ทั้งยาว ทั้งใหญ่ ทั้งเจ็บ ทั้งร้าว ... ผมกำลังกล่าวถึงอาการปวดอย่างหนึ่ง สัมพันธ์กับอวัยวะสำคัญที่ใหญ่ที่สุดอันหนึ่งของร่างกาย ใช่ครับ อาการปวดที่เรียกว่า sciatica (ไซอาติกา) และเส้นประสาทที่ทั้งยาวและใหญ่ที่สุดของร่างกายมนุษย์ sciatic nerve
เส้นประสาทไซอาติก เกิดจากการประสานกันของใยเส้นประสาทไขสันหลังที่ออกมาจากช่องกระดูกสันหลัง เส้นประสาทสันหลังส่วนเอวที่ (lumbar spinal nerve) 4 และ 5 และเส้นประสาทสันหลังส่วนกระเบนเหน็บที่ (sacral spinal nerve) 1,2 และ 3 การรวมตัวกันของเส้นประสาทแบบนี้เพื่อง่ายต่อการจัดตัวของแขนขาและสามารถส่งเส้นใยไปควบคุมแขนขาได้ง่าย เราเรียกการจัดตัวแบบนี้ว่า plexus ตรงนี้คือ lumbosacral plexus เรามีการจัดเรียงแบบนี้เหมือนกันที่แขน จากเส้นประสาทส่วนคอเรียกว่า brachial plexus
เส้นประสาทไซอาติก ใหญ่ประมาณไม้ไอติม ยาวประมาณกระดูกต้นขาคือ 1/4 ของความสูงลำตัว เส้นทางการเดินทางเริ่มจากไขสันหลัง เคลื่อนที่มาด้านหน้าเฉียงลงล่าง ผ่านก้น ผ่านสะโพก ลงมาที่ต้นขาด้านหลัง ตรงดิ่งไปหลังหัวเข่า จากตรงนี้จะแยกออกเป็นสองสาขา คือ peroneal และ tibial แยกไปด้านหน้าและด้านหลังของขาท่อนล่าง ลงไปถึงเท้า
เราเรียกอาการปวดหลังร้าวลงขา ที่ปวดร้าวตามทางเดินของเส้นประสาทไซอาติกนี้ว่า ไซอาติกา อาการปวดจะเกิดขึ้นมาทันที รุนแรง แปลบและร้าวเหมือนไฟฟ้าเดินทางจากหลังไปเอวไปก้นลงขา สาเหตุการปวดส่วนใหญ่เกิดจากการกดเบียดทางออกเส้นประสาทที่จะออกจากไขสันหลัง ไม่ว่าจะเป็นหมอนรองกระดูกเคลื่อน (สาเหตุหลัก) กระดูกเสื่อมจนกดเบียดทางออก หรือมีก้อนไปกดทับกดเบียดเส้นประสาท
เมื่อมีการเคลื่อนที่ที่ทำให้ช่องทางออกของเส้นประสาทแคบลงคือการแอ่นตัวไปด้านหลัง เดินนาน ๆ หรืองอสะโพกจะกระตุ้นอาการปวดได้ เวลาตรวจคนไข้ คุณหมอจะให้ผู้ป่วยนอนลง แล้วยกขาทีละข้าง ยกทั่งท่อนโดยใช้สะโพกเป็นจุดหมุน เมื่อยกสูง ช่องทางออกเส้นประสาทจะแคบและกดเบียด จึงเกิดอาการร้าวไปที่น่องและเท้า เรียกการตรวจแบบนี้ว่า straight leg raising test
ผู้ป่วยบางรายไม่ได้ถูกกดทับแค่ที่ใยประสาทรับความรู้สึกเท่านั้น (ใยประสาทด้านหลัง) ใยประสาทสั่งการ (ด้านหน้า) ถูกกดไปด้วยจะมีอาการขาอ่อนแรงได้ หรือบางรายถูกกดทับที่เส้นประสาทที่รวมเส้นใยสองด้านแล้วจะมีอาการได้ทั้งปวด ชา และอ่อนแรง เช่นมีเนื้องอกไปกดทับ หรือบางทีมีอาการชั่วคราวจากกดทับภายนอก ที่เรียกว่า piriformis syndrome หรือ wallet sciatica เพราะเกิดจากการนั่งทับกระเป๋าสตางค์ที่เหน็บอยู่ที่ด้านหลัง ตรงตำแหน่งกล้ามเนื้อ piriformis ที่บวม อักเสบ ไปกดเส้นประสาทไซอาติกพอดิบพอดี
เมื่อมีอาการแบบนี้ควรไปพบแพทย์ หาสาเหตุ แก้ไขสาเหตุและบรรเทาอาการปวด ร่วมกับการทำกายภาพบำบัดจะทำให้อาการดีขึ้น คุณภาพชีวิตดีขึ้น หรือหายจากอาการปวดได้เลยครับ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น