เอไอ กับ การแพทย์

"ขอเชิญคุณหมอรับชมสาธิตเครื่องต้นแบบด้านนี้เลยครับ" ประยุกต์ วิศวกรนักวิจัยและพัฒนาเชิญคุณหมอชราท่านหนึ่งไปชมการสาธิตสุดยอดเครื่องช่วยชีวิตครบวงจรในไอซียู ด้วยเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ชั้นสูงสุด ประยุกต์และทีมงานได้คิดค้นพัฒนาเครื่องมือนี้ด้วยเงินทุนมหาศาลกว่าร้อยล้านบาท เขารู้มาว่าคุณหมอท่านนี้เป็นหมอหัวเก่า แต่หากเขาสามารถโน้มน้าวให้คุณหมอเห็นด้วยได้ งานวิจัยเขาคงจะรุ่งโรจน์

ที่ห้องไอซียู คุณหมอเห็นผู้ป่วยจริงรายหนึ่งที่คณะกรรมการจริยธรรมได้อนุญาตให้ทดสอบกับเครื่องนี้ได้ จากรายงานสรุปนั้นผู้ป่วยรายนี้เป็นผู้ป่วยหนักทางอายุรกรรม เริ่มจากติดเชื้อรุนแรง การติดเชื้อทำให้มีอาการช็อก เกิดภาวะแทรกซ้อนการหายใจล้มเหลว จำเป็นต้องใส่เครื่องช่วยหายใจ และการหายใจล้มเหลวนี้เป็นภาวะที่เรียกว่า ARDS ภาวะที่รุนแรงที่สุดของระบบหายใจ ผลแทนรกซ้อนเกิดไตวายเฉียบพลัน ความดันโลหิตตก และมีแนวโน้มจะเกิดตับวาย
คุณหมอหลับตานึกถึงตัวเองในอดีต หากได้รับผู้ป่วยมาอยู่ในความดูแล หมายถึงต้องอดหลับอดนอนหลายคืนเลย

เครื่อง M-44 เป็นเครื่องมือปัญญาประดิษฐ์อัจฉริยะ ตัวเครื่องเชื่อมต่อกับเซนเซอร์ต่าง ๆ ที่ส่งมาจากร่างกาย สายสวนหลอดเลือดแดงปอดส่งสัญญาณผ่านเครื่องนี้ สายสวนหลอดเลือดเพื่อทำการแลกแก๊สนอกตัวหรือ ecmo ก็ส่งสัญญาณมาที่เครื่องนี้ คลื่นไฟฟ้าหัวใจ สารพัดตัววัดที่ต่อกับตัวคนไข้ต่อเข้าเครื่องนี้
เครื่องนี้ต่อสัญญาณไปยังเครื่องช่วยหายใจ เครื่องฟอกเลือด เครื่องฉีดยาเครื่องหยดยาสารพัด ทำหน้าที่ประมวลผลจากสัญญาณนำเข้าทั้งหลาย และคิดคำนวณด้วยปัญญาประดิษฐ์ก่อนจะส่งสัญญาณไปบังคับเครื่องต่าง ๆ ให้รักษาคนไข้ตามเป้าหมาย

"เครื่องจะตรวจจับคาร์บอนไดออกไซด์ อัตราการหายใจและดึงภาพเอกซเรย์จากศูนย์ข้อมูลมาปรับข้อมูลแบบเรียลไทม์เลยครับ" ประยุกต์นำเสนอ
"หมายถึง เราตั้งเครื่องไว้ก่อนแล้วเครื่องทำงานตามเราหรือ" คุณหมอถาม
"ไม่ใช่ครับ แค่คุณหมอต่อสัญญาณต่าง ๆ ให้ครบจากท่อและสายต่อต่าง ๆ แล้วเปิดสวิตช์เท่านั้น เครื่องจะช่วยปรับการหายใจให้เหมาะสมเอง จนโรคดีขึ้นจะทำการหย่าเครื่องด้วยอัลกอริธึมของเครื่องครับ" ประยุกต์ยิ้มอย่างมั่นใจ

