เรื่องเล่าจากห้องตรวจ
บางครั้งการตั้งโจทย์ผิด คำตอบก็จะผิด
โจทย์ : สุภาพสตรีอายุ 68 ปี มีอาการปัสสาวะบ่อย ปัสสาวะไม่สุดต้องลุกไปปัสสาวะซ้ำ เวลาปวดปัสสาวะจะกลั้นนานไม่ได้
โจทย์ข้อเดิม ใส่โรคเดิมของคนไข้เข้าไป : สุภาพสตรีอายุ 68 ปี ป่วยเป็นโรคเบาหวานมาสิบปี ยังควบคุมโรคได้ไม่ดีนัก มีอาการปัสสาวะบ่อย เคยไปตรวจมะเร็งปากมดลูกครั้งสุดท้ายแปดปีที่แล้ว ผลปรกติดี ผู้ป่วยเห็นว่าตรวจมาตลอดและอายุมากแล้วจึงไม่ไปตรวจต่อ
เมื่ออ่านโจทย์ข้อแรก ก็จะคิดถึงความผิดปกติของกระเพาะปัสสาวะเป็นหลัก ไม่ว่าจะเป็นนิ่ว เนื้องอก กล้ามเนื้อผิดปกติ มีมดลูกหรือปากมดลูกมากดเบียด แต่หากเรา "ตั้งธง" แบบข้อสอง คือผู้ป่วยรายนี้เป็นเบาหวานยังควบคุมโรคได้ไม่ดี เมื่อมีอาการปัสสาวะบ่อย ทั้งผู้ป่วยและหมอจะคิดว่าน่าจะเป็นจากโรคเบาหวานที่ควบคุมไม่ดี และอาจมีการขับปัสสาวะที่ผิดปกติ มักจะไม่ได้สนใจกับปัญหาของกระเพาะปัสสาวะและอุ้งเชิงกรานมากนัก
การรวบรวมข้อมูลจากประวัติ ไม่ควรมีอคติหรือ bias จะทำให้เราคิดไม่รอบด้านและหมายมุ่งกับ "เครื่องหมายบอกทาง" ที่เราวางไว้ตั้งแต่แรก ปัญหาของผู้ป่วยอย่างเดียวกัน อาจไม่ได้มาจากสาเหตุเดิมเสมอไป
ผมเรียบเรียงโจทย์ให้ใหม่นะครับ
ผู้ป่วยหญิงอายุ 68 ปี มีอาการปัสสาวะบ่อย ปัสสาวะแต่ละครั้งปริมาณไม่มากและปัสสาวะไม่สุด กลั้นปัสสาวะไม่ค่อยอยู่ มีอาการแบบนี้มาหนึ่งปี บางครั้งอาการมากจนปัสสาวะเล็ดเวลาไอ ผู้ป่วยได้รับการรักษาเบาหวาน ควบคุมระดับน้ำตาลเฉลี่ย HbA1c ที่ 7.8% ตรวจผลแทรกซ้อนของโรคเบาหวานมาตลอดก็ไม่ผิดปกติ ผู้ป่วยมีบุตร 8 คน คลอดเองทุกคน เข้ารับการตรวจมะเร็งปากมดลูกประจำ จนเมื่ออายุ 60 เห็นว่าอายุมากและผลการตรวจที่ผ่านมาปรกติหมดจึงหยุดตรวจ
หากตั้งโจทย์แบบนี้ คุณหมอคนใดก็คงรักษาได้ถูกต้องแม่นยำเป็นแน่แท้ แต่ในชีวิตจริง มันไม่ได้ง่ายแบบนี้ ไม่ว่าคุณหมออาจจะไม่ได้ถาม คุณหมอไม่ได้คิดถึงโรคอื่น ผู้ป่วยมาติดตามนัดโรคเบาหวานก็เลยไม่คิดถึงโรคอื่น หรือคนไข้เองก็คิดว่านี่คือโรคเบาหวานที่คุมไม่ได้ ก็ไม่ได้สนใจเท่าไร
สรุปคือผู้ป่วยไม่ได้มีอาการ polyuria คือ ปัสสาวะปริมาณมากกว่า 3 ลิตรต่วัน ที่สาเหตุอาจจะเกิดจากเบาหวาน เบาจืด จากยา จากต่อมใต้สมองผิดปกติ หรือจากการดื่มน้ำมากเกินไป แต่สิ่งที่ผู้ป่วยมีอาการคือ กลั้นปัสสาวะไม่ได้และขับออกไม่สุด incontinence ที่จะมีกลุ่มโรคและสาเหตุการเกิดอีกแบบหนึ่ง
ท้ายสุดคือ ผู้ป่วยมีภาวะกระบังลมของเชิงกรานและมดลูกหย่อน ทำให้ไปกดเบียดกระเพาะปัสสาวะ การขับปัสสาวะปรกติดี เข้ารับการรักษาด้วยการผ่าตัดแก้ไข อาการก็หายเป็นปรกติ
การซักประวัติยังถือเป็นสิ่งสำคัญที่สุดในอายุรศาสตร์ทุกสาขา จริง ๆ ก็คือการแพทย์ทุกสาขาด้วย
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น