเกิดทางเดินหายใจอุดกั้นขณะหลับ (Ondine's Curse) ได้
https://medicine4layman.blogspot.com/…/08/ondines-curse.html
"ถ้าลิ้นไวคือหมอสาลิกา ลุงหมอชราก็ลิ้นปืนกล"
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น