"แล้วเครื่องมัน ใช้แค่ข้อมูลการหายใจหรือครับในการปรับเคริ่อง" คุณหมอสงสัยมากเพราะขัดกับหลักการดูแลทุกระบบ
"ไม่ใช่ครับ M-44 เก็บข้อมูลหมดครับ ปรับเครื่องแล้วส่งผลต่อหัวใจอย่างไร มันเก็บข้อมูลการเต้น การบีบตัวจากคลื่นเสียง เก็บข้อมูลความดันและแรงต้านแบบเรียลไทม์ แล้วปรับเครื่องต่อเนื่อง โดยเป้าคือช่วยชีวิตและหย่าเครื่องให้พร้อมกับระบบร่างกายอื่น ๆ เช่นถ้าตรวจเจอไตวาย เครื่องจะคำนวณเวลาที่ควรหย่าเครื่องหลังจากที่ M-44 ตัดสินใจเดินเครื่องฟอกเลือดและสั่งหยดยาปรับความดัน" ประยุกต์เล่าต่อ

แล้วบทบาทของคนอยู่ที่ไหนกัน คุณหมอสงสัยและถามออกไป คำตอบที่ได้มาคือ เครื่องจะเก็บข้อมูลจากการรักษาทั่วโลกมาประมวลผล ข้อมูลทุกโรคทั้งโลกเป็นบิ๊กดาต้ามาประมวลผล M-44 สามารถเข้าถึงข้อมูลการรักษาและการตัดสินใจได้ทั่วโลก เป็นการเรียนรู้ของปัญญาประดิษฐ์
ช่างเป็นการพัฒนาที่ล้ำหน้ายิ่งนัก

"แล้วคุณจัดการเรื่องความเจ็บปวดทรมาน ความกังวลของคนไข้อย่างไร จัดการสื่อสารกับญาติอย่างไร" คุณหมอชรารุกในประเด็นสำคัญที่สุดที่เขาสงสัย
"เครื่องสามารถเรียนรู้ความรู้สึกแบบเรียลไทม์ โดยการตรวจจับระดับสารเคมีสารสื่อประสาทมาคำนวณเป็นความรู้สึกโดยที่ไม่ต้องถาม สัญญาณคลื่นไฟฟ้าสมองที่ติดอยู่จะถูกแปลเป็นความรู้สึกคนไข้ เสียงที่ได้ยิน สิ่งที่เห็นและสิ่งที่ต้องการพูด ทำให้เครื่องจัดการให้ยาสงบหรือจัดเพลงให้ฟังได้เลย ส่วนญาตินั้น เครื่องจะสรุปรายงานส่งอีเมลให้ญาติทุก 6 ชั่วโมง"

"ผมรับรองว่าด้วยเครื่อง M-44 คนไข้จะได้รับการดูแลอย่างดี ตามมาตรฐานสูงสุด มีการสื่อสาร ไม่ต้องเปลืองแรงคน ไม่เหนื่อยไม่ล้า ไม่พลาด เราใช้เครื่องนี้ 1 เครื่องต่อคนไข้ 50 คนได้สบาย ๆ ไม่ต้องจ้างหมอพยาบาล เภสัช จำนวนมากมายอีก" ประยุกต์เตรียมปิดการขาย เขาคิดว่าวันนี้เขาทำได้ดีมาก และอนาคตเขาน่าจะสดใสมากในวันพรุ่งนี้

"แล้วทำไมคนไข้คนนี้ ยังอาการไม่ดีขึ้นล่ะ และดูเขากระวนกระวายใจมาก ตื่นกลัว เครื่องคุณจัดการไม่ได้หรือ" คุณหมอตั้งข้อสงสัยและยิ้ม
"เครื่องยังต้องเรียนรู้ ผู้ป่วยหนักแบบนี้อาจจะยังไม่สมบูรณ์" ประยุกต์เริ่มพูดติดขัด เหงื่อแตก
"แต่จากรายงานอีเมลที่เครื่องส่งออกมา ผมคิดว่าเครื่องรักษาคนไข้ได้ดีมากนะ รวมทั้งประโยคที่เขียนว่า ...คนไข้สับสนทั้ง ๆ ที่ระบบเครื่องได้ส่งสัญญาณไฟฟ้าไปที่สมองคนไข้ให้สงบแล้ว คงต้องเพิ่มยากดประสาท ให้บรรลุผลการรักษาโดยเร็ว.." คุณหมอชรารุกหนัก

คุณหมอชราเดินไปล้างมือ แล้วเข้าไปนั่งข้าง ๆ คนไข้ กุมมือเขา ยิ้มให้และสบตา พูดเบา ๆ ข้างหูสามสี่ประโยค บีบมือคนไข้แน่น ยกมือไหว้แล้วเดินออกมา

เครื่อง M-44 แสดงผลหน้าจอทันทีว่า คนไข้สงบ สัญญาณชีพทุกอย่างดีขึ้นเร็วมาก ยับยั้งการฉีดยากดประสาท ยกเลิกโปรแกรมบังคับสมอง แล้วทำการรักษาต่อไปตามขั้นตอนปรกติ

"ผมคิดว่า M-44 สุดยอดแห่งปัญญาประดิษฐ์ของคุณประยุกต์ ยังมีข้อที่ต้องปรับปรุงบางประการ หรืออาจจะเป็นข้อจำกัดของปัญญาประดิษฐ์หรือไม่ อันนี้ผมไม่รู้เช่นกัน แต่สิ่งหนึ่งที่ผมจะบอกคุณประยุกต์ก็คือ สายสัมพันธ์หลายหมื่นปีที่มนุษย์มีให้กัน และสายธารมนุษยธรรมที่ถ่ายทอดกันมาหลายร้อยชั่วคน ยังเป็นสิ่งจำเป็นมากไม่ว่าจะอดีต ปัจจุบัน หรือว่า...อนาคต"

ประยุกต์ยืนอึ้ง เขามุ่งมั่นพัฒนาความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีเพื่อให้มนุษย์สบายขึ้น สะดวกและปลอดภัย จนวันนี้เขาได้รู้แล้วว่าเครื่องจักรไม่มีวันแซงหน้ามนุษย์ได้ในหลายเรื่อง และมนุษย์ก็ไม่สามารถขาดเครื่องจักรได้ในอีกหลายเรื่อง มันจะดีกว่าไหม ถ้ารู้จักวิธีอยู่ร่วมกันและจัดการอย่างเหมาะสม ไม่ใช่การทดแทนสิ่งหนึ่งด้วยอีกสิ่งหนึ่ง

"ผมกลับล่ะนะ อ้อ..คุณไม่ต้องไปส่งหรอก ผมกลับเองได้ หากมีอะไรเพิ่มเติมก็ติดต่อผมใหม่ได้นะ ผมสนุกมากวันนี้" คุณหมอชราเดินออกไปเงียบ ๆ
...
...
ที่ลานจอดรถ

รถจักรยานยนต์ฮาร์เล่ย์เดวิดสัน รุ่นเฮอริเทจ ซอฟต์เทล คำรามเสียงกระหึ่ม ชายหนุ่มดึงหน้ากากชายชราออก แล้วสวมหมวกกันน็อค เอาเสื้อแจ็คเก็ตหนังที่พาดแฮนด์ไว้มาสวมใส่ สวมถุงมือ ก้าวคร่อมรถ เอื้อมมือไปรูดซิปเสื้อแจ็คเก็ตดึงมาไว้กลางอก กลางอกที่ปรากฏลายสกรีนสีน้ำเงินเข้มบนเสื้อยืดสีขาว "อายุรศาสตร์ ง่ายนิดเดียว" บรึนนนนนน สู้ต่อไป ทาเคชิ